Tadeusz Bieńkowicz podczas uroczystości otrzymania nominacji generalskiej. Kraków, 30.05.2018. Fot. PAP/J. Bednarczyk
Sylwetki weteranów wojennych, kombatantów i działaczy opozycji antykomunistycznej, którzy zmarli w minionych dwunastu miesiącach.
W tym czasie odeszli m.in.:
Listopad 2019:
12.11. – Sławomir Pocztarski ps. Bóbr – harcerz Szarych Szeregów, uczestnik akcji „Małego Sabotażu”, powstaniec warszawski z Obwodu „Żywiciel”. Miał 89 lat.
12.11. – Norbert Wojciechowski – działacz opozycji demokratycznej w czasach PRL, zaangażowany w tworzenie struktur Solidarności (zarząd Regionu Środkowo-Wschodniego). Miał 80 lat.
16.11. – ks. bp prof. Bronisław Jan Dembowski ps. Szary – żołnierz AK; w stanie wojennym członek Prymasowskiej Rady Społecznej, w latach 1981–1992 wiceprzewodniczący Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom; biskup diecezji włocławskiej; w 1996 r. zamknął proces informacyjny błogosławionych 108 męczenników zamordowanych podczas II wojny światowej. Miał 92 lata.
Zmarł bp Bronisław Dembowski
19.11. – sierż. Czesław Krupa – radiotelegrafista w dywizjonie bombowym 305. Miał 98 lat.
Grudzień 2019:
3.12. – Wiesław Krawczyński – członek lwowskiej AK, współzałożyciel i przez kilka lat prezes krakowskiego oddziału Związku Sybiraków, a także były wiceprezes zarządu głównego tej organizacji. Miał 100 lat.
4.12. – ppor. Julita Bogumiła Marciniak ps. Jagienka – uczestniczka Powstania Warszawskiego, łączniczka w 3. Batalionie Pancernym AK „Golski” oraz sanitariuszka w Szpitalu Maltańskim. Miała 88 lat.
8.12. – Henryk Troszczyński ps. Murarz – żołnierz AK, powstaniec warszawski; jesienią 1942 r. jako młody chłopak z warszawskiej Woli został wywieziony na roboty do Smoleńska, a później Katynia, gdzie od okolicznych mieszkańców dowiedział się, podobnie jak inni pracujący tam Polacy, o mogiłach polskich oficerów i powiadomił o tym Niemców. Miał 96 lat.
13.12. – gen. bryg. Tadeusz Bieńkowicz ps. Rączy – żołnierz AK, kawaler Orderu Virtuti Militari; skazany przez komunistyczne władze na karę śmierci, zamienioną na dożywocie. Miał 96 lat.
17.12. – por. Krystyna Maria Brzozowska ps. Nasza – żołnierz AK, uczestniczka Powstania Warszawskiego. Miała 96 lat.
Zmarł Eugeniusz Tyrajski, wiceprezes Związku Powstańców Warszawskich
23.12. – mjr Jerzy Tomasz Kostiuk – żołnierz Polskich Sił Zbrojnych formowanych w ZSRS, uczestnik kampanii włoskiej, walczył m.in. pod Monte Cassino oraz Ankoną. Miał 96 lat.
26.12 – Eugeniusz Tyrajski ps. Sęk, Genek – harcerz Szarych Szeregów i żołnierz AK, powstaniec warszawski, żołnierz Pułku AK „Baszta”, wiceprezes Związku Powstańców Warszawskich. Miał 93 lata.
Styczeń 2020:
1.01. – Kwieta Kurkowska-Bondarecka ps. Kwietka – w konspiracji członkini Kobiecych Patroli Minerskich, łączniczka Biura Badań Technicznych „Kedywu”, zastępczyni kierownika introligatorni, uczestniczka szkoleń saperskich i akcji bojowych; uczestniczka Powstania Warszawskiego. Miała 96 lat.
2.01. – Stanisław Kawałek ps. Wiewiórka – żołnierz AK, od sierpnia 1943 do sierpnia 1944 r. łącznik między placówkami: Zakościele, Pnikut oraz Trzciniec w Obwodzie Mościska Lwowskiego Okręgu AK). Miał 85 lat.
8.01. – Józef Wojciechowski – żołnierz Polskich Sił Zbrojnych formowanych w ZSRS; od października 1942 r. służył w Szkocji w 1. Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej; we wrześniu 1944 r. walczył pod Arnhem w ramach operacji powietrznodesantowej „Market-Garden”. Miał 97 lat.
12.01. – Sabina Świątek – w latach 1946–1947 łączniczka w Oddziale „Babinicza” Konspiracyjnego Wojska Polskiego w Częstochowie i Wieluniu, w lutym 1947 r. aresztowana przez funkcjonariuszy UB i skazana na pięć lat więzienia (w maju 1947 zwolniona na mocy amnestii); w latach 1951–1952 współpracowała na terenie powiatu częstochowskiego z organizacją antykomunistyczną Liga Walki Patriotów Polski, od kwietnia 1952 do kwietnia 1956 r. więziona w Katowicach, Grudziądzu i Fordonie. Miała 91 lat.
Zmarł Jan Maruszewski ps. Janusz, żołnierz batalionu „Zośka”
21.01. – Mieczysław Wojciech Chojnacki ps. Młodzik – żołnierz Związku Walki Zbrojnej, AK i Ruchu Oporu AK; w marcu 1950 r. aresztowany przez Informację Wojskową, a następnie skazany na karę śmierci, złagodzoną do 15 lat pozbawienia wolności; w lutym 1960 r. zwolniony na mocy amnestii. Miał 95 lat.
22.01. – kpt. Andrzej Rak – uczestnik wojny obronnej 1939 r.; od listopada 1944 r. służył w kompanii fizylierów 4. pułku czołgów ciężkich 1. Armii Wojska Polskiego; uczestnik walk o Wał Pomorski, Kołobrzeg, forsowania Odry oraz operacji berlińskiej. Miał 105 lat.
27.01. – Jan Maruszewski ps. Janusz – żołnierz batalionu „Zośka”. Miał 93 lata.
31.01. – Jan Jurkiewicz – w latach osiemdziesiątych jeden z liderów Niezależnego Zrzeszenia Studentów na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach; wieloletni pracownik, a w latach 2005–2009 dyrektor Muzeum Górnictwa Węglowego. Miał 62 lata.
Luty 2020:
2.02. – Zbigniew Ryszard Leman ps. Darek – powstaniec warszawski, współzałożyciel Pilecki Project Committee INC, członek Stowarzyszenia Polskich Kombatantów. Miał 96 lat.
4.02. – Jerzy Franciszek Świgost ps. Czarny – żołnierz AK, uczestnik akcji zbrojnych w grupie „Podhale” działającej przy zgrupowaniu „Żelbet”; po wojnie działał w strukturach konspiracyjnych Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”; więziony w latach 1946–1950 przez władze komunistyczne. Miał 95 lat.
Powstańczy adres 44 – ul. Książęca
6.02. – Barbara Hordliczka-Scheiner ps. Ksantypa, Basia – łączniczka i sanitariuszka w batalionie „Kiliński” podczas Powstania Warszawskiego. Miała 92 lata.
8.02. – por. dr inż. Aleksander Dobraczyński – żołnierz AK, działał w strukturze Wydziału Lotnictwa Komendy Głównej AK; powstaniec warszawski, walczył w Kompanii AK „Anna” Batalionu „Gustaw” w składzie Zgrupowania „Róg”. Miał 100 lat.
11.02. – Danuta Janina Borówko ps. Danka – w konspiracji od 1943 r. w Wojskowej Służbie Kobiet; podczas Powstania Warszawskiego sanitariuszka w Szpitalu Polowym nr 2 zgrupowania „Kryska”. Miała 96 lat.
11.02. – Hanna Kumuniecka-Chełmińska ps. Maryla, Hanka – w konspiracji oraz podczas Powstania Warszawskiego działała w Komendzie Głównej AK – pułk „Baszta” – WSK (Wojskowa Służba Kobiet); lekarz. Miała 92 lata.
23.02. – Zygmunt Jakóbczyk ps. Czarny – ostatni żyjący w województwie pomorskim żołnierz Września 1939 r.; żołnierz AK; zajmował się gromadzeniem broni oraz działaniami propagandowymi, działał również w partyzantce. Miał 102 lata.
Marzec 2020:
6.03. – Janusz Paszyński ps. Machnicki – powstaniec warszawski, podczas okupacji podjął pracę w niemieckim Wojskowym Instytucie Kartograficznym, którą wykorzystywałm by dostarczać mapy topograficzne do Służby Geograficznej Komendy Głównej AK. Miał 95 lat.
Zmarł powstaniec warszawski Wiktor Humięcki ps. Kordian
11.03. – Wiktor Humięcki ps. Kordian – powstaniec warszawski, żołnierz Batalionu „Parasol”. Miał 91 lat.
