Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie – budynek „Muzeum nad Wisłą”. Źródło: MSN
Wystawą „Henryk Streng / Marek Włodarski i modernizm żydowsko-polski” Muzeum Sztuki Nowoczesnej zainauguruje w lutym bogaty program wydarzeń: wystawienniczych, sesji naukowych, konkursów i festiwali sztuki w roku 2021.
"Kolejny sezon w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie odzwierciedla główne obszary, jakimi zajmuje się instytucja" – powiedział PAP Sebastian Cichocki, główny kurator Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. "Po pierwsze, muzeum wciąż poszukuje swoich źródeł, pionierskich postaw i ważnych momentów w historii. Stąd wystawa Marka Włodarskiego, artysty, w którego biografii wybrzmiewają najważniejsze dylematy i napięcia sztuki XX wieku. To jest część programu zorientowana na przeszłość".
Po drugie – charakteryzował program kurator Cichocki - "muzeum związane jest mocno z młodą, współczesną sceną artystyczną, co w tym roku zaowocuje wystawą Agnieszki Polskiej. Ta część programu opowiada o teraźniejszości".
Trzecim, istotnym elementem kształtującym program jest to - według Cichockiego – że „Muzeum jest osadzone w mieście, co łączy zainteresowanie sztukami plastycznymi z architekturą, urbanistyką i zaangażowaniem obywatelskim - stąd kolejne odsłony festiwalu Warszawa w Budowie. Ta część programu zwrócona jest w stronę przyszłości i roli, jaką pełnić będzie instytucja w mieście, po przeprowadzce do nowego budynku na placu Defilad. Już tylko dwa lata dzielą nas od tej bezprecedensowej zmiany, jaka czeka Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie".
Pierwszą wystawą w roku 2021 będzie ”Henryk Streng / Marek Włodarski i modernizm żydowsko-polski". Ekspozycja prezentuje fragmenty twórczości Marka Włodarskiego, właściwie Henryka Strenga, polsko-żydowskiego modernisty, który był aktywny w międzywojennym Lwowie i powojennej Warszawie.
Wystawa nie ma jednak charakteru monograficznego. Skupia się natomiast na trzech kluczowych dla Europy Środkowej problemach historyczno-artystycznych.
„Strenga zwyczajowo ocenia się przez pryzmat jego paryskich studiów u Legera. Dla mnie ważne jest, by przywołać praktyki artystyczne, które złożyły się na bogatą tożsamość Lwowa lat 20. XX wieku i dlatego są znakomitym przykładem lokalnych wersji modernizmu” – zaznacza kurator wystawy Piotr Słodkowski.
"Biografia artysty stanowi punkt wyjścia do ukazania skomplikowanych relacji między sztuką, tożsamością i wojną” - dodaje.
Marek Włodarski urodził się 17 kwietnia 1903 r. we Lwowie, zmarł w Warszawie w 1960 r. Studia malarskie rozpoczął 1920 w Wolnej Akademii Sztuk Pięknych we Lwowie, kontynuował 1922–1924 w Państwowej Szkole Przemysłowej we Lwowie w pracowni Kazimierza Sichulskiego, W 1924 wyjechał do Paryża, gdzie kształcił się przez pół roku w pracowni Fernanda Legera. U Legera spotkał przywódcę surrealistów Andre Bretona.
W 1928 r. wraz z Otto Hahnem zorganizował wystawę w lwowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych. We Lwowie przystąpił też do awangardowej grupy „Artes”. W latach trzydziestych XX wieku spotkał się z Brunonem Schulzem. W 1939 r. uczestniczył w kampanii wrześniowej. Uniknął niewoli i przedostał się do Lwowa. Po wkroczeniu Niemców w 1941 r. ukrywał się pod zmienionym nazwiskiem jako Marek Włodarski. W 1944 r. przeniósł się do Warszawy. Po powstaniu warszawskim trafił do obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Po wojnie zamieszkał w Warszawie; był pracownikiem dydaktycznym Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych, a od 1956 r. profesorem Akademii Sztuk Pięknych. Jego twórczość pozostawała pod pewnym wpływem Legera i Chagalla. Artysta nigdy nie uległ doktrynie socrealizmu.
Wystawa „Henryk Streng / Marek Włodarski i modernizm żydowsko-polski” prezentowana będzie w Muzeum nad Wisłą od 5 lutego do 9 maja 2021. Od 30 maja do 1 sierpnia zobaczyć ją będzie można w Muzeum Narodowym we Lwowie. Program wydarzeń towarzyszących wystawie w Warszawie zwieńczony zostanie międzynarodową konferencją naukową, która odbędzie się w całości online.
Dwa pierwsze tygodnie czerwca będą okazją do obejrzenia podwójnej wystawy finałowej 19. i 20. edycji konkursu Artystyczna Podróż Hestii. Tegoroczna wystawa nie odbyła się z powodu pandemii, a finalistki i finaliści konkursu prezentowali swoje prace w mediach społecznościowych muzeum. Przyszłoroczne połączenie dwóch edycji będzie więc dwugłosem, dającym wgląd w kondycję młodej sceny artystycznej świata (post)pandemicznego.
