Rok 2021 – wydarzenia ważne dla kultury i pamięci historycznej

STYCZEŃ

1.01 - Muzeum Narodowe w Lublinie stało się państwową instytucją kultury, dla której jedynym organizatorem pozostaje minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Historia obecnego Muzeum Narodowego w Lublinie sięga 1906 r. To jedno z największych muzeów we wschodniej części Polski. Od 1957 r. jego siedzibą główną jest Zamek Lubelski wraz z unikatowym w skali Europy zabytkiem sztuki średniowiecznej – Kaplicą Trójcy Świętej.

8.01 - Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki został uhonorowany Międzynarodową Nagrodą Poetycką przyznawaną przez miasto Münster (Niemcy) za tom "Norwids Geliebte".

11.01 - Fundacja "Krzyżowa" dla Porozumienia Europejskiego - jako pierwsza organizacja z Polski - została wyróżniona Nagrodą im. Altiero Spinelliego. Ustanowiona przez Komisję Europejską nagroda przyznawana jest od 2017 r., za działania promujące zrozumienie Unii Europejskiej, jako przedsięwzięcia integracyjnego, oraz jej wartości.

26.01 - Uroczysta inauguracja obchodów 50-lecia odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie - 26 stycznia 1971 roku odbyło się pierwsze historyczne posiedzenie Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie.

28.01 - Danuta Stenka została dziesiątą z kolei laureatką Nagrody im. Ireny Solskiej przyznawanej przez polską sekcję Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Teatralnych (AICT). Wcześniej laur ten otrzymały: Danuta Szaflarska, Nina Andrycz, Emilia Krakowska, Anna Lutosławska, Halina Łabonarska, Anna Seniuk, Grażyna Barszczewska, Ewa Wiśniewska i Dorota Kolak.

LUTY

1.02 - Decyzją MKiDN wznowiły działalność - w ścisłym rygorze sanitarnym - zamknięte z powodu pandemii koronawirusa muzea i galerie sztuki.

1.02 - Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce stało się państwową instytucją kultury. "Ministerstwo od 5 lat prowadzi wielki projekt muzealny - Sieć Nowoczesnych Muzeów. Jedną z pierwszych instytucji, która weszła do tego projektu było Muzeum Żołnierzy Wyklętych. Muzeum bardzo ważne, które jest dla nas priorytetem" - przypomniał przy tej okazji minister kultury dziedzictwa narodowego i sportu Piotr Gliński.

3.02 - Filozof, publicysta i poeta ks. prof. Alfred Wierzbicki został laureatem Nagrody Polskiego PEN Clubu im. Ksawerego, Mieczysława i Erazma Pruszyńskich - "za wagę i odwagę postawy i słowa w nauczaniu, w publicystyce, w poezji – i w życiu".

6.02 - Po przeszło pięciu latach zakończyła się konserwacja jednego z najważniejszych gotyckich zabytków w Polsce - ołtarza Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny dłuta Wita Stwosza w Bazylice Mariackiej w Krakowie. Konserwacji poddane zostały elementy konstrukcyjne, wszystkie rzeźby i zdobienia snycerskie. Odsłonięto ich pierwotną kolorystykę, oczyszczając wszystkie elementy z zabrudzeń, przemalowań, retuszy i uzupełnień, które narastały w ciągu ponad 500 lat. Podczas prac ma jednej z rzeźb odczytano datę 1486 r. - o trzy lata wcześniejszą, niż przyjęty w literaturze fachowej moment poświęcenia ołtarza.

7.02 - Specjalizujący się w zakresie teorii i filozofii prawa prof. Jerzy Zajadło został laureatem Nagrody im. Tadeusza Kotarbińskiego za książkę "Minima luridica. Refleksje o pewnych (nie)oczywistościach prawniczych". Nagroda przyznawane jest za wybitne dzieło naukowe z zakresu nauk humanistycznych.

12.02 - Decyzją MKiDN wznowiły działalność - w ścisłym rygorze sanitarnym - zamknięte z powodu pandemii koronawirusa kina, teatry, fiharmonie i opery.

12.02 - Laureatem nagrody Specjalnej Orła Jana Karskiego, przyznawanej przez Towarzystwo Jana Karskiego, uhonorowany został Aleksiej Nawalny, "opozycyjny lider Rosji walczący o podstawowe prawa ludzkie i demokratyczną rzeczywistość swej ojczyzny".

19.02 - Aktorka, pisarka i felietonistka Joanna Szczepkowska otrzymała Nagrodę im. Konstantego Puzyny "za angażowanie się w obronę przegranych spraw, za ryzykowanie śmiesznością, za prowokowanie dyskusji, za nonkonformizm i wypowiadanie na głos tego, czego inni wypowiedzieć nie mają odwagi, za wierność sobie i wkładanie kija w mrowisko, za śmiałość i osamotnienie, za końce i początki, które ogłosiła lub spowodowała".

