„Wielkie dni małej floty”

Jerzy Pertek (1920-1989) był pisarzem, marynistą i publicystą, a z zamiłowania historykiem oraz badaczem dziejów Polskiej Marynarki Wojennej. Interesował się przede wszystkim okresem międzywojennym oraz II wojną światową.

"Książka +Wielkie dni małej floty+ to chyba najważniejsze dzieło w dorobku wybitnego polskiego pisarza marynisty Jerzego Pertka. Jest ona próbą ujęcia całokształtu działań Polskiej Marynarki Wojennej na Zachodzie podczas II wojny światowej" – powiedział PAP Adam Kupaj. Zaznaczył także, że "książka jest biblią dla każdego pasjonata marynistyki". "Od tej książki powinno się rozpoczynać przygodę z twórczością Pertka, z marynistyką w ogóle, ponieważ dzięki przystępnej formie pozwala nam łatwo odnaleźć się w marynarskim świecie pojęć i wyrażeń, a przez swój język – z pogranicza powieści przygodowej – zanurza nas w głęboko w historii" - dodał.

Pierwsze rozdziały "Wielkich dni małej floty" opisują sytuację w Polsce chwilę przed wybuchem II wojny. "Jerzy Pertek z kronikarską dokładnością przybliża czytelnikowi nastrój panujący w przededniu wojny. To bardzo sugestywny wstęp pozwalający nam odczuć napięcie, jakie towarzyszyło Polakom przed 1 września 1939 r." – zaznaczył Kupaj. Wskazał, że "następnie autor przybliża działania wojenne, operacje, tajne misje okrętów pod polską banderą, nie pomijając przy tym działań lądowych – mam tu na myśli heroiczną Obronę Wybrzeża w 1939 r.". "Z zapartym tchem śledzimy walkę Polaków przeciwko okupantowi" – opowiadał popularyzator.

Jerzy Pertek od dziecka był zafascynowany okrętami, jednak – ze względu na ciężką chorobę, która objawiła się w młodym wieku – nie mógł podjąć służby w Marynarce. "Jego miłość do marynarki wojennej przerodziła się jednak w pisanie o niej, a jego najważniejszym i nadrzędnym celem stała się popularyzacja marynistycznych historii" – podkreślił Adam Kupaj.

Styl Pertka jest obrazowy, przygodowy oraz bardzo przystępny. "W jego książkach pojawiają się – dzięki wspomnieniom marynarzy – sceny z przeszłości, przypominające do złudzenia scenariusz filmowy. Z perspektywy aktora mogę powiedzieć, że odnosi się wrażenie, że jest to gotowy materiał na scenariusz filmowy" – powiedział Kupaj. "Pod koniec życia Pertek miał taką ideę, żeby pisać czysto beletrystycznie. Nie zdążył" – wskazał.

Adam Kupaj zwrócił też uwagę na dokładność historyczną w książkach Pertka. "Jest ona fascynująca, biorąc pod uwagę fakt, że pisarz tworzył w czasach komunizmu, kiedy swobodny wyjazd poza kraj nie był możliwy, a co za tym idzie, nie miał szansy na przyjrzenie się materiałom w archiwach innych krajów" – wyjaśnił. Dodał również, że "ta dokładność po dziś budzi podziw badaczy". Pertek wiedzę czerpał od marynarzy. "Historie, które opisywał w swoich książkach, czerpał z pierwszej ręki od uczestników opisywanych wydarzeń" – zaznaczył Kupaj.

Aktor powiedział, że kilka lat temu zakochał się w książkach Pertka. "Chłonąłem je, książka po książce, niczym książki przygodowe, mimochodem uczyłem się trudnego nazewnictwa i pojęć. Dzięki Pertkowi, zdobywszy odpowiednią wiedzę, zacząłem sięgać po publikacje fachowe i tak niepostrzeżenie zacząłem przekuwać zdobytą wiedzę w czyn. Najpierw stworzyłem słuchowisko opowiadające o legendarnym okręcie PMW +ORP Orzeł+, a później moja pasja i wiedza pozwoliła mi zainicjować projekt, z którego jestem dumny. Pod skrzydłami wydawnictwa Znak udało mi się wznowić wspaniałą monografię Pertka poświęconą +Orłowi+ – +Dzieje ORP Orzeł+, która ukazała się w ubiegłym roku" – wytłumaczył.

Zdaniem Kupaja "Pertek jest ojcem polskiej marynistyki". Opublikował około 200 artykułów w prasie i czasopismach. Był autorem ponad 50 książek o nakładzie ponad 2,5 mln egzemplarzy. Wśród licznych publikacji dużym uznaniem cieszą się: "Wielkie dni małej floty" (1946), "Druga mała flota" (1959) i "Pod obcymi banderami" (1963). Na podstawie powieści "Dzieje ORP Orzeł" (1961) powstał film pt. "Orzeł. Ostatni patrol" (2022), w którym zagrał rozmówca PAP.

"Jeżeli przyjrzymy się liczbie sprzedanych egzemplarzy książek Pertka, to jest to liczba nieprawdopodobna" – zauważył Adam Kupaj. Przypomniał również, że dawniej "zainteresowanie wojennymi przygodami marynarzy było ogromne, a w prawie każdym domu znajdowała się publikacja tego pisarza".

Kupaj podkreślił, że "Pertek był bardzo płodnym twórcą". "Pracował niezwykle ciężko, z benedyktyńską cierpliwością. To recepta na sukces, ponieważ przyświecały mu wartości, które są jego gwarantem: pracowitość, ogromna wiedza, a nade wszystko pasja" – powiedział, dodając, że "Pertek swą fascynacją Polską Marynarką Wojenną chciał zarazić jak najwięcej osób".

Książka Jerzego Pertka "Wielkie dni małej floty" ukazuje się nakładem wydawnictwa Znak.(PAP)

Autorka: Anna Kruszyńska

akr/ skp/