Wystawa „Rzeczpospolita Zakopiańska” w Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem. Źródło: Muzeumtatrzanskie.pl
W Zakopanem otwarto w środę wystawę upamiętniającą 100. rocznicę utworzenia Rzeczpospolitej Zakopiańskiej. Był to jeden z pierwszych skrawków wolnej Polski – mówił kurator wystawy, historyk Lesław Dall.
Wystawę można oglądać w Muzeum Tatrzańskim - Galerii Sztuki XX wieku w willi Oksza. Ekspozycja dotyczy ważnego epizodu w dziejach Zakopanego, kiedy po 148 latach zaboru austriackiego, bo Zakopane już od 1770 roku było pod zaborem austriackim, samo się wyzwoliło - 31 października 1918 roku.
„Tą niepodległość uzyskaliśmy na tym skrawku Polski przede wszystkim dzięki Stefanowi Żeromskiemu, Mariuszowi Zaruskiemu, Franciszkowi Pawlicy i Wincentemu Szymborskiemu, którzy przejęli władzę od zaborców i dopóki jeszcze nie była ustabilizowana sytuacja na terenie odradzającej Rzeczpospolitej, oni wprowadzili nas w niepodległość” – powiedział PAP kurator wystawy.
Główną postacią utworzenia Rzeczpospolitej Zakopiańskiej był Stefan Żeromski, który w Zakopanem mieszkał z przerwami prawie 10 lat. Pisarz mieszkał pod Giewontem przez cały okres I wojny światowej. Choć Żeromski jest przede wszystkim znany jako znakomity pisarz, był również ważnym działaczem politycznym. Przez okres I wojny światowej włączał się w różne inicjatywy społeczne i gospodarcze w Zakopanem i cieszył się wśród górali olbrzymim autorytetem.
„Kiedy jest przejmowana władza zazwyczaj dochodzi do pewnych konfliktów różnych grup interesów, ludzi o różnych poglądach, jednak Żeromski swoim autorytetem pogodził wszystkich, także w Zakopanem przeszliśmy do niepodległości bardzo spokojnie, bardzo racjonalnie” – wyjaśnił Dall.
Rzeczpospolita Zakopiańska trwała 16 dni, bo 16 listopada, kiedy w Warszawie sformułował się rząd, Rzeczpospolita Zakopiańska została rozwiązana.
Na wystawie znalazły się ciekawe zbiory karykatur Legionistów autorstwa Kazimierza Sichulskiego. Jak wyjaśnił kurator wystawy, legioniści licznie przebywali w Zakopanem, tutaj się leczyli i wypoczywali, a przy okazji zostali sportretowani. Niezwykle cenny jest obraz przedstawiający Piłsudskiego przyjmującego hołd. Po bokach marszałka widnieją matejkowskie postaci Stańczyka zastanawiającego się, co z tej wolności wyjdzie i Wernyhory, który wieszczy swoje przepowiednie. Piłsudski na obrazie został przedstawiony jako zwycięski wódz w pozie jak z obrazu Jana Matejki przedstawiającym króla Batorego po zwycięskiej bitwie pod Pskowem.
Rzeczpospolita Zakopiańska tworzyła się wokół pomnika Grunwaldzkiego na zakopiańskim rynku, gdzie przysięgę na wierność rządowi i narodowi polskiemu składali Żeromskiemu żołnierze jeszcze w austriackich mundurach. Na fotografiach z przysięgi widnieją flagi polskie, ale jeszcze nie wiadomo było czy mają być biało czerwone czy czerwono białe.
Na wystawie zostało również przedstawionych kilka książek, które ukazywały się w języku polskim w Zakopanem w czasie I Wojny Światowej. Ciekawa jest fotografia przedstawiająca pierwsze w niepodległej Polsce uroczystości 3-cio majowe. Wówczas w Zakopanem spadło bardzo dużo śniegu a trybunę zbudowano właśnie ze śniegu.
Wystawa jest objęta patronatem prezydenta Andrzeja Dudy oraz patronatem honorowym marszałka województwa małopolskiego Jacka Krupy.(PAP)
autor: Szymon Bafia
szb/ agz/
