Wystawa „Zamenhof i esperantyści na szklanych płytkach sprzed wieku” w Centrum im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku
Uczestników światowego kongresu esperanto w 1912 r. w Krakowie, wśród nich twórcę tego języka Ludwika Zamenhofa, pokazują zdjęcia wykonane ze szklanych płytek, które z Londynu trafiły do Białegostoku. Wystawa fotografii rozpoczęła w piątek XX Białostockie Dni Zamenhofa.
Ludwik Zamenhof (1859-1917) urodził się w Białymstoku. 15 grudnia 2019 r. mija 160. rocznica jego urodzin. Każdego roku w mieście, przy okazji kolejnych grudniowych rocznic, organizowane są Dni Zamenhofa, by przypominać jego idee.
W obchodzącym 10-lecie istnienia Centrum im. Ludwika Zamenhofa (CLZ) - placówce Białostockiego Ośrodka Kultury - można oglądać zdjęcia, które powstały ze szklanych negatywów. Ich autorem jest szkocki esperantysta John Mabon Warden, fotograf amator. Szklane płytki jego rodzina przekazała do Instytutu Kultury Polskiej w Londynie, a stąd trafiły do CLZ.
W Białymstoku obchody 102. rocznicy śmierci Ludwika Zamenhofa, twórcy języka esperanto
"To jest dokładnie 14 szklanych przeźroczy, slajdów, monochromatycznych, gdzie możemy zobaczyć Ludwika Zamenhofa z esperantystami"- opowiadała wcześniej dziennikarzom Agnieszka Kajdanowska z CLZ. "To bardzo cenny dar" - dodała. Szklane przeźrocza zachowały się w oryginalnych opakowaniach, wszystko jest w bardzo dobrym stanie. Są po wstępnej ekspertyzie konserwatora dzieł sztuki, wymagają konserwacji i zabezpieczenia.
Zdjęcia powstały w większości podczas VIII Światowego Kongresu Esperanto, który odbył się w dniach 11-18 sierpnia 1912 r. w Krakowie. Dwie płytki pokazują wydarzenia z kongresu w Antwerpii w 1911 r.
Kongres w Krakowie był pierwszym światowym kongresem esperanto na ziemiach polskich. Zorganizowano go w 25. rocznicę opublikowania pierwszego podręcznika do nauki tego międzynarodowego, sztucznego języka. Główna idea esperanta to szukanie porozumienia, unikanie konfliktów między ludźmi różnych narodowości i wyznań.
"Uroczystości rozpoczęło przyjęcie w Starym Teatrze wydane przez władze miasta. W następnych dniach uczestnicy pracowali w różnych sekcjach, zwiedzili kopalnię soli w Wieliczce, złożyli wieńce pod pomnikami Adama Mickiewicza i Mikołaja Kopernika. Na zakończenie ponownie w Starym Teatrze odbył się bal, na który część uczestników przybyła w strojach narodowych" - poinformowała Agnieszka Kajdanowska. Dodała, że kongres "okazał się manifestacją kultury polskiej", wystawiono w jego trakcie "Halkę" Stanisława Moniuszki i "Mazepę" Juliusza Słowackiego. W kongresie uczestniczyło około tysiąca osób z 30 krajów. Podczas kongresu Zamenhof zrzekł się przywództwa w ruchu esperanckim.
77. rocznica śmierci Jakuba Szapiro – założyciela Towarzystwa Esperantystów
Na niektórych zdjęciach Wardena jest po kilkaset osób, które były fotografowane np. pod Kopcem Kościuszki, na Wawelu, na krakowskim Kazimierzu czy pod pomnikiem Adama Mickiewicza. Na jednym ze zdjęć z Krakowa jest Ludwik Zamenhof z żoną Klarą i starszą córką Zofią.
Organizatorzy Dni Zamenhofa podkreślają, że dzięki zdjęciom Wardena można zobaczyć otoczenie krakowskiego kongresu, sytuacje nieoficjalne.
"To jest ciekawe, że niektóre z ujęć, na przykład spod Wawelu, te spod pomnika Mickiewicza, są znane, bo to były zdjęcia robione przez oficjalnego fotografa tej imprezy. Natomiast tutaj mamy do czynienia ze zdjęciami amatora, który po prostu wziął swój aparat (...) i obok tego oficjalnego fotografa robił te (swoje) zdjęcia" - mówi prezes Białostockiego Towarzystwa Esperantystów Przemysław Wierzbowski. Dodaje, że unikatowe są np. zdjęcia z gestykulującym Zamenhofem.
Od piątku w CLZ można także oglądać wystawę fotografii białostockich miejsc związanych z Zamenhofem. W sobotę organizatorzy dni złożą kwiaty pod pomnikiem Zamenhofa. Na krakowskim kongresie miała miejsce światowa premiera "Halki" Stanisława Moniuszki w esperanto. W sobotę w Białymstoku arię z tej opery wykonana w języku esperanto Feliks Gałecki, solista Opery Narodowej w Warszawie. Po południu w tzw. starym kościele farnym odbędzie się msza św. w języku esperanto, wieczorem esperantyści spotkają się przy urodzinowym torcie.(PAP)
autor: Izabela Próchnicka
kow/aszw/