22.02 - Rozpoczął się I Festiwal Kultury Narodowej "Pamięć i Tożsamość" swą nazwą nawiązujący do tytułu ostatniej książki-wywiadu papieża Jana Pawła II, której tematem jest "człowiek – świadek wydarzeń XX wieku, poszukujący tożsamości w spotkaniu z Bogiem i znaczenia słów +Ojczyzna+, +Naród+, +Europa+". Na festiwalowej stronie można było obejrzeć ponad 450 godzin różnych gatunków telewizyjnych wyprodukowanych i koprodukowanych przez Telewizję Polską.

MARZEC

1.03 - Pierwszą nagrodę IV Konkursu Dramaturgicznego Strefy Kontaktu otrzymała Malina Prześluga za sztukę "Kobieta i życie".

5.03 - Dziennikarz i historyk Marian Turski oraz działaczka społeczna Anna Brzyska zostali laureatami Nagrody im. ks. Stanisława Musiała za rok 2020, wyróżnienia przyznawanego osobom zasłużonym dla dialogu chrześcijańsko-żydowskiego i polsko-żydowskiego.

5.03 - Film "Bad Luck Banging or Loony Porn" w reżyserii Radu Jude otrzymał Złotego Niedźwiedzia dla najlepszego filmu. Laureatów 71. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Berlinie ogłoszono na YouTubie.

12.03 - "Oddaj nam sztukę, Jean" – tak naga aktorka Corinne Masiero zaapelowała do premiera Francji Jeana Castexado o wsparcie sektora kultury w czasie pandemii. Masiero rozebrała się na scenie podczas 46. gali rozdania najważniejszych nagród francuskiego kina - Cezarów 2021. Siedem Cezarów - za najlepszy film, dekoracje, zdjęcia, scenariusz oryginalny, najlepszą rolę drugoplanową Nicolasa Marie oraz reżyserię Alberta Dupontel - otrzymał film "Adieu les cons". "Boże Ciało" Jana Komasy nominowane było w kategorii film zagraniczny.

16.03 - Siostra Małgorzata Chmielewska została laureatką Wielkopolskiej Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego przyznawanej "za czynienie dobra".

17.03 - Śpiewaczka Jadwiga Rappé i dyrygent Jan Łukaszewski zostali uhonorowani Złotymi Fryderykami 2021. Werdykt Rady Akademii Fonograficznej podano online w mediach społecznościowych.

18.03 - Wokalista Krzysztof Krawczyk i pianista jazzowy Adam Makowicz zostali laureatami Złotych Fryderyków 2021 za całokształt osiągnięć artystycznych w kategorii muzyki rozrywkowej i jazzu (Krawczyk zmarł 5 kwietnia w wieku 75 lat).

KWIECIEŃ

2.04 - Zakończył się trwający od 20 marca 25. Wielkanocny Festiwal im. Ludwiga van Beethovena, w trakcie którego odbyło się 12 koncertów – wszystkie docierały do publiczności za pośrednictwem bezpłatnej transmisji online na kanale YouTube oraz na antenie Programu Drugiego Polskiego Radia. Wysłuchało ich blisko 150 tys. odbiorców.

15-18.04 - odbył się online II Międzynarodowy Festiwal Filmowy o Totalitaryzmach "Echa Katynia" zorganizowany przez Instytut Pamięci Narodowej.

23.04 - Narodowe Centrum Kultury w Warszawie zostało uhonorowane Nagrodą Wyszehradzką. Przyznający ją ministrowie kultury państw Grupy Wyszehradzkiej zwrócili szczególną uwagę na zainicjowany przez NCK - Międzynarodowy Festiwal Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej EUFONIE, "który przyczynia się do wzmocnienia wymiany kulturalnej pomiędzy krajami V4 w dziedzinie muzyki".

24.04 - Film "365 dni" na podstawie powieści Blanki Lipińskiej otrzymał w sobotę Złotą Malinę w kategorii najgorszy scenariusz. Po raz pierwszy w historii kinematografii polska produkcja otrzymała "anty-Oscara".

25.04 - Film "Nomadland" Chinki Chloe Zhao został nagrodzony trzema Oscarami - dla najlepszego filmu oraz za reżyserię i najlepszą pierwszoplanową rolę kobiecą. "Nomadland" doceniono wcześniej m.in. Złotym Lwem na festiwalu w Wenecji, dwoma Złotymi Globami, a także czterema nagrodami BAFTA. Tegoroczna gala oscarowa - z powodu pandemii koronawirusa - odbyła się w zmienionej formule. Część artystyczną zorganizowano w Dolby Theatre. Statuetki wręczano na dworcu kolejowym Union Station w Los Angeles. Ze względu na artystów, którzy nie mogli przybyć do Stanów Zjednoczonych, część gali odbyła się m.in. w Londynie i Paryżu.

29.04 - Eseista, krytyk literacki, tłumacz Jan Gondowicz został laureatem Poznańskiej Nagrody Literackiej – Nagrody im. Adama Mickiewicza 2021.

MAJ

2.05 - "Obchody rocznicy wybuchu III powstania śląskiego stanowią ważny element stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości; Górny Śląsk miał absolutnie fundamentalne znaczenie" - powiedział prezydent Andrzej Duda podczas uroczystości na Górze św. Anny z okazji 100. rocznicy wybuchu powstania.

3.05 - W 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja, historyk Jan Malicki, inicjator powstania Fundacji Pogranicze Krzysztof Czyżewski, tłumacz i pedagog Eduardas Piurko oraz pisarka Kristina Sabaliauskaite otrzymali Nagrody Obojga Narodów przyznawane przez Sejm i Senat RP oraz Sejm Republiki Litewskiej.

5.05 - Reżyser Sylwester Chęciński, pisarka Roshwita Schieb, Festiwal Góry Literatury oraz Polsko-Niemiecka Młodzieżowa Orkiestra Jazzowa zostali laureatami Nagrody Kulturalnej Śląska, przyznawanej od 1977 roku przez władze Dolnej Saksonii. (Chęciński zmarł 8 grudnia w wieku 91 lat).

10.05 - Kontratenor Jakub Józef Orliński, scenografka Małgorzata Szczęśniak i Teatr Wielki w Poznaniu otrzymali Opera Awards za rok 2020 - brytyjskie nagrody przyznawane od 2013 roku. W ubiegłych latach zdobyli je m.in. reżyserzy Mariusz Treliński i Krzysztof Warlikowski oraz Waldemar Dąbrowski za kierowanie Teatrem Wielkim w Warszawie.

14.05 - Piotr Pielaszek, niespełna 30-letni lutnik, został zwycięzcą 14. Międzynarodowego Konkursu Lutniczego im. H. Wieniawskiego - zdobył złoty i srebrny medal za dwa zgłoszone instrumenty oraz podobnie jak 5 lat wcześniej – nagrodę za wybitne walory dźwiękowe.

18.05 - W drugim dniu 6. Międzynarodowego Festiwalu Poezji Silesius ogłoszono, że tegorocznym laureatem Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius, docenionym za całokształt pracy twórczej został Ryszard Krynicki.

19.05 - Muzyk jazzowy, saksofonista, kompozytor muzyki do seriali ("Czterdziestolatek", "Alternatywy 4", "Janosik" "Stawka większa niż życie") i filmów ("Jak rozpętałem drugą wojnę światową", "Poszukiwany, poszukiwana") Jerzy "Duduś" Matuszkiewicz został laureatem Polskiej Nagrody Filmowej Orły 2021 w kategorii osiągnięcia życia (Zmarł 31 lipca, w wieku 93 lat).

23.05 - Kierowca Andrzej Sirowacki, który uratował dwójkę dzieci i dwie kobiety z płonących po zderzeniu pojazdów; profesor nauk medycznych Elżbieta Krajewska-Kułak oraz emerytowany oficer WP Bartosz Rutkowski, niosący pomoc ofiarom terroryzmu na Bliskim Wschodzie - otrzymali nagrody im. Jana Rodowicza "Anody", przyznane po raz dziewiąty. Po raz pierwszy przyznano honorową nagrodę, którą otrzymała Wanda Traczyk-Stawska, harcerka Szarych Szeregów, uczestniczka Powstania Warszawskiego, społeczniczka.

28.05 - Sejm powołał historyka dr. Karola Nawrockiego na stanowisko prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, dotychczasowego dyrektora Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

28.05 - Poeta, prozaik, dramatopisarz, autor scenariuszy do komiksów Igor Jarek otrzymał Poznańską Nagrodą Literacką - Stypendium im. Stanisława Barańczaka.

29.05 - Anna Kańtoch, autorka powieści "Wiosna zaginionych" otrzymała podczas wrocławskiego Międzynarodowego Festiwalu Kryminału Nagrodę Wielkiego Kalibru przyznawaną za najlepszą powieść kryminalną wydaną w 2020 roku.

29.05 - Rzeźbiarka Ludwika Ogorzelec otrzymała podczas XI kongresu Polska Wielki Projekt, odbywającego się w Warszawie pod hasłem "XXI wiek - Bezpieczeństwo - Kultura", nagrodę im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Nagroda przyznawana jest twórcom, których dzieła przyczyniają się do "lepszego zrozumienia historii i tradycji Polski oraz stanowią cenną inspirację na przyszłość". Dotychczasowymi laureatami byli m.in. Lech Majewski, Jerzy Kalina, Antoni Libera, Andrzej Nowak, oraz Jarosław Marek Rymkiewicz.

31.05 - Wicepremier, minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu Piotr Gliński ogłosił powołanie - wspólnie z Instytutem Pamięci Narodowej i Rzecznikiem Praw Dziecka - nowej instytucji kultury pod nazwą: Muzeum Dzieci Polskich - ofiar totalitaryzmu. Niemiecki nazistowski obóz dla polskich dzieci w Łodzi (1942-1945).

CZERWIEC

1.06 - Jan Holoubek, twórca dramatu sensacyjnego "25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy" otrzymał Nagrodę im. Janusza "Kuby" Morgensterna "Perspektywa".

4.06 - Białoruskie opozycjonistki: Swiatłana Cichanouska, Maryja Kalesnikawa i Wołha Kawalkowa otrzymały Nagrodę im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Wręczana w stolicy Dolnego Śląska nagroda przyznawana jest corocznie osobom bądź instytucjom, których życie, działalność, aktywność przyczyniły lub przyczyniają się do tworzenia struktur niepodległej Polski oraz budowy społeczeństwa obywatelskiego.

5.06 - Główne nagrody 61. Krakowskiego Festiwalu Filmowego przypadły filmom: "Dalekowschodnia golgota" Julii Serginy (Rosja), "Kat w domu" w reżyserii Michelle Kranot i Uri Kranot (Dania/Francja/Kanada) i "Spacer z Aniołami" Tomasza Wysokińskiego. Twórca autorskich technik filmowych w animacji Piotr Dumała otrzymał nagrodę Smoka Smoków za wyjątkowy wkład w rozwój światowej kinematografii.

10.06 - Po raz 22. wręczono Pomorskie Nagrody Artystyczne. W kategorii Kreacja nagrodę otrzymali: konserwatorka zabytków Iwona Berent, muzyk Robert Kwiatkowski i streetartowiec Mariusz Waras. Za Pomorską Nadzieję Artystyczną kapituła uznała skrzypaczkę Hannę Pozorską, a tytuł Mecenasa Kultury trafił do firmy Ziaja. Wielką Pomorską Nagrodę Artystyczną wręczono jazzmanowi, saksofoniście Przemkowi Dyakowskiemu.

11.06 - Darnella Frazier, 18-latka, która sfilmowała aresztowanie i zabójstwo George'a Floyda w Minneapolis pod koniec maja 2020 r., otrzymała w piątek specjalną Nagrodę Pulitzera, najbardziej prestiżową nagrodę dziennikarską w Stanach Zjednoczonych. Nagrodę Pulitzera - ufundowaną w 1917 roku przez Josepha Pulitzera, pochodzącego z Węgier amerykańskiego dziennikarza publicystę i wydawcę prasowego - przyznano w 22 kategoriach: m.in. za "pilne, porównawcze relacje" na temat śmierci Floyda oraz "autorytatywne i zniuansowane" reportaże, związane z tą tematyką nagrodzono redakcję "Minneapolis Star Tribune". Agencję Reuters wyróżniono za projekt multimedialny "Shielded", pokazujący, jak sądowe orzecznictwo chroni amerykańskich policjantów przed oskarżeniami lub skazaniem za popełniane błędy. "New York Times" otrzymał nagrodę za "rozległe relacje z pandemii koronawirusa", a reporter magazynu "The Atlantic" Ed Young za "serię przejrzystych i wyjaśniających artykułów na temat pandemii Covid-19".

17.06 - "Za dziennikarski profesjonalizm w przekazywaniu źródłowych informacji z Białorusi; za odwagę pracy w warunkach ekstremalnego zagrożenia, presji i szantażu wobec rodziny" - Andrzej Poczobut, więziony przez reżim Łukaszenki korespondent, został laureatem Głównej Nagrody Wolności Słowa Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. W 28. konkursie nagrody rozdano w czternastu kategoriach. Nagrodę im. Eugeniusza Kwiatkowskiego otrzymała - pośmiertnie (zmarła 1 kwietnia na COVID-19) - Iwona Liliana Konieczna, współpracująca z PAP autorka publikacji "130 lat temu zaczęła się kariera Witolda Zglenickiego – +polskiego Nobla+". "Piękna, z fantazją nakreślona historia polskiego pioniera wydobycia ropy naftowej z morskiego dna w Azerbejdżanie na obrzeżach Imperium Rosyjskiego. Opowieść o biznesmenie przerastającym swoją epokę, filantropie, patriocie, pozytywiście i romantyku w jednym, o człowieku niezwykłym. Autorka osiągnęła mistrzostwo warsztatowe. Udowodniła, że nawet krótki tekst – pisany na potrzeby agencji prasowej – można w profesji dziennikarza traktować z szacunkiem".

18.06 - Portal Katyń Pro Memoria zrealizowany - dzięki wsparciu MKDNiS - przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia oraz firmę Superskrypt uhonorowano srebrną nagrodą w międzynarodowym konkursie "European Design Awards" w kategorii Strona informacyjna (www.katynpromemoria.pl).

20.06 - Nagrodę dla najlepszej aktorki na 24. festiwalu filmowego w Szanghaju otrzymała Marzena Gajewska za rolę w "Amatorach" Iwony Siekierzyńskiej. Aktorka z zespołem Downa występuje w teatrze Biuro Rzeczy Osobistych w Gdyni od ponad 20 lat. "To najlepsza nagroda, jaka mogła się wydarzyć" - powiedziała PAP Siekierzyńska. "Ten film jest właśnie o tym, że ci ludzie mają coś do zaproponowania światu, że nie są tylko niepełnosprawni, ale że mają też swoją sprawność i potrafią być świetnymi aktorami" - podkreśliła.

20.06 - Wielkiego Jantara 40. Koszalińskiego Festiwalu Debiutów Filmowych "Młodzi i Film" odebrał Mariusz Wilczyński, reżyser animacji "Zabij to i wyjedź z tego miasta".

21.06 - "Zabij to i wyjedź z tego miasta" uhonorowano Polską Nagrodą Filmową Orły 2021 dla najlepszego filmu. Za najlepszą reżyserię nagrodzono Jana Holoubka za "25 lat niewinności. Sprawę Tomka Komendy".

22.06 - Nagrodę Spirit of Jan Karski Award 2021 - za obronę wolności, godności i prawa społeczeństwa białoruskiego do życia w kraju wolnym i suwerennym - przyznano uwięzionej białoruskiej opozycjonistce Marii Kalesnikavej.

23.06 - Prof. Tokimasa Sekiguchi promotor kultury polskiej w Japonii został laureatem Nagrody Transatlantyk przyznawanej przez Instytut Książki "wybitnym ambasadorom literatury polskiej za granicą".

26.06 - Były prezydent Niemiec Joachim Gauck odebrał - w obecności m.in. prezydenta Andrzeja Dudy oraz byłego prezydenta Słowacji Andreja Kiski - w warszawskich Łazienkach nagrodę im. Świętego Wojciecha, przyznawaną co dwa lata przez Fundację im. św. Wojciecha osobom, które wniosły "wybitny wkład w trwałe zrastanie się całej Europy oraz w pogłębianie i pielęgnowanie stosunków sąsiedzkich między narodami Europy Zachodniej i Środkowej".

29.06 - Na Zamku Królewskim w Warszawie wręczono nagrody IPN "Kustosz Pamięci Narodowej" - za upamiętnianie historii narodu polskiego z lat 1939-89 otrzymali je: społecznik Jerzy Giza, działacz Solidarności represjonowany przez władze PRL Czesław Nowak, ks. Władysław Palmowski, redemptoryści z Radia Maryja i Muzeum Polskie w Ameryce.

LIPIEC

1.07 - Na Zamku Królewskim w Warszawie wręczono po raz 46. Nagrody im. Oskara Kolberga "Za zasługi dla kultury ludowej" - najstarsze i najważniejsze wyróżnienie w dziedzinie kultury tradycyjnej w Polsce, którego organizatorem jest Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego. Twórcom, animatorom i badaczom kultury ludowej przyznano w sumie 15 nagród w siedmiu kategoriach. Nagrodę dla Mistrza tradycji odebrała Maria Grzegorek – bibułkarka, gawędziarka i poetka, przekazująca rodzinne tradycje wytwarzania kwiatów, wieńców, ozdób choinkowych z bibułki i papieru, od 30 lat prowadząca warsztaty dla dzieci i nauczycieli we wsi Juszczyna w pow. Żywieckim (Śląskie).

2.07 - Instytut Pileckiego zakupił Dom Turka – siedzibę NKWD i UB, miejsce kaźni schwytanych w obławie augustowskiej - z przeznaczeniem na Muzeum Obławy Augustowskiej. 12 lipca 1945 r., oddziały NKWD i Smiersz rozpoczęły na Suwalszczyźnie operację, w której zginęło co najmniej 592 działaczy podziemia niepodległościowego. Operacja zwana Obławą Augustowską jest największą niewyjaśnioną zbrodnią popełnioną na Polakach po II wojnie światowej.

3.07 - Krzysztof Warlikowski otrzymał Złotego Lwa weneckiego Biennale za całokształt twórczości.

5.07 - Wiesław Myśliwski odebrał Nagrodę Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego za rok 2020.

17.07 - Film "Titane" Julii Ducournau otrzymał Złotą Palmę 74. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Cannes. Grand Prix festiwalu doceniono ex aequo Asghara Farhadiego za "A Hero" i Juho Kuosmanena za "Compartment No. 6".

29.07 - Lipską Nagrodę na Rzecz Wolności i Przyszłości Mediów otrzymały białoruskie dziennikarki telewizji Biełsat, Kaciaryna Andrejewa i Daria Czulcowa - odbywające obecnie karę dwóch lat kolonii karnej za relację z rozpędzenia antyrządowego protestu w Mińsku w 2020 r.

31.07 - Podczas 58. Tygodnia Kultury Beskidzkiej zespół Zbyrcok z Juszczyna w Beskidzie Makowskim zwyciężył na 52. Festiwalu Folkloru Górali Polskich,

SIERPIEŃ

14.08 - Andrzej Rozpłochowski został Człowiekiem Roku 2020 "Tygodnika Solidarność" (Legendarny działacz Solidarności zmarł 20 grudnia).

14.08 - "Film Balkonowy" Pawła Łozińskiego otrzymał Grand Prix w sekcji Semaine de la critique 74. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Locarno wygrywając konkurencję z sześcioma innymi tytułami w tym dwoma z Polski - "Spacerem z Aniołami" Tomasza Wysokińskiego i "Bukoliką" Karola Pałki.

15.08 - W Święto Wojska Polskiego prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o odbudowie Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie.

18.08 - Yusef Komunyakaa, Afroamerykanin mieszkający w Stanach Zjednoczonych, weteran wojny w Wietnamie, poeta inspirujący się jazzem i bluesem, został laureatem Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2021.

27.08 - Eseistka Joanna Krakowska, poetka Natalia Malek, prozaik Waldemar Bawołek i tłumaczka Magda Heydel zostali laureatami 16. Nagrody Literackiej Gdynia.

WRZESIEŃ

2.09 - Amerykańska rzeźbiarka polskiego pochodzenia, Ursula Von Rydingsvard została odznaczona Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.

4.09 - Lekturą 10 Narodowego Czytania była "Moralność pani Dulskiej" Gabrieli Zapolskiej, która - jak powiedział prezydent RP - zachowuje aktualność, ponieważ opowiada o negatywnych cechach ludzkiej natury.

8.09 - MKDNiS ogłosiło, że w budynku dawnego Gimnasium Illustre w Brzegu (Opolskie) powstanie Muzeum Dziedzictwa i Kultury Kresów.

11.09 - Amerykańska dziennikarka Jessica Bruder, autorka książki "Nomadland. W drodze za pracą" została laureatką Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za 2020 r. Tłumaczka tej książki Martyna Tomczak otrzymała nagrodę za przekład.

11.09 - Złotego Lwa 78. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji otrzymała francuska reżyser Audrey Diwan za film "Zdarzenie". Wielka Nagroda Jury trafiła do Paola Sorrentino za film "To była ręka Boga".

14.09 - Prof. Jan Tomkowski odebrał nagrodę miesięcznika "Nowe Książki" za publikację "+Pan Tadeusz+ - poemat metafizyczny".

14.09 - W Pałacu na Wyspie w Łazienkach Królewskich w Warszawie ogłoszono laureatów 14. plebiscytu "Wydarzenie Historyczne Roku", które zostało zorganizowane przez Muzeum Historii Polski. W 2020 r. zwyciężyły Obchody Roku Jana Kowalewskiego - wybitnego kryptologa i bohatera wojny polsko-bolszewickiej, wystawa "Łódzkie mikrohistorie. Ludzkie mikrohistorie" oraz uruchomienie edukacyjnego portalu Polska Biblioteka Muzyczna.

17.09 - W 82. rocznicę sowieckiej napaści na Polskę i w Światowym Dniu Sybiraka, w Białymstoku otwarto Muzeum Pamięci Sybiru. W uroczystości, oprócz przedstawicieli Związku Sybiraków i potomków zesłańców, wzięli udział m.in. prezydent RP Andrzej Duda, b. prezydent Bronisław Komorowski, wicemarszałek Sejmu Małgorzata Kidawa-Błońska i wicepremier, szef resortu kultury Piotr Gliński.

20.09 - Spektakl telewizyjny "Dzień gniewu" w reż. Jacka Raginisa-Królikiewicza oraz słuchowisko "Wyszedł z domu" w reż. Szymona Kuśmidra zdobyły Grand Prix XX Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry 2021". Nagrody za oryginalny, współczesny tekst dramatyczny trafiły do Wojciecha Tomczyka - za "Imperium" i Macieja Wojtyszki - za "Ni z tego, ni z owego".

22.09 - Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku za wystawę "Dla Rzeczypospolitej. Józef Piłsudski 1867-1935" otrzymało Grand Prix 41. Konkursu na Wydarzenie Muzealne Roku Sybilla 2020. Wśród nagrodzonych znalazły się także m.in. Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie oraz Muzeum Ceramiki w Bolesławcu.

24.09 - Prof. Maria Poprzęcka, historyk i krytyk sztuki, za całokształt swoich osiągnięć, ze szczególnym uwzględnieniem tomu esejów "Impas. Opór, utrata, niemoc w sztuce", została wyróżniona Nagrodą i. Kazimierza Wyki.

24.09 - W całym kraju odbyły się wydarzenia związane z 200. rocznicą urodzin Cypriana Kamila Norwida. "Cyprian Norwid powinien być wzorem dla współczesnej kultury, bo mówił o wartościach i patriotyzmie" - powiedział wicepremier Piotr Gliński podpisując list intencyjny ws. powstającego Muzeum Norwida w Dębinkach na Mazowszu.

25.09 - "Złote Lwy" 46. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych za film "Wszystkie nasze dzienne strachy" otrzymali reżyserzy Łukasz Ronduda i Łukasz Gutt oraz producenci Kuba Kosma i Katarzyna Sarnowska. "Srebrne Lwy" dla filmu "Żeby nie było śladów" trafiły do reżysera Jana P. Matuszyńskiego oraz producentów Leszka Bodzaka i Anety Hickinbotham.

26.09 - Premierowym pokazem filmu dokumentalnego pt. "Taśmy wolności" w Europejskim Centrum Solidarności uczczono 40-lecie działalności Video Studio Gdańsk.

PAŹDZIERNIK

1.10 - W siedzibie MKiDN odbyła się konferencja uzgodnieniowa dotycząca projektu ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego. Obecnie projekt znajduje się na rządowej ścieżce legislacyjnej.

