Słynny obraz Malczewskiego „Orfeusz i Eurydyka” na aukcji

"Orfeusz i Eurydyka" to dzieło, które powstało po rozstaniu artysty z jego muzą, i ukochaną Marią Balową. Wartość pracy szacowana jest nawet na cztery miliony złotych. Pojawi się również niezwykle rzadki pastel Stanisława Wyspiańskiego i portret autorstwa Olgi Boznańskiej.

Piękna, rudowłosa kobieta przez 13 lat była wielką miłością Malczewskiego. Maria Balowa poznała się z artystą około 1900 roku. Dama z rozległymi horyzontami artystycznymi i intelektualnymi okazała się znakomitą towarzyszką malarza. Wkroczyła do jego życia, ale też twórczości: postaci śmierci, chimery, muzy czy harpii w licznych obrazach z początku XX stulecia to utajone wizerunki kochanki malarza. Żonaty artysta nie wahał się portretować ją w scenach jawnie odwołujących się do romantycznych uczuć.

"Ona była kochanką Malczewskiego – pisał Józef Czapski – Nieraz się ją widzi: te wszystkie anioły mają jej twarz. I potem ostro z nim zerwała, nie wiem dlaczego. O tym się nie mówiło". Malczewski, pogrążony w depresji po rozstaniu z Balową, symbolicznie odniósł się do tej sytuacji w serii obrazów z Orfeuszem i Eurydyką.

Prezentowane w DESA Unicum monumentalne dzieło stanowi pierwszy i jeden z czterech obrazów z cyklu, na którym artysta wykorzystał wizerunki tych mitologicznych postaci. W ten sposób chciał wyrazić własny żal i rozterki. Druga praca Malczewskiego, którą zobaczyć można będzie na wystawie to „Thanatos” z 1913 roku.

Niezwykłym obiektem na wystawie jest również unikatowy pastel Stanisława Wyspiańskiego, który powstał w czasie, kiedy artysta przebywał w Paryżu. W tym czasie jego artystyczne drogi zetknęły się z takimi twórcami jak Paul Gauguin i Alfons Mucha.

Wyspiański w pracowni przy rue de l’Échaudé pracował nad czterema realizacjami: projektem witraża opowiadającego historię życia Marii Panny (witraż zrealizowano i umieszczono w kruchcie kościoła Mariackiego), polichromią nowo wybudowanego Rudolfinum w Pradze, projektem kurtyny dla Teatru Miejskiego w Krakowie oraz pracą na konkurs na witraż dla Katedry Łacińskiej we Lwowie.

W Paryżu Wyspiański spędził, z przerwami, trzy lata. "Portret szyjącej", prezentowany w DESA Unicm, stanowi jedno z najważniejszych dzieł w jego wczesnym dorobku – zaznaczono w katalogu wystawy.

Obraz przedstawia młodą dziewczynę w różowej bluzce i ciemnej spódnicy. "Melancholijny wyraz postaci bierze się z jej pozy: dłonią podpiera głowę, a ręką opiera się o stolik w dolnej lewej części podobrazia. Tego rodzaju układ ciała ma swoją długą tradycję w historii sztuki. Swój początek bierze w +Melancholii+ Albrechta Duerera, a współczesną Wyspiańskiemu kontynuację znajduje w wizerunkach nowoczesnej, +miejskiej+ melancholii" – charakteryzują płótno krytycy sztuki.

Na wystawie w DESA Unicum prezentowany jest też obraz Olgi Boznańskiej - portret Stanisława Burtana, przedsiębiorcy, właściciela wytwórni ceramiki i posła na Sejm; powstał zapewne w latach 20. XX wieku w Krakowie, kiedy to Boznańska jeszcze zwykła odwiedzać rodzinne miasto. Pracownia przy ulicy Wolskiej 21, mieszcząca się w domu rodzinnym artystki, ożywała w okresie jej pobytów – Boznańska przyjmowała w niej gości i modeli. Portretowała przyjaciół, ale też, ciesząc się sławą znanej, paryskiej portrecistki, lokalne wyższe sfery, intelektualistów czy przedsiębiorców.

Na wystawie pojawią się również dzieła m.in. Józefa Chełmońskiego, Tadeusza Makowskiego, Mojżesza Kislinga i Meli Muter. 18 marca zostaną zlicytowane; Licytować można będzie online, przez aplikację oraz telefonicznie i przez zlecenie stałe. Aukcja transmitowana będzie na żywo w kanałach społecznościowych DESA Unicum.

Wystawa "Sztuka Dawna. XIX wiek, Modernizm, Międzywojnie". Dom Aukcyjny DESA Unicum, Warszawa. (PAP)

Autorka: Anna Bernat

abe/ dki/