Apel Pamięci przy Pomniku Wolności Ojczyzny, wspomnienia rodzin żołnierzy antykomunistycznego podziemia, wykład o historii grup zbrojnych na Warmii i Mazurach oraz projekcja filmu "Losy niepokornych" złożyły się na obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Olsztynie. Z badań historycznych wynika, że w lasach na Mazurach tuż po wojnie walkę zbrojną z "utrwalaczami władzy ludowej" prowadziło od 15 do 17 tys. ludzi.
W obecności kilkuset osób - mieszkańców Szczecina, przedstawicieli władz lokalnych, uczniów szczecińskich szkół - uczczono w piątek na tamtejszym Cmentarzu Centralnym pamięć Żołnierzy Wyklętych. Kwiaty i wieńce złożono na grobach Janiny Wasiłojć-Smoleńskiej ps. Jachna - żołnierza 5. Brygady Wileńskiej Armii Krajowej mjr. Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki" - oraz jej męża, także żołnierza AK, Leona Smoleńskiego "Zeusa" i żołnierzy Bojowego Oddziału Armii. Zapłonęły też znicze.
Inscenizacją ataku członków zbrojnego podziemia na samochód przewożący pułkownika NKWD, oficera UB i więźnia uczczono w piątek w Koszalinie Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Inscenizacja odbyła się na ulicy, przy której w latach 40. mieścił się Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa. Inscenizację przygotowała Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Gryf”, Bałtyckie Stowarzyszenie Miłośników Historii Perun i miejscowa delegatura Instytutu Pamięci Narodowej.
W Ostrołęce ma powstać pierwsze w Polsce muzeum poświęcone Żołnierzom Wyklętym - zapowiedział w czwartek poseł PiS Arkadiusz Czartoryski. Placówka ma się mieścić w gmachu dawnego aresztu śledczego i upamiętniać Żołnierzy Wyklętych z terytorium całej Polski.
Kilkaset fotografii i fotokopii dokumentów pokazano na otwartej w czwartek w Krośnie wystawie "Śladami zbrodni komunistycznych na Rzeszowszczyźnie z lat 1944-1956". Wystawę będzie można oglądać do 6 marca w miejscowej Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej.
Prezentowana praca zdobyła pierwszą nagrodę w kategorii szkół gimnazjalnych w konkursie "Rówieśnicy", organizowanym w 2011 r. przez Muzeum Historii Polski. Opowiada ona o losach członka podziemia niepodległościowego na Podlasiu, Mariana Piekarskiego "Rysia". Na jej podstawie uczniowie pod kierunkiem twórców z łódzkiej szkoły filmowej przygotowali etiudę filmową "I nie ma człowieka".
Sylwetki 33 „żołnierzy wyklętych”, uczestników antykomunistycznego zrywu po wojnie, prezentuje Joanna Wieliczka-Szarkowa w książce „Żołnierze Wyklęci. Niezłomni bohaterowie”. Czyny „wyklętych” zasługują na budowę poświęconego im pomnika – podkreśla autorka.
Pamięć o podziemiu antykomunistycznym po 1945 r. pozwala nam budować szacunek dla współczesnej Polski - mówił prezydent Bronisław Komorowski, który w czwartek zapoznał się z ideą ekspozycji o ofiarach komunizmu. Przygotowuje ją Muzeum Powstania Warszawskiego.
Relacje uczestników i świadków wydarzeń przeplatane komunikatami, odezwami i rozkazami oraz korespondencją zarówno lokalnych przedstawicieli UB z Centralą, jak i np. Ławrientija Berii ze Stalinem, znalazły się w publikacji "Wyklęci. Podziemie zbrojne 1944–1963".
Bezdyskusyjnie należał się im hołd i szacunek, istniało niebezpieczeństwo, całkowitego ich zapomnienia i wyparcia z naszej pamięci - mówi w wywiadzie dla PAP historyk i były wiceprezydent Opola Arkadiusz Karbowiak, współautor idei ustanowienia Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych.