Główne obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką odbędą się w piątek w Markowej (woj. podkarpackie). Weźmie w nich udział prezydent RP Andrzej Duda, który zainauguruje działalność Komitetu Obchodów Towarzyszących Beatyfikacji Rodziny Ulmów.
Prezydent o godz. 11.45 złoży także wieniec pod pomnikiem ofiar Holocaustu i bezimiennych "Ratujących".
W południe na "Ścianie Pamięci" w Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej zostanie odsłoniętych pięć tabliczek poświęconych pamięci osób ratujących Żydów: Stefanii i Antoniego Wawrzaszków, Marii i Szymona Fołtów oraz ich dzieci: Aleksandry, Bronisławy, Antoniego i Władysława, Marii i Ludwika Kilianów, Karoliny i Jana Kilianów oraz Piotra Kapłona.
24 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką
Natomiast o godz. 13 pod pomnikiem Ulmów wieńce złożą delegacje władz rządowych i samorządowych oraz organizacji społecznych. Pół godziny później w Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej wykłady wygłoszą postulator procesu beatyfikacyjnego Rodziny Ulmów ks. Witold Burda, przewodnicząca Rady Gminy Markowa Maria Ryznar-Fołta i wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Mateusz Szpytma.
O godz. 16 na cmentarzu zaplanowano modlitwę i złożenie kwiatów na grobie rodziny Ulmów oraz grobach "Ratujących" z Markowej: Doroty i Antoniego Szylarów oraz ich córki Zofii Brody, Heleny i Jana Cwynarów, Katarzyny i Michała Cwynarów, Weroniki i Jana Przybylaków, Marii i Michała Barów oraz ich córki Weroniki.
Po wizycie na cmentarzu w kościele wystąpi młodzież ze Szkoły Podstawowej im. Sług Bożych Rodziny Ulmów w Markowej z programem słowno-muzycznym. Zaś o godz. 17 mszę św. w intencji Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej i dziękczynną za zakończony proces beatyfikacji rodziny Ulmów odprawi ks. abp Adam Szal. Piątkowe uroczystości zakończy o godz. 19 koncert w Filharmonii Podkarpackiej w Rzeszowie.
Dr Mateusz Szpytma: udzielanie pomocy Żydom było bardziej niebezpieczne niż udział w konspiracji
W tym dniu Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie zaprasza na godz. 17 do Kina "Zorza" na bezpłatny pokaz filmu "Matusia". Pokazy odbędą się również w innych miastach m.in. w Warszawie i Lublinie. To opowieść o Sprawiedliwej Matce Matyldzie Getter przełożonej Prowincji Warszawskiej, która była inicjatorką akcji ratowania dzieci żydowskich podczas II wojny światowej przez zakonnice Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi. Poprzez rozbudowaną sieć sierocińców prowadzonych przez Zgromadzenie udało jej się uratować ponad 500 dzieci, a także ok. 250 dorosłych. Matka Matylda Getter współpracowała również z konspiratorami z Polskiego Państwa Podziemnego i prowadziła akcje niesienia pomocy osobom aresztowanym przez Niemców. Wspierała ludność cywilną podczas Powstania Warszawskiego.
Do 31 marca IPN w Rzeszowie zaprasza też do obejrzenia wystawy "Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. Pomoc Polaków dla ludności żydowskiej w Małopolsce w latach 1939-1945" przy Podkarpackim Urzędzie Wojewódzkim w Rzeszowie. Wystawa, która została przygotowana przez dr hab. Elżbietę Rączy, Igora Witowicza i dr Marcina Krzanickiego z rzeszowskiego IPN, jest poświęcona Polakom – "Sprawiedliwym wśród Narodów Świata", którzy z narażeniem własnego życia decydowali się nieść pomoc Żydom w przetrwaniu okupacji niemieckiej.
Warszawskie obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów rozpoczną się o godz. 11.15 złożeniem kwiatów przy Skwerze Rodziny Wolskich, w miejscu, gdzie Polacy: Mieczysław Wolski i jego siostrzeniec Janusz zostali zamordowani przez Niemców za udzielenie schronienia Żydom.
80 lat temu ukazał się komunikat Kierownictwa Walki Cywilnej dotyczący karania szmalcowników
Przed południem zaplanowano także odsłonięcie tablicy upamiętniającej ks. Michała Kubackiego i ks. Jana Stanka, którzy podczas II wojny pomagali osobom pochodzenia żydowskiego. Uroczystość rozpocznie się mszą św. w Bazylice Najświętszego Serca Jezusowego. Wydarzenie jest organizowane przez Radę i Zarząd Dzielnicy Praga Północ oraz stołeczny IPN.
Ks. Michał Kubacki SDB w latach 1933-1945 był wikarym Bazyliki Najświętszego Serca Jezusowego i kierownikiem tamtejszego Caritasu. Przez kilka miesięcy ukrywał w parafii ośmioletnią żydowską dziewczynkę Zosię, dla której znalazł rodzinę i Halinę Aszkenazy-Engelhard, uciekinierkę z transportu do obozu zagłady na Majdanku, której księża pomogli znaleźć pracę i kryjówki. W działaniach tych uczestniczył także ks. Jan Stanek SDB. W 1997 r. staraniem uratowanej Haliny Aszkenazy-Engelhard ks. Kubacki otrzymał Medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.
W południe we wszystkich trzydziestu miejscach na terenie Polski, w których staraniami Instytutu Pileckiego upamiętnieni zostali "Zawołani po imieniu", w obecności zebranej społeczności lokalnej i lokalnych inicjatyw społecznych, przedstawiciele samorządów złożą kwiaty i oddadzą cześć zamordowanym przez Niemców ofiarom.
