Potrzeba przemyślenia na nowo literackiego kanonu nie ma służyć wykluczeniom, ale próbie odpowiedzi na pytanie o to, co we współczesnej literaturze jest ważne – napisał szef MKiDN prof. Piotr Gliński o programie wydawniczym Kanon Polski, w ramach którego w 2023 roku ukaże się ponad 100 książek.
"Od wielu lat toczy się dyskusja na temat zasadności i potrzeby kanonu w różnych dziedzinach polskiej kultury. Wyrażane w tej sprawie wątpliwości wynikają z nowych rozpoznań społecznych, kulturowych i artystycznych. (....) Potrzeba przemyślenia na nowo literackiego kanonu nie ma służyć jakimkolwiek wykluczeniom, ale próbie odnalezienia odpowiedzi na pytanie o to, co we współczesnej literaturze jest ważne" – napisał wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński w liście skierowanym do uczestników konferencji promującej nowy program wydawniczy "Kanon Polski". W wydarzeniu, które odbyło się we wtorek w Narodowym Instytucie Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie, uczestniczyła podsekretarz stanu w MKiDN Wanda Zwinogrodzka, która odczytała list wicepremiera.
Jak podkreśla resort, Kanon Polski to jeden z największych programów wydawniczych w kraju. Będzie realizowany przez najbliższe pięć lat przez Instytut Literatury z funduszy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Projekt skierowany jest do środowiska akademickiego, studentów, ale też do polonistów szkół średnich. W Kanonie znalazły się wznowienia wielkich dzieł, a także mniej znanych utworów, jak "Szkice piórkiem" Andrzeja Bobkowskiego wydane z dużą liczbą przypisów, obszernym wstępem i posłowiem. Zawierają one ważne wskazówki dla uczniów, dzięki którym mają szansę w pełni taką książką zrozumieć.
Do Kanonu weszły też monografie poszczególnych autorów z antologiami będącymi wyborem wierszy czy opowiadań. Są to wydawnictwa edukacyjne, które ukazują się w nakładzie 8 tys. egzemplarzy, z czego 7 tys. trafia bezpłatnie do bibliotek szkolnych i uniwersyteckich. Oprócz tego wydawane są serie naukowe. W ramach Biblioteki Pana Cogito ukazują się na przykład pozycje będące pracami zbiorowymi powstałymi po konferencjach naukowych, poświęconych konkretnemu pisarzowi albo pracami doktorskimi czy habilitacyjnymi. Inny projekt to zbiory szkiców krytycznoliterackich – w tej serii ukazały się teksty Jana Błońskiego, Andrzeja Kijowskiego, Tomasza Burka. Są to opowieści mistrzów o polskiej literaturze ostatnich 50 lat. Uzupełnia je seria Nowa Krytyka i Esej, która jest poświęcona współczesnej krytyce literackiej.
W ramach programu wydano już ponad 100 pozycji, a wydanie prawie 100 kolejnych zaplanowano już na 2023 r. Lista wydanych i planowanych książek znajduje się na stronie: https://instytutliteratury.eu/2022/11/07/program-wydawniczy-kanon-polski/
Prof. Gliński podkreślił w liście, że zaproponowany przez Instytut Literatury kanon dzieł współczesnej literatury polskiej nie jest narzuconym z góry, zamkniętym wyborem tekstów, a działania Instytutu są częścią ważnej misji instytucji państwowych zobowiązanych do wspierania kultury wysokiej. "Nie mamy do czynienia z odpowiedzią, lecz z pytaniem o obecność ważnych utworów literackich w świadomości społecznej oraz zaproszeniem do dialogu inspirowanego twórczością pisarzy, którzy nie mogą liczyć na popularyzację w ramach mechanizmów rynkowych" – napisał minister kultury.
Jak zaznaczył, dotychczas żadna instytucja naukowa czy edukacyjna nie zdecydowały się na zaproponowanie polskiemu czytelnikowi tak szerokiej ścieżki lektury? „Utwory, które trafiły do Kanonu Polskiego – bez względu na popularność autora – mówią o kwestiach, bez których nie jest łatwo zrozumieć znaczenie naszej przeszłości – nawet tej najbliższej, dwudziestowiecznej, tak obfitej w dramatyczne, tragiczne doświadczenia wojny, ludobójstwa, wysiedlenia ludności oraz bezprzykładnego pozbawiania praw ludzkich i obywatelskich" – wskazał wicepremier.
Minister kultury poinformował także, że prezentowany program jest projektem wstępnym i ważnym założeniem jest jego poszerzanie o propozycje zgłaszane przez badaczy polskiej literatury XX w. Realizacja programu została zaplanowana na lata 2022-2027.
Podczas wtorkowej uroczystości wiceminister Zwinogrodzka wręczyła również Medale "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", przyznane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego literaturoznawcom i historykom literatury wyróżniającym się w działalności artystycznej i kulturalnej oraz ochronie dziedzictwa narodowego.
Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" otrzymała prof. Anna Nasiłowska-Rek – pisarka, poetka, krytyk literacki i historyk literatury.
Brązowym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" odznaczeni zostali: prof. dr hab. Olga Płaszczewska – italianistka, autorka licznych artykułów i książek, adiunkt w Katedrze Komparatystyki Literackiej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego; prof. dr hab. Agnieszka Ziołowicz – historyk i propagator literatury w Polsce, członek Katedry Historii i Literatury Oświecenia i Romantyzmu Wydziału Polonistyki UJ, specjalizująca się w estetyce i poetyce dramatu epoki romantyzmu; dr hab. Tadeusz Sucharski – prof. Akademii Pomorskiej w Słupsku, specjalizujący się w historii literatury polskiej i rosyjskiej XX w., autor m.in. monumentalnej publikacji poświęconej literaturze łagrowej "Literatura polska z sowieckiego +domu niewoli+. Poetyka. Aksjologia. Twórcy".
W pracach nad Kanonem Polskim z Instytutem Literackim współpracują m.in. Państwowy Instytut Wydawniczy i Zakład Narodowy im. Ossolińskich. (PAP)
akn/ aszw/
