Radca ds. UNESCO w MKiDN Joanna Cicha-Kuczyńska (L), koordynator NID ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego w Małopolsce Agata Mucha (C) i dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa Katarzyna Zalasińska (P) podczas wręczania decyzji ws. wpisu "Bacowanie - praktyka kulturowego wypasu owiec w polskich Karpatach" w trakcie gali w Teatrze im. St. I. Witkiewicza. Zakopane, 06.10.2023. Fot. PAP/G. Momot
Wawrzyńcowe hudy, loty gołębi pocztowych, barabanienie czy wyplatanie koron żniwnych to niektóre z 34 nowych pozycji na krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego, które pojawiły się na niej od grudnia 2021 do września 2023 r. W piątek w Zakopanem odbyła się uroczysta gala wręczenia decyzji o wpisie na tę listę.
Wydarzenie było związane z jubileuszami 20-lecia Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego i 10-lecia listy niematerialnego dziedzictwa w Polsce. Podczas uroczystej gali w Teatrze Witkacego wręczono decyzje o wpisie.
Radca ds. UNESCO w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, sekretarz Rady ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Joanna Cicha-Kuczyńska odczytała list skierowany do uczestników gali przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego.
"Pragnę zapewnić szanownych twórców, mistrzów, o moim uznaniu dla ich pasji, poświęcenia w kontynuacji tradycji, wysiłku prowadzenia przekazu międzypokoleniowego, kluczowego dla zachowania ochrony i rozwoju tradycji. Serdecznie państwu dziękuję za pracę, trud, piękno, które noszą państwo w sobie i emanują nim na społeczności lokalne, region i kraj" – napisał Gliński.
Minister zapewnił o swoim szacunku dla niematerialnego dziedzictwa kulturowego, myśli twórczej człowieka i jego umiejętności.
Wśród obecnie wpisanych zjawisk znalazły się: brodacze ze Sławatycz, czyli zwyczaj pożegnania starego roku; tradycje kulturowe Bukówca Górnego; demoscena – kultura twórców dem, czyli samodzielnych programów demonstrujących możliwości sprzętu komputerowego; bursztyniarstwo kurpiowskie z Puszczy Zielonej; snutka golińska, czyli hafciarstwo południowej Wielkopolski; hafciarstwo kurpiowskie z Puszczy Białej; krzyżyki z palmy wielkanocnej – zwyczaj z terenów Opolszczyzny; wielkanocne procesje konne na Górnym Śląsku; Barbórka górników węgla kamiennego w Wałbrzychu; skubanie pierza na Śląsku Opolskim; bacowanie i tkanie rękawic furmańskich przez Czarnych Górali.
Wpisy dokonane w bieżącym roku to: tradycja wyplatania koszy wiklinowych w gminie Ciężkowice; wyplatanie z korzeni świerkowych w Beskidzie Śląskim; tradycje barbórkowe oraz kult Św. Kingi wśród górników solnych kopalni w Bochni i Wieliczce; zwyczaje związane z kultem św. Barbary oraz tradycje górników kruszcowych na ziemi tarnogórskiej; tradycje kulturowe górniczych orkiestr dętych z Górnego Śląska; bobowska koronka klockowa; plecionkarstwo na Śląsku Opolskim, zielarstwo i ziołolecznictwo na Śląsku Opolskim; tradycje hafciarskie w Dobrzeniu Wielkim; tradycja wykonywania oraz ubierania i noszenia żywieckiego stroju mieszczańskiego; tradycje flisackie na Dunajcu w Pieninach; tradycje rzeźbiarskie ośrodka w Kutnie; hafciarstwo kurpiowskie z Puszczy Zielonej; garncarstwo w Medyni Głogowskiej, Medyni Łańcuckiej, Pogwizdowie i Zalesiu.
Na liście są także: barabanienie, czyli wielkanocne bębnienie w Iłży; wyplatanie koron żniwnych w Gogolinie; wawrzyńcowe hudy, czyli tradycyjne ogniska w Beskidach; hafciarstwo kaszubskie, cymbały – umiejętność budowania i praktyka gry w Polsce południowo-wschodniej; tkactwo dwuosnowowe powiatu węgrowskiego oraz tradycyjna hodowla i loty gołębi pocztowych.
"Niematerialne dziedzictwo kulturowe to nasze tradycje, zwyczaje, obrzędy czy też umiejętności odziedziczone po przodkach i przekazywane kolejnym pokoleniom. To żywe przejawy kultury, które społeczności uznają za swoje dziedzictwo kulturowe. Dla międzypokoleniowego przekazu tych tradycji ważne jest opisywanie, dokumentowanie i upowszechnianie tych zjawisk" – przekazała kierowniczka zespołu ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego w Narodowym Instytucie Dziedzictwa Katarzyna Sadowska–Mazur.
Podczas uroczystości zostały także wręczone cztery decyzje dotyczące wpisu do krajowego rejestru dobrych praktyk w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Są to: Biesiada Folkloru Ziemi Kaliskiej; reaktywacja i rozwój drzeworytu płazowskiego; działalność Bukowiańskiego Centrum Kultury Dom Ludowy w Bukowinie Tatrzańskiej i misterium Męki Pańskiej na rynku Miejskim w Górze Kalwarii. Obecnie rejestr obejmuje 10 takich wpisów.
Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego jest prowadzona od 2013 r. Jest na niej 85 zjawisk, m.in. szopkarstwo krakowskie i pochód lajkonika, tradycja wytwarzania koronki koniakowskiej, kolędowanie, zabawkarstwo żywiecko-suskie, bacowanie czy też muzyka carillonowa.(PAP)
Autor: Szymon Bafia
szb/ joz/
