Projekcje filmów Bruce’a Checefsky’ego, autora rekonstrukcji zaginionych filmów Stefana i Franciszki Themersonów „Apteka” oraz „Drobiazg melodyjny”, będą jednym z wydarzeń 11. Festiwalu Themersonów, który odbywać się będzie w Płocku od 22 do 24 października.
Program tegorocznego cyklu płockich wydarzeń poświęconych twórczości Stefana i Franciszki Themersonów oraz współczesnym inspiracjom ich dorobkiem, z uwagi na trwającą epidemię koronawirusa, został zmieniony – część imprez będzie dostępna online.
Płock to rodzinne miasto Stefana Themersona (1910-88), awangardowego prozaika, twórcy teorii poezji semantycznej, a także fotografii i filmów eksperymentalnych. Wraz z żoną Franciszką (1907-88), malarką i ilustratorką, absolwentką Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, przebywając na emigracji w Wlk. Brytanii, prowadził w Londynie od lat 40. do końca lat 70. XX wieku oficynę wydawniczą Gaberbochus Press.
Festiwal Themersonów organizowany jest przez Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki (POKiS) od 2010 r. Współorganizatorami cyklu wydarzeń są tamtejszy Urząd Miasta i Książnica Płocka.
„Festiwal będzie w tym roku zupełnie inny niż ten, który planowaliśmy. Sytuacja związana z epidemią wymusiła niestety zasadnicze zmiany i dostosowanie się do aktualnych warunków. Niektóre festiwalowe wydarzenia, jak choćby happening +Ulica Themersonów+ czy ogłoszenie wyników 10. Ogólnopolskiego Biennale Grafiki Dzieci i Młodzieży, prezentowane będą wyłącznie w internecie” – powiedziała Iwona Markiewicz z POKiS.
Jak dodała, także w internecie, na stronie POKiS, opublikowany zostanie wywiad z prof. Jerzym Bralczykiem na temat twórczości Themersonów.
Markiewicz podkreśliła, iż właśnie z powodu trwającej epidemii koronawirusa nie odbędzie się w tym roku konferencja naukowa, organizowana w ramach Festiwalu Themersonów w formule common room, nawiązującej do salonu dyskusyjnego prowadzonego przez Stefana i Franciszkę w Londynie w latach 50. XX wieku.
„Nie chcieliśmy zrezygnować do końca z bezpośredniego kontaktu z publicznością, dlatego też przygotowaliśmy, mimo wszystko, kilka propozycji festiwalowych wydarzeń, w tym literackich, teatralnych i filmowych” – zaznaczyła Markiewicz.
Wśród imprez tegorocznego Festiwalu Themersonów, w których uczestniczyć będzie publiczność, wymieniła m.in. spektakl dla dzieci „Był gdzieś haj taki kraj” w reżyserii Mariusza Pogonowskiego, aktora płockiego Teatru Dramatycznego, zrealizowany na podstawie opowieści Stefana Themersona oraz spotkanie z Anną Kaszubą–Dębską, autorką książki o Brunonie Schulzu „Bruno. Epoka genialna”, organizowane w ramach cyklu „LiterAkcje”.
„Z kolei w cyklu +Themerson projekt+ i prezentacji filmowych chcemy pokazać obrazy Bruce’a Checefsky’ego, amerykańskiego artysty i teoretyka sztuki, który zrekonstruował dwa zaginione filmy Themersonów „Drobiazg melodyjny” i „Apteka” – zapowiedziała Markiewicz. Jak wyjaśniła, rekonstrukcje filmów powstały na podstawie odnalezionych przez autora fotogramów, recenzji i wycinków prasowych.
Podczas tegorocznego Festiwalu Themersonów pod hasłem „Themersonowie/Polański” odbędzie się też projekcja filmów: „Przygoda człowieka poczciwego” Franciszki i Stefana Themersonów oraz „Dwaj ludzie z szafą” Romana Polańskiego. „Wiadomo, że te dwa filmu korespondują ze sobą. Stąd pomysł na ich wspólną prezentację” – wyjaśniła Markiewicz.
Festiwalowym projekcjom filmowym towarzyszyć będą prelekcje Małgorzaty Sady, która przyjaźniła się z Themersonami, autorki książek, filmów i wystaw.
Jak zaznaczyła Markiewicz, wszystkie wydarzenia tegorocznego Festiwalu Themersonów z udziałem publiczności zaplanowano z uwzględnieniem obowiązujących ze względu na trwającą epidemię koronawirusa, limitów miejsc i wskazań sanitarnych. Część z tych imprez będzie dodatkowo rejestrowana, a filmy zostaną opublikowane w internecie, w tym na stronie lub na kanałach społecznościowych POKiS.
„Z okazji tegorocznego Festiwalu Themersonów otrzymaliśmy wykonaną przez Andrzeja Kanię z Cekanowa pod Płockiem, prowadzącego tam pracownię kowalstwa artystycznego, ażurową figurę postaci w meloniku skaczącej przez skakankę. Rzeźba ta powstała na podstawie jednego z rysunków Franciszki Themerson” – powiedziała Markiewicz. Dodała, iż oryginalna figura stanie przed wejściem do siedziby POKiS.
Stefan Themerson po ukończeniu gimnazjum w Płocku, studiował fizykę na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie architekturę na Politechnice Warszawskiej. W 1927 r. zajął się eksperymentami z fotografią i filmem, które rozwijał w latach 30. XX wieku. Powstały wtedy m.in. filmy „Apteka”, „Europa” i „Przygoda człowieka poczciwego”. W 1938 r. wraz z żoną Franciszką wyjechał do Francji, gdzie w 1940 r. wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Od 1942 r., będąc już w Wlk. Brytanii, współpracował z Ministerstwem Informacji i Dokumentacji RP w Londynie. Powstał wtedy eksperymentalny film antywojenny „Calling Mr. Smith”.
W 1948 r. Themersonowie otworzyli w Londynie oficynę wydawniczą Gaberbochus Press, którą prowadzili do 1979 r. W latach 1957-59 organizowali tam otwarte spotkania w formule common room, czyli dyskusji i wymiany poglądów artystów oraz naukowców. Stefan jest autorem powieści, opowiadań i esejów. Do wielu jego utworów ilustracje tworzyła Franciszka, która była także autorką scenografii i kostiumów do sztuk teatralnych.
Od 2019 r. POKiS, organizator dorocznego Festiwalu Themersonów, nosi imię obojga artystów. (PAP)
mb/ aszw/