2.10 - Publicysta Rafał Ziemkiewicz został zatrzymany na lotnisku Heathrow w Londynie gdy przyleciał do Wielkiej Brytanii wraz z żoną i córką, rozpoczynającą studia na Oxfordzie. "Wykluczenie pana ze Zjednoczonego Królestwa sprzyja interesowi publicznemu. Wynika to z pańskiego zachowania oraz głoszonych poglądów, które są sprzeczne z brytyjskimi wartościami i mogą być obraźliwe dla innych" - uzasadniono w oficjalnym dokumencie Brytyjskiego Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Stanowczy protest przeciwko "bezpodstawnemu i skandalicznemu" zatrzymaniu Ziemkiewicza wyraziło Centrum Monitoringu Wolności Prasy Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. "Zgodnie z art. 10 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii" - przypomniało.

2.10 - W Warszawie rozpoczął się XVIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina - przeniesiony z 2020 roku z powodu pandemii koronawirusa. Do udziału w nim zakwalifikowano 87 pianistów - 22 Chińczyków, 14 Japończyków, 16 Polaków, 7 obywateli Korei Południowej, 6 Włochów, oraz reprezentantow: Armenii, Tajwanu, Kanady, Kuby, Łotwy, Tajlandii, USA, Wielkiej Brytanii i Wietnamu.

3.10 - Laureatem Nagrody Literackiej Nike został Zbigniew Rokita za książkę "Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku".

8.10 - Akademia Szwedzka ogłosiła laureata Literackiej Nagrody Nobla 2021. Został nim tanzański pisarz Abdulrazak Gurnah. Uhonorowano go za "za bezkompromisową i cechującą się współczuciem refleksję nad skutkami kolonializmu i losem uchodźców, znajdujących się w przepaści między kulturami i kontynentami".

15.10 - Lidia Grychtołówna, Jerzy Maksymiuk, Piotr Paleczny, Konstanty Andrzej Kulka, Witold Cęckiewicz, Ewa Dałkowska, Krzysztof Masłoń i Arkadiusz Gołębiewski znaleźli się wśród laureatów Dorocznej Nagrody Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu dla wybitnych postaci polskiej kultury. Nagrody zostały przyznane w 17 kategoriach.

16.10 - Film "Cud" Bogdana George'a Apetriego otrzymał Grand Prix 37. Warszawskiego Festiwalu Filmowego. Statuetka za reżyserię trafiła do Rodrigo Pla i Laury Santullo za "Ten drugi tom".

18.10 - Otwarto "Muzeum Teatru Polskiego Radia – Muzeum słów i głosów" w Baranowie Sandomierskim.

21.10 - Bruce (Xiaoyu) Liu z Kanady zwyciężył w XVIII Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina.

LISTOPAD

3.11 - Nagrodę Bookera 2021 otrzymał Damon Galgut, południowoafrykański autor powieści "The Promise".

10.11 - W Sulejówku otwarto po remoncie dworek "Milusin" - rodzinny dom Piłsudskich sąsiadujący z Muzeum Józefa Piłsudskiego. "Ciesząc się z Sulejówka, możemy powiedzieć, że spełniamy swój obowiązek wobec innych elementów polskiej pamięci" - podkreślił wicepremier, szef MKiDN Piotr Gliński.

12.11 - Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza otrzymał Paweł Lisicki za książkę pt. "Dogmat i tiara" poświęconą paraliżowi zasady dogmatycznej w Kościele katolickim.

16.11 - MKiDN skierowało do konsultacji publicznych projekt ustawy o symbolach państwowych RP, która ma przede wszystkim dostosować symbole państwowe do wymogów nowych technologii cyfrowych oraz wprowadzić korekty od dawna postulowane przez heraldyków i muzykologów (w przypadku hymnu narodowego).

29.11 - Ogłoszono laureatów Nagród Mediów Publicznych 2021. W kategorii "Słowo" uhonorowano Joannę Siedlecką, Elżbieta Jaworowicz została nagrodzona w kategorii "Obraz", za "Muzykę" wyróżniono Józefa Skrzeka a Piotra Semkę - w kategorii "Idea".

GRUDZIEŃ

3.12 - Otwarto Muzeum Stanisława Wyspiańskiego – nowy oddział Muzeum Narodowego w Krakowie – w budynku dawnego spichlerza przy pl. Sikorskiego 6.

6.12 - Lucyna Malec i Jarosław Gajewski otrzymali Wielkie Splendory 2021 - nagrody przyznawane przez zespół Teatru Polskiego Radia. Splendorem Splendorów nagrodzono Włodzimierza Pressa. Honorowego Splendora odebrał Marek Mazur.

7.12 - W Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego od nowego roku powstanie osobny departament zajmujący się odzyskiwaniem utraconych i zaginionych dóbr kultury - zapowiedział wicepremier Piotr Gliński. Przypomniał, że straty polskiej kultury w czasie II wojny światowej są szacowane na 514 tys. obiektów, z czego zaledwie ok. 64 tys. jest opisanych w katalogu dzieł utraconych. Poinformował, że obecnie jest w toku ponad 80 postępowań restytucyjnych, 20 wniosków złożonych do władz Federacji Rosyjskiej pozostaje bez odpowiedzi.