Jury konkursu w 2021 roku wyłoni dwie najciekawsze osobowości artystyczne spośród zgłaszających się studentów czwartego i piątego roku wydziałów artystycznych polskich uczelni, zaś finaliści i finalistki obu edycji będą mieli szansę na wygranie nagród - rezydencji artystycznych w Nowym Jorku lub Wilnie.
Od 2 lipca do 19 września w Muzeum nad Wisłą prezentowana będzie natomiast indywidualna wystawa Agnieszki Polskiej, jednej z najbardziej rozpoznawalnych współczesnych artystek, „Plan Tysiącletni”.
Artystka zaprezentuje na niej nową instalację wideo, której akcja osadzona jest w powojennym krajobrazie polskiej wsi na Podlasiu i dotyczy ewolucji relacji człowieka i technologii.
W filmie wystąpili znani aktorzy na co dzień związani z warszawskimi scenami Nowego Teatru oraz Teatru Powszechnego: Jaśmina Polak, Bartosz Gelner, Piotr Polak i Julian Świeżewski.
„Wideo nawiązywać będzie do różnych zagadnień związanych z rozwojem sieci elektromagnetycznej: jej roli jako mapy sił socjoekonomicznych, narzędzia kontroli, czynnika emancypującego, katalizatora modernizmu i wieku informacji” – mówi kuratorka wystawy, Natalia Sielewicz.
Lato będzie w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie także czasem kolejnego, 13. rozdziału Parku Rzeźby na Bródnie, czyli działań artystycznych skupionych w przestrzeni Parku Bródnowskiego.
Również dom Zofii i Oskara Hansenów w Szuminie, którym muzeum od kilku lat się opiekuje, będzie udostępniany zwiedzającym. W ramach współpracy z Fundacją Ocalenie Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie planuje po raz 5. przygotować Aukcję Sztuki Refugees Welcome, dochód z której przekazywany jest na wsparcie uchodźczyń i uchodźców przebywających w Polsce.
Festiwal Warszawa w Budowie 13 przyjrzy się zasobom muzeum jako praktykom artystycznym i ich użyteczności społecznej oraz obywatelskiej – również poza polem sztuki. Artyści, zajmując pozycję dydaktyków, będą wyposażać uczestników procesu w narzędzia współpracy, zdobywania wiedzy i interpretacji świata, co w dobie kryzysu systemowej edukacji będzie próbą zaprojektowania alternatywy wobec edukacji szkolnej. Przyszłoroczny festiwal rozegra się zarówno w przestrzeni miasta, jak i w Muzeum nad Wisłą. Jak mówią kuratorzy 13. edycji festiwalu, Paweł Brylski i Szymon Maliborski „Spotkamy się z różnymi środowiskami, by wspólnie modelować przyszłe muzeum nie tyle w warstwie architektury i wystaw, co w codziennym zastosowaniu i przydatności instytucji dla społeczności Warszawy”.
Zespół edukacji i rozwoju publiczności muzeum na nadchodzący rok planuje także kontynuację prowadzonych już projektów przekrojowych – np. Użyj Muzeum czy Wejdź w Muzeum – oraz uruchomienie nowych działań, które z wystawy na wystawę pozwalają publiczności rozwijać kompetencje i pogłębiać kontakt ze sztuką współczesną.
Pierwszym z nich będzie akcja edukacyjna kierowana do dzieci i ich opiekunek/opiekunów: Muzeum na wynos. Także działający w ramach Muzeum Departament Obecności, placówka badawczo-edukacyjna, planuje na 2021 rok program wydarzeń kierowanych do zwiedzających oraz zespołu muzeum, a stymulujących debatę wokół tematu katastrofy klimatycznej. Jednym z kluczowych elementów przyszłorocznej edycji Departamentu będzie Plener Klimatyczny realizowany wspólnie ze studentkami i studentami polskich uczelni artystycznych.
W ramach działalności wydawniczej muzeum na rynku ukażą się m.in. książka "Maria Jarema. Wymyślić sztukę na nowo" pod redakcją Agnieszki Daukszy (w koedycji z wydawnictwem słowo/obraz terytoria), monumentalna monografia Andrzeja Turowskiego „Radykalne oko. Fragmenty awangardowego dyskursu” czy książka "Oświecenie, czyli tu i teraz" pod red. Łukasza Rondudy i Tomasza Szerszenia (w koedycji z Wydawnictwem Karakter).
W serii Nowe Historie Sztuki wydana zostanie książka Agaty Pietrasik pt. „Art in a Disrupted World: Poland 1939-1949” (we współpracy z Akademią Sztuk Pięknych w Warszawie), zaś we współpracy z Wydawnictwem Karakter ukaże się polskie wydanie słynnej już książki Nathana Jurgensona pt. „The Social Photo”.
„W 2021 będziemy ciągle zmuszeni pracować w reżimie sanitarnych ograniczeń. Chcemy wspierać środowisko artystyczne, tych, których kryzys związany z pandemią pozbawił możliwości pracy i kontaktu z publicznością. 2021 to jednocześnie rok podwójnego życia muzeum. Obok działalności bieżącej pracujemy nad przygotowaniem otwarcia nowego budynku muzeum w 2023” – mówi Joanna Mytkowska, dyrektorka Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. (PAP)
Anna Bernat
abe/ dki/
