Nieznane wspomnienia legionistów Józefa Piłsudskiego, którzy leczyli się w czasie I wojny światowej w szpitalu wojskowym w klasztorze sióstr niepokalanek w Jarosławiu, oraz niepublikowana dotąd kronika tego szpitala znalazły się w nowej książce dr Joanny Lusek z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu.
Promocja książki pt. „Legionistów wspomnienia niedokończone… Szpital rezerwowy Czerwonego Krzyża ss. niepokalanek w Jarosławiu (1914-1917)” odbędzie się w środę po południu w Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich.
Jak opowiedział PAP p.o. dyrektora jarosławskiego muzeum Konrad Sawiński, przez trzy lata, od września 1914 roku do lipca 1917 roku, w klasztorze sióstr niepokalanek przy ul. Głębokiej w Jarosławiu funkcjonował szpital rezerwowy Czerwonego Krzyża. W tym czasie przebywało tu łącznie kilka tysięcy rannych żołnierzy, uczestników największych bitew I wojny światowej w Małopolsce i na Wołyniu. Wśród nich było także około 200 legionistów z I, II i III Brygady Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego.
„W okresie I wojny światowej w klasztorze sióstr niepokalanek w Jarosławiu mieściły się kolejno m.in. austriacki szpital rezerwowy, rosyjski szpital wojskowy, rosyjski, austriacki i pruski szpital polowy, a w końcu - austriacki zakład dla rekonwalescentów” – opowiadał Sawiński.
Legiony Polskie. Legenda Józefa Piłsudskiego
Zaznaczył, że podczas krwawych walk związanych z przełamaniem frontu pod Gorlicami w maju 1915 roku leczono w jarosławskim szpitalu na Głębokiej nawet ponad 500 żołnierzy, niezależnie od przynależności armijnej. „Szczególne związki łączyły siostry z żołnierzami Legionów Polskich, którzy zaciągnęli się do wojska w nadziei wywalczenia przez Polskę niepodległości. Pod koniec 1915 roku do sióstr dodarł list z podziękowaniem od samego Józefa Piłsudskiego” – powiedział p.o. dyrektora jarosławskiego muzeum.
Weterani, zainspirowani przez opiekujące się nimi w szpitalu siostry, spisywali później swoje przeżycia wojenne, a wielu legionistów jeszcze długo po wojnie utrzymywało bliskie kontakty z klasztorem.
„W archiwach klasztoru zachowały się liczne zeszyty, notatki oraz kartki pocztowe zapisane przez rekonwalescentów leczących się w szpitalu na Głębokiej, które stanowią doskonałe źródło historyczne do poznania przebiegu walk i nastrojów społeczeństwa tuż przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości” – zauważył Sawiński.
Dodał jednocześnie, że równie istotne znaczenie mają kroniki domów zakonnych sióstr niepokalanek z lat 1914-1918 oraz sporządzone w latach 30. XX wieku opracowanie s. Krysty od Przenajświętszego Sakramentu (Zofii Szembekówny), poświęcone legionistom w szpitalu na Głębokiej.
„Te niepublikowane i, w znacznej części, nieznane wcześniej materiały pozwalają na przeniesienie się do Jarosławia sprzed ponad stu lat, miotanego wojenną zawieruchą. Oprócz kroniki szpitala wojskowego, nowa książka zawiera także wspomnienia, notatki i wiersze żołnierzy Legionów Polskich, sprzed ponad stu laty przekazane do klasztornych archiwów” – zwrócił uwagę Sawiński.
Zaznaczył, że autorka książki, historyk dr Joanna Lusek, od lat zajmuje się opracowaniem i publikacją materiałów z klasztornych archiwów.
Publikacja książki „Legionistów wspomnienia niedokończone… Szpital rezerwowy Czerwonego Krzyża ss. niepokalanek w Jarosławiu (1914-1917)”, wydana przez Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej, nie byłaby możliwa bez pomocy i wsparcia, jakich udzieliło autorce Zgromadzenie Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP z klasztoru w Jarosławiu oraz dom generalny w Szymanowie na Mazowszu.(PAP)
Autorka: Agnieszka Pipała
api/ aszw/
