Litwa swój dzień niepodległości obchodzi dwukrotnie w ciągu roku: 16 lutego, gdy upamiętnia podpisanie w 1918 r. aktu ogłoszenia niepodległości kraju oraz 11 marca – tego dnia w 1990 r. parlament uchwalił przywrócenie suwerenności.
Obie rocznice są wolnymi od pracy świętami państwowymi tak, jak w Polsce Święto Niepodległości, obchodzone w najbliższy poniedziałek 11 listopada.
Oficjalnym i nieformalnym obchodom na Litwie towarzyszą kolory flagi narodowej: żółty, zielony i czerwony. Pierwsze dwa symbolizują krajobraz Litwy – pola i lasy - a czerwony przelaną krew.
16 lutego 1918 roku Rada Litewska (Taryba) pod przewodnictwem Jonasa Basanavicziusa podpisała akt niepodległości kraju. Litwa znajdowała się wówczas pod okupacją niemiecką. Podpisany dokument wyrażał wolę narodu do stworzenia niepodległego państwa litewskiego. Realnie państwo powstało kilka miesięcy później, wraz z zakończeniem I wojny światowej.
Prof. A. Bumblauskas: 16 lutego to jedno z najważniejszych świąt narodowych Litwy
Akt niepodległości podpisało 20 sygnatariuszy, m.in. Stanisław Narutowicz, brat pierwszego prezydenta niepodległej Polski Gabriela Narutowicza.
Tradycyjnie obchody 16 lutego rozpoczynają się od złożenia wieńców na grobach sygnatariuszy na Cmentarzu Rossa. Przed południem prezydent odznacza zasłużone osoby, a w południe centralne uroczystości przenoszą się na plac Daukantasa przed Pałacem Prezydenckim, gdzie na masztach powiewają flagi państwowe trzech krajów bałtyckich. Prezydent wygłasza okolicznościowe przemówienie i oddawane są salwy honorowe.
Wieloletnią tradycją tego dnia jest też mniej formalne spotykanie się po południu przed Domem Sygnatariuszy, przy ulicy Zamkowej, gdzie został podpisany akt niepodległości. Tu do licznie zebranych z balkonu historycznego pokoju przemawia Vytautas Landsbergis, pierwszy przywódca kraju po przywróceniu niepodległości w 1990 r., honorowy przewodniczący partii konserwatywnej Związek Ojczyzny - Litewscy Chrześcijańscy Demokraci, niekwestionowany autorytet dla części społeczeństwa o poglądach prawicowych.
Wieczorem powszechne świętowanie przenosi się na centralną ulicę Wilna, na aleję Giedymina, gdzie od placu Katedralnego do placu Łukiskiego zapalanych jest kilkadziesiąt ognisk.
11 marca upamiętnia rok 1990, gdy Rada Najwyższa Republiki Litewskiej ogłosił proklamację „O przywróceniu niepodległości państwa litewskiego”. Litwa była pierwszą republiką Związku Radzieckiego, która ogłosiła niepodległość. Wśród sygnatariuszy Aktu Niepodległości byli również litewscy Polacy: Czesław Okińczyc, Zbigniew Balcewicz i Medard Czobot.
Główne obchody 11 marca odbywają się w litewskim Sejmie, w sali, w której została ogłoszona proklamacja. W południe przed parlamentem są podnoszone flagi państw bałtyckich, a następnie od parlamentu do placu Katedralnego wyrusza wielotysięczny pochód, w którym są też flagi biało-czerwone.
Inicjatywa organizowania 11 marca marszu, zwanego też marszem antynacjonalistycznym, zrodziła się przed pięciu laty w odpowiedzi na organizowane w tym dniu marsze narodowców z hasłami „Litwa dla Litwinów”.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ dmi/ mal/ cyk/
