Eksponaty filatelistyczne ilustrujące cenzurę korespondencji w stanie wojennym - pochodzące z kolekcji dr. inż. Adama Masłonia, nauczyciela akademickiego z Politechniki Rzeszowskiej - będzie można oglądać od środy w rzeszowskim oddziale Instytutu Pamięci Narodowej.
Na wystawie będzie można zobaczyć przesyłki pocztowe, koperty, kartki i telegramy z odbitkami stempli cenzury.
Jak przypomniał Adam Masłoń, po wprowadzeniu stanu wojennego, wojskowe władze PRL powołały Główny Urząd Cenzury i 49 oddziałów wojewódzkich. Cenzura służyła do psychologicznego zastraszania Polaków. „Cenzorzy otwierali i czytali listy, kartki, paczki, telegramy i telefaksy, a także zatrzymywali je albo konfiskowali bez odszkodowania” – wyjaśnił.
Cenzura kontrolowała głównie korespondencję pomiędzy obywatelami. Nie podlegała jej natomiast korespondencja między centralnymi i terenowymi organami partii oraz urzędami. „Formalnie cenzurze nie podlegały też przesyłki do i od placówek dyplomatycznych akredytowanych w PRL. Przesyłki przychodzące z krajów tzw. demokracji ludowej nie były cenzurowane. Korespondencja z krajów zachodnich sprawdzana była wybiórczo” – dodał Masłoń.
Cenzura obowiązywała od 13 grudnia 1981 r. do końca 1982 roku. Jak przekazał Adam Masłoń, w tym czasie ocenzurowano 82,8 mln przesyłek listowych, czyli 15 proc. spośród 551,9 mln wszystkich przesyłek krajowych i zagranicznych. „Z tej liczby do wykorzystania operacyjnego przekazano ponad 129 tys. przesyłek, a nieco ponad 9 tys. do wykorzystania procesowego. Spośród całej korespondencji zatrzymano 930 tys. listów, teleksów i telegramów. Ponadto ocenzurowano 3 mln przesyłek paczkowych i 10,9 mln teleksów i telegramów. Funkcjonariusz Wojewódzkiego Urzędu Cenzury w ciągu doby cenzurował lub kontrolował średnio 305 przesyłek pocztowych” – przypomniał Masłoń.
Cenzorzy oznaczali przesyłki pocztowe różnymi stemplami z tuszem w kolorach: fioletowym, czerwonym, zielonym, różowym, niebieskim lub czarnym. Przesyłki pocztowe w kopertach rozcinano przeważnie z prawej strony, a po ocenzurowaniu zabezpieczano zszywką biurową lub taśmą samoprzylepną. Ocenzurowane telegramy stemplowano na fioletowo lub czerwono.
Wystawa zbiorów Adama Masłonia zostanie otwarta w siedzibie IPN przy ul. Słowackiego w Rzeszowie w środę, 13 grudnia, o godz. 12 i będzie dostępna dla zwiedzających do 5 stycznia, od poniedziałku do piątku, w godzinach 7.30-15.30. (PAP)
autorka: Agnieszka Lipska
al/ pat/