Tego dnia również o godz. 12 w warszawskim Domu bez Kantów zostanie otwarta wystawa, podczas której rodzina państwa Kazaków z Brzózy Królewskiej przekaże Instytutowi Pileckiego medal i dyplom Sprawiedliwego wśród Narodów, którym Yad Vashem uhonorował ich przodków. W uroczystości wezmą udział przedstawiciele najwyższych władz państwowych, MKiDN, Episkopatu, ambasady Izraela, a także członkowie zespołu parlamentarnego ds. Zawołanych po imieniu i sejmowej Komisji Kultury.
W Warszawie otwarto wystawę „Zawołani po imieniu”
O godz. 14 rodziny "Zawołanych po imieniu" zostały zaproszone na zwiedzanie Pałacu Prezydenckiego.
W stołecznym kościele Sióstr Wizytek o godzinie 17 celebrowana będzie uroczysta msza św. w intencji "Zawołanych po imieniu", pod przewodnictwem metropolity warszawskiego kard. Kazimierza Nycza.
Uroczystości organizowane przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wraz z Polskim Towarzystwem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata i Fundacją im. Rodziny Ulmów "SOAR" rozpocznie złożenie kwiatów przed tablicą upamiętniającą Polaków, którzy ratowali Żydów w czasie okupacji niemieckiej w latach 1939-1945, znajdującą się w kaplicy Matki Bożej Ostrobramskiej w Katedrze Polowej Wojska Polskiego. Następnie zostanie odprawiona msza św.
Później szef UdSKiOR złoży kwiaty przed tablicą "Upamiętniającą Polaków ratujących Żydów w latach 1939–1945" na wschodniej elewacji kościoła pw. Wszystkich Świętych na pl. Grzybowskim. Planowane jest też złożenie wiązanek przed płaskorzeźbą "Dusze Sprawiedliwych w ręku Boga" w kościele pw. św. Augustyna na Nowolipkach, przed pomnikiem "Ławeczka Karskiego" w al. Ireny Sendlerowej i pod pomnikiem Żegoty przy Muzeum Historii Żydów Polskich. Następnie delegacja uda się na ul. Hożą 53 i złoży kwiaty pod tablicą upamiętniającą matkę Matyldę Getter.
Anna Stupnicka-Bando - Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata
W piątkowe popołudnie w Klubie Dowództwa Garnizonu Warszawa odbędzie się koncert w ramach Festiwalu Psalmów Dawidowych pt. "Honorując Sprawiedliwych i Ocalonych", podczas którego artyści wykonają Psalmy Pokoju i Miłosierdzia. Odbędzie się również projekcja krótkiego filmu o rodzinie Ulmów. Planowane jest przemówienie m.in. Sprawiedliwej wśród Narodów Świata Anny Stupnickiej-Bando, szefa Urzędu ds. Kombatantów Jana Józefa Kasprzyka i kard. Kazimierza Nycza.
W południe w Zamościu zostanie odsłonięta tablica upamiętniająca tamtejszego działacza społecznego i samorządowego z ramienia PPS, Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata Stefana Sendłaka. Żołnierz wojny polsko-bolszewickiej, w dwudziestoleciu zaangażowany społecznie, podczas II wojny uczestniczył w działalności konspiracyjnej.
Założył m.in. Komitet Zamojsko-Lubelski Niesienia Pomocy Żydom. Zajmował się transportem Żydów z Zamojszczyzny do przygotowanych miejsc ukrycia, tworzył miejsca pracy i warunki do życia. Uczestnik Powstania Warszawskiego. Po wojnie podjął działalność w ruchu socjalistycznym, w 1948 r. usunięty z PPS w ramach czystki przed tzw. zjednoczeniem partii robotniczych. Poddany brutalnemu przesłuchaniu przez komunistyczny aparat represji, pozostał pod obserwacją. W 2020 r. pośmiertnie uhonorowany Medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.
Przed południem na skwerze przed Odziałem Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie odbędzie się również prezentacja wystawy pt. "+Siostry, [...] matkami żydowskich dzieci+. Siostry Franciszkanki Rodziny Maryi wobec Zagłady Żydów w czasie II wojny światowej".
IPN: rodzina Ulmów symbolizuje postawę tych Polaków, którzy zginęli z rąk Niemców za niesienie pomocy Żydom
Katowicki IPN i Urząd Miasta Częstochowa organizują uroczystość upamiętniającą Anielę i Henryka Brustów, Lucynę i Mariana Brustów oraz Henrykę i Zygmunta Mielczarków, przed budynkiem Miejskiego Domu Kultury w Częstochowie. Odsłonięta zostanie tablica memoratywna poświęcona rodzinie Brustów i Mielczarków, którzy w czasie II wojny byli zaangażowani w ratowanie Żydów, za co zostali odznaczeni w latach 1979 r. i 1983 r. Medalami Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.
24 marca obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką uchwalony przez parlament z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy. Data święta nie jest przypadkowa - 24 marca 1944 r. niemieccy okupanci rozstrzelali polską rodzinę z podkarpackiej wsi Markowa – Józefa i Wiktorię Ulmów wraz z siedmiorgiem ich małych dzieci, w tym jednym nienarodzonym. Rodzina Ulmów została zamordowana, ponieważ ukrywała w swoim domu ośmioro Żydów, którzy także zginęli tego samego dnia. (PAP)
autorki: Anna Kruszyńska, Anna Kondek-Dyoniziak
akr/ akn/ aszw/