19.03. – ppłk Antoni Łapiński – żołnierz 2. Korpusu Polskiego, walczył m.in. pod Monte Cassino, Ankoną, Loreto i Bolonią. Miał 96 lat.
25.03. – kpt. Ludomir Stanisław Laskowski – żołnierz Polskich Sił Zbrojnych formowanych w ZSRS; w składzie 2. Korpusu Polskiego przeszedł całą kampanię włoską, walczył m.in. nad rzeką Sangro, pod Monte Cassino, Ankoną i Bolonią. Miał 96 lat.
30.03. – Mieczysław Chackiewicz ps. Martyna – powstaniec warszawski; w 1951 r. został aresztowany przez UB za przynależność do AK i udział w Powstaniu Warszawskim, skazany na 15 lat więzienia pod zarzutem szpiegostwa, wyszedł na wolność w 1956 r. Miał 93 lata.
Kwiecień 2020:
5.04. – mjr Jadwiga Zofia Obrembalska ps. Jaga, Tadeusz – łączniczka antykomunistycznej organizacji młodzieżowej „Skorpion”; do września 1949 r. więziona w aresztach warszawskiego WUBP przy ulicach Sierakowskiego, Cyryla i Metodego i w więzieniu karno-śledczym „Toledo”. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego skazana na karę jednego roku pozbawienia wolności w zawieszeniu. Miała 88 lat.
Zmarła Marta Olszewska, wdowa po b. premierze Janie Olszewskim
5.04. – Marta Olszewska – wdowa po premierze Janie Olszewskim; dziennikarka, działaczka opozycji antykomunistycznej. Miała 88 lat.
11.04. – mjr Józef Oleksiewicz ps. Malina, Groźny, Tatar – łącznik w oddziale partyzanckim „Kmicica” w składzie 1. Pułku Strzelców Podhalańskich AK; żołnierz oddziału AK-DSZ „Skrytego”, „Okrzei”, służył w oddziale partyzanckim „Huragan”; żołnierz oddziału NSZ „Żandarmeria” kpt. Jana Dubaniowskiego „Salwy”; brał udział w akcjach oddziału przeciwko NKWD i UB; po ujawnieniu się w 1947 r. w PUBP w Nowym Sączu został aresztowany przez UB i skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie na trzy lata pozbawienia wolności. Miał 91 lat.
13.04. – mjr Jerzy Główczewski – żołnierz Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, pilot 308 Dywizjonu Myśliwskiego „Krakowskiego” i 317 Dywizjonu Myśliwskiego „Wileńskiego”; ostatni żyjący pilot myśliwca z II wojny światowej. Miał 98 lat.
17.04. – Edward Kozawski ps. Czarny – żołnierz AK. Miał 93 lata.
16.04. – Jerzy Radłowski Nowak – ostatni polski weteran II wojny światowej w Hiszpanii. Znany i aktywny wśród Polonii hiszpańskiej. Miał 92 lata.
27.04. – prof. dr hab. inż. Eustachy Burka – żołnierz Okręgu Lwowskiego AK, uczestnik akcji „Burza” we Lwowie; profesor w Instytucie Maszyn Przepływowych PAN we Wrzeszczu; honorowy przewodniczący Krajowej Sekcji NSZZ „Solidarność" PAN. Miał 96 lat.
30.04. – płk Mieczysław Stachiewicz – pilot 301 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Pomorskiej im. Obrońców Warszawy”; architekt, honorowy prezes Instytutu Józefa Piłsudskiego w Londynie. Miał 102 lata.
Maj 2020:
Zmarł Roman Figiel - żołnierz gen. Stanisława Maczka
10.05. – Roman Figiel – żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, saper w 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka; przeszedł cały szlak bojowy Dywizji na terenie Francji, Belgii, Holandii i Niemiec, uczestniczył w działaniach zbrojnych od Caen, przez wyzwolenie Gandawy i Bredy, do zajęcia bazy w Wilhelmshaven. Miał 94 lata.
10/11.05. – Maksymilian Mieczysław Jarosz ps. Mirski – żołnierz podziemia niepodległościowego, odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata za ratowanie Żydów. Miał 94 lata.
11.05. – Eleonora Galica-Zaremba ps. Maja – uczestniczka Powstania Warszawskiego. Miała 92 lata.
24.05. – kpt. Edmund Kazimierz Semrau – żołnierz 1. Polskiej Dywizji Pancernej gen. S. Maczka, z którą przeszedł szlak bojowy na terenie Belgii, Holandii i Niemiec. Miał 94 lata.
Czerwiec 2020:
2.06. – mjr Marian Słowiński – uczestnik walk we Wrześniu 1939 r.; żołnierz 1. Dywizji Pancernej gen. S. Maczka, wyzwoliciel Francji, Belgii i Holandii. Miał 101 lat.
5.06. – płk Marian Tomaszewski – sybirak, żołnierz 2 Korpusu, pancerniak 6 Pułku Dzieci Lwowskich, zdobywca Monte Cassino, Piedimonte, Ankony i Bolonii. Miał 98 lat.
Zmarł ks. prałat Zbigniew Powada, kapelan podbeskidzkiej Solidarności
19.06. – ks. prałat Zbigniew Powada – emerytowany proboszcz katedralnej parafii św. Mikołaja w Bielsku-Białej, zasłużony kapelan Solidarności i diecezjalnego duszpasterstwa ludzi pracy. Miał 73 lata.
26.06. – Zdzisław Grontkowski ps. Ryś – żołnierz AK, powstaniec warszawski; ostatni żyjący żołnierz biorący udział w obronie Reduty Wawelskiej. Miał 95 lat.
25.06. – Jerzy Malczewski ps. Wola – żołnierz AK, powstaniec warszawski. Miał 96 lat.
Lipiec 2020:
4.07. – Edward Henryk Kliem ps. Jastrząb – żołnierz AK, powstaniec warszawski. Miał 96 lat.
4.07. – Józef Kula – działacz śląsko-dąbrowskiej Solidarności, odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Wolności i Solidarności. Miał 88 lat.
7.07. – płk pil. Marceli Ostrowski – żołnierz Polskich Sił Powietrznych przy RAF; strzelec pokładowy 301. Dywizjonu Bombowego „Ziemi Pomorskiej im. Obrońców Warszawy”. Miał 100 lat.
7.07. – Kazimierz Potocki – żołnierz-górnik w Kopalni Węgla Kamiennego „Wujek” w Katowicach, w której w latach 1952–1954 odbywał w ramach represji służbę zastępczą w Wojskowym Korpusie Górniczym; wieloletni Prezes Warszawskiego Krajowego Zarządu Związku Represjonowanych Politycznie Żołnierzy Górników. Miał 90 lat.
Zmarł Jerzy Pietraszko – wykładowca akademicki i członek „Solidarności Walczącej”
17.07. – Jerzy Pietraszko – matematyk, wykładowca akademicki, członek „Solidarności Walczącej”. Miał 65 lat.
24.07. – Wiktor Natanson ps. Humięcki – żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych; powstaniec warszawski. Miał 91 lat.
26.06. – kpt. Marian Czajkowski ps. Dym – działacz konspiracyjnej organizacji Narodowe Zjednoczenie Wojskowe; jeden z ostatnich żyjących żołnierzy Oddziału Jana Kmiołka „Wira”. W 1951 r. aresztowany przez władze komunistyczne i po ciężkim śledztwie więziony w Pułtusku, Warszawie, Sztumie, Strzelcach Opolskich i Opolu (w maju 1956 r. zwolniony na mocy amnestii). Miał 88 lat.
30.07. – mjr Zbigniew Dłużniewski – żołnierz Polskich Sił Zbrojnych formowanych w ZSRS; uczestniczył w kampanii włoskiej w składzie 2. Brygady Strzelców Karpackich; podczas bitwy pod Monte Cassino pełnił funkcję noszowego w punkcie sanitarnym, następnie walczył w kampanii adriatyckiej, w 3. Karpackim Pułku Artylerii Przeciwlotniczej. Miał 96 lat.
Sierpień 2020:
1.08. – Józef Wiłkomirski – powstaniec warszawski; dyrygent i kompozytor, założyciel i wieloletni dyrektor Filharmonii Sudeckiej w Wałbrzychu. Miał 94 lata.
2.08. – Zofia Dillenius ps. Jodła – łączniczka pułku „Baszta” podczas Powstania Warszawskiego; wieloletnia pracowniczka Wydawnictwa Ossolineum. Miała 92 lata.
4.08. – kpt. Jan Prabucki – żołnierz 9. Batalionu Strzelców Flandryjskich 3. Brygady Strzelców 1. Dywizji Pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie; żołnierz Dywizji gen. S. Maczka na terenie Francji, Belgii, Holandii oraz Niemiec, uczestnik walk frontowych o wyzwolenie Bredy oraz bazę Kriegsmarine w Wilhelmshaven. Miał 99 lat.