11.12 - Zakończyła się renowacja Cmentarza Uchodźców Polskich w Kidugali w Tanzanii, na którym znajdują się groby osób ewakuowanych ze Związku Sowieckiego. Jak poinformowało MKiDN, prace renowacyjne zostały zrealizowane w ramach Programu Miejsca Pamięci Narodowej Za Granicą 2021 i zrealizowana przez Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie we współpracy z Fundacją "Pro Universitatis" oraz Ambasadą RP w Dar es Salaam.

13.12 - W całym kraju obchodzono 40 rocznicę wprowadzenia stanu wojennego. "Polska cały czas boleje z powodu tamtych czasów i ofiar stanu wojennego. Bardzo wiele rodzin do dziś nie podźwignęło się z tamtej tragedii. Dzieci, które straciły rodziców, wciąż przeżywają traumę" – mówił prezydent Andrzej Duda przy tablicy upamiętniającej Grzegorza Przemyka na budynku dawnej komendy MO przy ul. Jezuickiej. "Kiedy zwyciężą ideały +Solidarności+, w trwały sposób zwycięży Polska, a wielkim przegranym będzie Wojciech Jaruzelski, komuniści i ci, którzy chcieli wymazać +Solidarność+" - powiedział premier Mateusz Morawiecki podczas uroczystości w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. Podkreślił, że "S" była największym dziełem Polaków po II wojnie światowej. "Stan wojenny ostatecznie zakończył się klęską komunistów, ale też w żadnym wymiarze nie został rozliczony" - powiedział PAP pierwszy przewodniczący łódzkiej Solidarności Andrzej Słowik.

15.12 - Zmniejszenie do 30 proc. limitu miejsc udostępnianych publiczności w kinach, teatrach, filharmoniach i operach, nieudostępnianie miejsc siedzących obok siebie oraz zakaz konsumpcji podczas seansu w kinie – MKiDN wprowadził nowe obostrzenia antycovidowe. Zaznaczono, że "do limitu nie wlicza się osób zaszczepionych przeciwko COVID-19, pod warunkiem okazania przez te osoby unijnego certyfikatu, negatywnego wyniku testu lub zaświadczenia o powrocie do zdrowia w związku z COVID-19".

16.12 - Tradycja dywanów kwiatowych na procesje Bożego Ciała została wpisana na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości. To trzeci polski wpis, po szopkarstwie krakowskim wpisanym na listę UNESCO w 2018 i kulturze bartniczej wpisanej w 2020 roku.

16.12 - "Górnicy z kopalni Wujek polegli za wolną Polskę; tamta krew nie poszła na marne" – powiedział w Katowicach prezydent Andrzej Duda podczas obchodów 40. rocznicy pacyfikacji kopalni Wujek.

20.12 - Ogłoszono, że od 1 stycznia 2022 r. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Powiat Ostrowiecki będą wspólnie prowadzić Muzeum Historyczno-Archeologiczne w Ostrowcu Świętokrzyskim.

20.12 - Minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński ogłosił, że do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie zakupiono 14 dzieł Marca Chagalla - będzie można je zobaczyć wiosną 2020 roku.

23.12 - "To kolejny etap naszych działań prowadzonych od sześciu lat, które polegają na zwiększaniu wsparcia Państwa Polskiego dla instytucji kultury w całym naszym kraju" – powiedział wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński podczas uroczystości podpisania umowy o współprowadzeniu zamojskiej Orkiestry Symfonicznej im. Karola Namysłowskiego - najstarszej w Polsce orkiestry symfonicznej, która w tym roku obchodziła jubileusz 140-lecia swojego istnienia.

27.12 - Po raz pierwszy obchodzono w Polsce Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Ustawę ustanawiającą nowe święto państwowe prezydent Andrzej Duda podpisał 23 listopada w dawnym poznańskim Hotelu Bazar, z którego w grudniu 1918 r. przemawiał Ignacy Jan Paderewski, wzniecając powstańczą iskrę.

27.12 - Prezydent Andrzej Duda zawetował nowelizację ustawy o radiofonii i telewizji. Nowelizacja uszczelnia i uściśla obowiązujące od 2004 r. przepisy stanowiące, że właścicielem telewizji czy radia działających na podstawie polskich koncesji mogą być podmioty z udziałem zagranicznym, pozaeuropejskim nieprzekraczającym 49 proc. Nowelizacja trafiła do prezydenta Andrzeja Dudy, który mógł ją podpisać, zawetować lub skierować do Trybunału Konstytucyjnego. 19 grudnia w różnych miejscach kraju odbyły się manifestacje z udziałem m.in. liderów ugrupowań opozycyjnych, podczas których wzywano prezydenta do zawetowania nowelizacji - podnoszono m.in., że konsekwencje nowych przepisów dotyczyłyby obecnie Grupy TVN, której właścicielem jest podmiot spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego - amerykański koncern Discovery. (PAP)

pat/