Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc 2021

Tegoroczne uroczystości rozpoczną się o godz. 12:00 na Cmentarzu Szpitalnym w Tworkach, gdzie zostaną złożone kwiaty pod tablicą upamiętniającą więźniów obozu przejściowego Dulag 121, Powstańców Warszawskich i ofiary cywilne.

Następnie, o godz. 13.00 rozpocznie się ceremonia złożenia kwiatów pod tablicą przy głównej bramie cmentarza Żbikowskiego, która upamiętnia zmarłych i poległych bezimiennych więźniów obozu przejściowego Durchgangslager 121, pochowanych w zbiorowej mogile.

Oficjalne uroczystości rozpoczną się o godz. 14:00 pod Pomnikiem „Tędy przeszła Warszawa” na terenie byłego obozu Durchgangslager 121 w Pruszkowie, gdzie zostanie odprawiona polowa Msza Święta.

Uroczystości zakończą się koncertem pieśni patriotycznych w wykonaniu Orkiestry Reprezentacyjnej Wojska Polskiego.

W niedzielę, 3 października o godz. 19:00 w żbikowskim kościele Niepokalanego Poczęcia NMP odbędzie się „Koncert Pieśni Powstania Warszawskiego”  w wykonaniu zespołu wokalno-aktorskiego „Sonanto” oraz pokaz filmu „Powstanie Warszawskie” w reż. Jana Komasy z 2014 r. Z uwagi na obecną sytuację zagrożenia epidemicznego, podobnie jak rok temu formuła uroczystości Obchodów będzie dostosowana do aktualnych warunków sanitarno-epidemiologicznych.

Tegoroczne Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc zostały objęte „Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości”.

W komitecie honorowym Obchodów znaleźli się:

Elżbieta Witek Marszałek Sejmu RP,

Zdzisław Sipiera Poseł  na Sejm RP,

Irena Zofia Romaszewska Doradca Prezydenta RP,

Dr Karol Nawrocki Prezes Instytutu Pamięci Narodowej

Jan Józef Kasprzyk Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych 

Krzysztof Rymuza Starosta Pruszkowski,

Paweł Makuch Prezydent Miasta Pruszkowa,

Barbara Wojnarowska-Gautier Prezes Stowarzyszenia Kontynuatorów Pamięci o Zagładzie Narodu Polskiego – Prawo do Prawdy

Jerzy Żelaśkiewicz P. O. Prezesa Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy AK, 

Zdzisław Zaborski Prezes Światowego Związku Żołnierzy AK w Pruszkowie,

Wojciech Łukasik Przewodniczący Stowarzyszenia Dzieci Powstania Warszawskiego 1944

Jan Ołdakowski Dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego.

Idea Obchodów

Upamiętnienie Powstańców Warszawskich i Ludności Cywilnej Warszawy wypędzonej z walczącej stolicy, więźniów obozu Durchgangslager 121 wywiezionych do obozów koncentracyjnych zagłady, obozów pracy przymusowej i na tułaczkę do Generalnego Gubernatorstwa, a także mieszkańców Powiatu Pruszkowskiego oraz okolicznych miejscowości, którzy nieśli pomoc więźniom obozu Dulag 121 zarówno na terenie obozu, jak i poza nim.

Historia

Organizując Dzień Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc organizatorzy pragną nie tylko oddać hołd Powstańcom, ale przede wszystkim upamiętnić Ludność Cywilną Warszawy, która między  sierpniem a październikiem 1944 roku ginęła w masowych egzekucjach i bombardowaniach oraz przeżyła dramat wypędzenia, a także tych, którzy często z narażeniem  życia, nieśli im bezinteresownie pomoc.

Mieszkańców stolicy, których w czasie exodusu pozbawiono domów i dobytku, kierowano do obozów przejściowych, skąd wywiezieni zostali na roboty do Rzeszy, w głąb Generalnego Gubernatorstwa i do obozów koncentracyjnych i do Generalnego Gubernatorstwa na tułaczkę. Dla większości z nich pierwszym etapem tułaczki stał się Dulag 121 – obóz przejściowy dla ludności cywilnej utworzony w Pruszkowie 6 sierpnia 1944 roku. Szacuję się, że przez pruszkowski obóz przeszło nawet 650 tysięcy osób. Około 150 tysięcy osób trafiło na przymusowe roboty na terenie III Rzeszy, a kolejne 350 tysięcy uznanych za niezdolnych do pracy, zostało skazanych na tułaczkę po terenie Generalnego Gubernatorstwa, gdzie ich przetrwanie zależało od pomocy ze strony mieszkańców miast i wsi. Z kolei, aż 70 tysięcy więźniów obozu przejściowego w Pruszkowie zostało zesłanych do obozów koncentracyjnych. W tym trudnym czasie z ofiarną pomocą wypędzonym warszawiakom ruszyli mieszkańcy Pruszkowa i okolicznych miejscowości. Tysiące osób udzielało wówczas wsparcia więźniom, organizując pomoc medyczną, finansową i żywnościową na terenie obozu i poza jego murami. Dzięki nim z obozu w Pruszkowie udało się wyprowadzić – legalnie lub nielegalnie – około 100 tysięcy osób.

Coroczne  obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc są tradycją zapoczątkowaną przez kolejarzy pracujących na terenie Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego. Od 1990 roku uroczystości odbywały się przy pomniku „Tędy przeszła Warszawa”. Od czasu powstania placówki Muzeum Dulag 121 współorganizuje te uroczystości wspólnie z lokalnymi samorządami.

Uczestnicy wydarzenia

W uroczystościach pod Pomnikiem „Tędy Przeszła Warszawa” na terenie dawnego obozu Dulag 121 wezmą udział zaproszeni goście reprezentujący władze, kombatanci, środowiska patriotyczne i uczniowie pruszkowskich szkół i okolicznych powiatów. Ze względu na aktualne zagrożenie epidemiczne organizatorzy nie będą mogli zaprosić, jak co roku, będących w podeszłym wieku Świadków Historii.

Powstałe w 2010 r. Muzeum Dulag 121 prowadzi projekt badawczy, dzięki któremu na „Liście Pamięci” odnotowanych zostało około 50. tysięcy więźniów obozu. Uroczystości odbywające się w Pruszkowie rokrocznie są dla tych ludzi świadectwem pamięci i hołdu składanego tym, którym przyszło żyć w walczącym mieście i przeżyć koszmar wypędzenia.

Misja Muzeum Dulag 121

Powstałe w 2010 roku Muzeum Dulag 121 zajmuje się zbieraniem informacji, popularyzowaniem wiedzy i pielęgnowaniem  pamięci o losach wypędzonych w czasie Powstania Warszawskiego i po jego zakończeniu oraz ofiarności i poświęceniu tych, którzy udzielali im pomocy, a także historią Pruszkowa i okolic. Muzeum od początku swojej działalności prowadzi projekt badawczy „Lista Pamięci”, na której udało się wpisać około 50 tysięcy byłych więźniów obozu.

Wszelkie informacje dotyczące wydarzenia dostępne są na stronie internetowej Muzeum Dulag 121 dulag@dulag121.pl oraz pod numerem tel.: (22) 758 86 63; kom: 696-591-295.

Organizatorzy: Starostwo Powiatowe w Pruszkowie, Urząd Miasta Pruszkowa, Instytut Pamięci Narodowej, Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych i Muzeum Dulag 121.  

Partnerzy: Stowarzyszenie WEST, Ministerstwo Obrony Narodowej, Wojsko Polskie, Strzelcy Rzeczypospolitej, Hufiec ZHP Pruszków 
 

Źródło: Muzeum Dulag 121