Zmarł Henryk Wujec – działacz opozycji w PRL, polityk
15.08. – Henryk Wujec – działacz opozycji demokratycznej, członek KOR, działacz Solidarności, więzień polityczny, poseł na Sejm X, I, II i III kadencji, wiceminister rolnictwa w latach 2010–2015, doradca prezydenta Bronisława Komorowskiego. Miał 79 lat.
18.08. – mjr Anna Mizikowska ps. Grażka – uczestniczka Powstania Warszawskiego, łączniczka batalionu „Parasol”. Miała 94 lata.
25. 08. – kpt. Alfons Rodziewicz ps. Alik – łącznik na Placówce Możejkowszczyzna w Okręgu Nowogródzkim AK, uczestnik operacji „Ostra Brama”. Miał 94 lata.
27.08. – Jadwiga Kessler ps. Wisia – podczas Powstania Warszawskiego sanitariuszka w batalionie „Gustaw-Harnaś”, kompania „Genowefa”, w oddziale razem z Józefem Wiłkomirskim. Miała 94 lata.
Wrzesień 2020:
M. Morawiecki: pożegnaliśmy Wacława Wojciechowskiego – żołnierza AK, uczestnika Powstania Warszawskiego
23.09. – ppor. Wacław Wojciechowski ps. Wacek – żołnierz AK, powstaniec warszawski; jeden z ostatnich żyjących oficerów Powstania. Miał 97 lat.
24.09. – kpt. dr Tadeusz Waśniewski ps. Sobieski – współorganizator młodzieżowej organizacji niepodległościowej „Wolny Orzeł Polski”; w marcu 1954 r. aresztowany przez UB i skazany na cztery lata więzienia (w listopadzie 1956 r. zwolniony warunkowo); od września 1980 r. przewodniczący Uczelnianego Komitetu Założycielskiego Solidarności Politechniki Białostockiej, a w październiku współorganizator Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego „S” Regionu Białystok; w stanie wojennym internowany w ośrodkach odosobnienia w Białymstoku i Suwałkach; wykładowca fizyki. Miał 84 lata.
29.09. – Tadeusz Sułowski ps. Tadek – harcerz, żołnierz AK, powstaniec warszawski z 7. pułku piechoty „Garłuch”. Miał 91 lat.
Październik 2020:
9.10. – mjr hm. Władysław Zawiślak ps. Traugutt, Wierny Boj, Wrzos – harcerz Szarych Szeregów, żołnierz AK, więzień polityczny stalinizmu, działacz opozycyjny. Miał 98 lat.
10.10. – Mirosława Władysława Taperek ps. Mirka – żołnierz Armii Ludowej; uczestniczka Powstania Warszawskiego. Miała 94 lata.
15.10. – kpt. Piotr Marczak – żołnierz Armii Krajowej i Konspiracyjnego Wojska Polskiego.
18.10. – prof. Jan Hanasz – pracownik Centrum Astronomicznego PAN, kierownik Pracowni Astrofizyki w Toruniu; jeden z najaktywniejszych opozycjonistów Regionu Toruńskiego Solidarności, współtworzył najważniejsze pismo toruńskiej podziemnej „S” – „Toruński Informator Solidarności”. Miał 86 lat.
Zmarł prof. Andrzej Półtawski, filozof, powstaniec warszawski, żołnierz AK
19.10. – mjr Władysław Prystupa – uczestnik bitw Września 1939 r., walczył w składzie 7. pułku piechoty Legionów; żołnierz w Chełmskim Obwodzie AK; żołnierz Wojska Polskiego. Miał 104 lata.
27.10. – ks. bp Jan Niemiec – biskup pomocniczy diecezji kamieniecko-podolskiej na Ukrainie; współorganizator w 1980 r. NZS w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie (m.in. organizator Białego Marszu przeciwko Przemocy po zamachu na papieża Jana Pawła II w maju 1981 r.); założyciel i przewodniczący KZ NSZZ „Solidarność” w szkole podstawowej w rodzinnym Kozłówku k. Strzyżowa; podczas strajku w Hucie Stalowa Wola w sierpniu 1988 r. odprawiał msze św. dla strajkujących robotników. Miał 62 lata.
29.10. – prof. Andrzej Półtawski ps. Majski – żołnierz AK, powstaniec warszawski; filozof, etyk, antropolog, specjalista w zakresie filozofii chrześcijańskiej; bliski współpracownik Jana Pawła II. Miał 97 lat.
Materiał opracowano na podstawie informacji z Muzeum Powstania Warszawskiego, Instytutu Pamięci Narodowej, Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Muzeum II Wojny Światowej, oraz archiwum PAP
Anna Kruszyńska (PAP)
akr/ skp /
