Klub Historyczny im. gen. Stefana Roweckiego „Grota” w Krakowie wspólnie z Wojewódzką Biblioteka Publiczna w Krakowie oraz Oddziałem Okręgowym Narodowego Banku Polskiego w Krakowie zapraszają na wykład Mateusza Szpytmy, pracownika Oddziału IPN w Krakowie pt. „Historia rodzin Ulmów, Baranków i Kowalskich”.
Wykład zostanie połączony z prezentacją monet NBP „Polacy Ratujący Żydów – Rodziny Ulmów, Baranków i Kowalskich”, którą dokona Lesław Wilczak.
Spotkanie odbędzie się 29 marca o godz. 12.00 w sali nr 53 w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Krakowie (ul. Rajska 1).
Od początku II wojny światowej żołnierze niemieccy okazywali wrogi stosunek wobec ludności żydowskiej. Z początkiem grudnia 1939 roku rozporządzeniem dowódcy SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie obowiązywał Żydów od lat 12 do 60 przymus pracy. Od października 1941 roku na podstawie rozporządzenia Generalnego Gubernatora Hansa Franka kara śmierci przewidziana była za opuszczanie przez Żydów gett, jak również za udzielanie im schronienia. Od 1942 r. rozpoczęła się planowa akcja likwidowania całej społeczności żydowskiej w okupowanej Polsce.
Mimo groźby utraty życia znaleźli się ludzie, a nawet całe rodziny, które z narażeniem życia ukrywały rodziny żydowskie. Wiele z nich zostało zamordowanych. Najbardziej znane są przypadki z Ciepielowa, Siedlisk, oraz Markowej. 6 grudnia 1942 r. w Ciepielowie żandarmeria z posterunku w Górkach Ciepielowskich zamordowała 21 osób. Był to element większych represji, w wyniku których w ciągu dwóch dni w bliskiej okolicy rozstrzelano 33 osoby za pomoc Żydom. Wśród nich byli Adam i Bronisława Kowalscy oraz ich dzieci Janina, Zofia, Stefan, Henryk, Tadeusz. Zostali oni spaleni żywcem wraz z sąsiadami Obuchiewiczami w domu tych ostatnich.
W położonych 3 km od Miechowa Siedliskach rodzina Baranków ukrywała czworo Żydów. Zostali oni odszukani i zamordowani 15 marca 1943 r. przez Niemców, którzy następnie rozstrzelali gospodarzy Wincentego i Łucję, następnie ich dzieci Henryka i Tadeusza, a kolejnego dnia macochę Wincentego Katarzynę.
Najbardziej znanymi Polakami zamordowanymi za pomoc Żydom są Ulmowie z Markowej. Przyjęli pod swój dom ośmioro Żydów: pięciu mężczyzn o nazwisku Szall – ojca i czterech synów – oraz Laję, jej siostrę Gołdę Goldman i małą dziewczynkę. 24 marca 1944 r. pod dom Ulmów przybyła niemiecka karna ekspedycja. Zamordowano wszystkich Żydów oraz Ulmów – Józefa, jego żonę Wiktorię będącą w zaawansowanej ciąży oraz ich szóstkę dzieci: Stanisławę, Barbarę, Władysława, Franciszka, Antoniego i Marię.
(IPN)
