Obrady Okragłego Stołu. Fot. PAP/D. Kwiatkowski
6 lutego 1989 r. w Warszawie rozpoczęły się rozmowy okrągłego stołu. Wzięli w nich udział przedstawiciele władz PRL oraz środowisk zdelegalizowanej w roku 1981 „Solidarności”. Negocjacje te są uważane za moment przełomowy w dziejach transformacji systemu komunistycznego w Polsce i innych krajach bloku wschodniego.
1988
Kwiecień
24 - Strajk pracowników komunikacji miejskiej w Bydgoszczy - początek wiosennej fali społecznych protestów.
26 - Strajk w Hucie im. Lenina w Krakowie - poza postulatami płacowymi protestujący żądali ponownego przyjęcia do pracy zwolnionych działaczy nielegalnej "Solidarności".
29 - Strajk w hucie Stalowa Wola.
Maj
1 - Na wezwanie Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ "Solidarność" w wielu miastach Polski odbyły się niezależne manifestacje pierwszomajowe.
2 - Strajk w Stoczni Gdańskiej - obok postulatów ekonomicznych, żądania polityczne, przede wszystkim przywrócenia "Solidarności".
2-3 - W czasie 227. Konferencji Plenarnej Episkopatu Polski biskupi wypowiadając się na temat sytuacji w kraju stwierdzili, że: „Jedynym środkiem prowadzącym do przezwyciężenia kryzysu jest dialog władz państwowych i reprezentatywnych grup społecznych”.
4-5 - Oddziały ZOMO wtargnęły na teren Huty im. Lenina w Krakowie i w brutalnym sposób złamały strajk.
10 - Strajk w Stoczni Gdańskiej został przerwany – bez zawarcia porozumienia. Protestujący w zwartym pochodzie, w milczeniu opuścili stocznię i udali się do kościoła św. Brygidy.
Czerwiec
13 - W referacie wygłoszonym na VII Plenum KC PZPR I sekretarz KC gen. Wojciech Jaruzelski, mówiąc o konieczności dyskusji różnych środowisk na temat ustawy o stowarzyszeniach, po raz pierwszy użył określenia „okrągły stół”.
Lipiec
11-16 - W Polsce przebywał sekretarz generalny KC KPZR Michaił Gorbaczow.
21 - Lech Wałęsa, za pośrednictwem mecenasa Władysława Siły-Nowickiego, przekazał ministrowi spraw wewnętrznych gen. Czesławowi Kiszczakowi list zawierający „wstępną zgodę na proponowane kontakty i rozmowy”.
Sierpień
15 - Początek strajku w Kopalni Węgla Kamiennego „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu. Górnicy obok postulatów ekonomicznych postawili żądanie legalizacji NSZZ „Solidarność” i po kilku dniach utworzyli Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS). W ciągu kilku dni na Śląsku strajk podjęło jeszcze kilkanaście innych kopalni, m.in. „Andaluzja”, „Borynia”, „Brzeszcze”, „Jastrzębie”, „Jaworzno”, „Krupiński”, „Morcinek”, „Moszczenica”, „1 Maja”, „XXX-lecia PRL” i „ZMP”.
17 - Rozpoczął się strajk w Porcie Szczecińskim. Następnego dnia również tam powstał MKS.
18 - Strajk pracowników szczecińskich zakładów komunikacyjnych.
20 - Strajk w Porcie Północnym w Gdańsku. Tego dnia doszło również do spotkania pomiędzy sekretarzem KC Józefem Czyrkiem a przewodniczącym warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej Andrzejem Stelmachowskim, występującym z upoważnienia Episkopatu i Lecha Wałęsy. Rozmowy ze strony władz miały charakter sondażowy i dotyczyły „nawiązania dialogu” z umiarkowaną opozycją.
21 - Gen. Wojciech Jaruzelski na posiedzeniu zwołanego w nadzwyczajnym trybie Biura Politycznego przedstawił propozycję rozpoczęcia rozmów z Lechem Wałęsą.
22 - Początek strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, w Hucie Stalowa Wola i Zakładach im. Cegielskiego w Poznaniu. Tego samego dnia w wystąpieniu telewizyjnym minister spraw wewnętrznych gen. Czesław Kiszczak zagroził, iż w przypadku kontynuacji strajków wprowadzona zostanie godzina milicyjna oraz inne nadzwyczajne środki.
25 - Lech Wałęsa skierował do władz komunistycznych „Oświadczenie w sprawie dialogu” zawierające propozycje zagadnień, które miałyby być omawiane w trakcie rozmów. Wśród nich znalazła się sprawa legalizacji Solidarności.
28 - BP KC PZPR podjęło decyzję, iż wydane przez Lecha Wałęsę „Oświadczenie w sprawie dialogu” może być uznane jako wstęp do podjęcia rozmów.
31 - W Warszawie w willi MSW przy ul. Zawrat doszło do poufnego spotkania gen. Czesława Kiszczaka z przywódcą „Solidarności” Lechem Wałęsą. Uczestniczyli w nim również bp Jerzy Dąbrowski i sekretarz KC Stanisław Ciosek. Warunkiem rozpoczęcia rozmów na temat „okrągłego stołu”, postawionym przez stronę rządową, było zakończenie fali strajków.
Wrzesień
1 - Międzyzakładowy Komitet Strajkowy Stoczni Gdańskiej wezwał do przerwania akcji protestacyjnych.
3 - Zakończenie strajku w Kopalni Węgla Kamiennego „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu.
6 - Rada Naczelna Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych (OPZZ) podjęła uchwałę o wotum nieufności wobec rządu Zbigniewa Messnera.
11 - Spotkanie intelektualistów i działaczy związkowych z Lechem Wałęsą w kościele św. Brygidy w Gdańsku.
15 - Odbyło się drugie spotkanie Lecha Wałęsy i gen. Czesława Kiszczaka w willi MSW na ul. Zawrat w Warszawie. Obecni na nim byli także Stanisław Ciosek, ks. Alojzy Orszulik i Andrzej Stelmachowski.
16 - Początek rozmów przedstawicieli władz PRL, opozycji i Episkopatu w ośrodku MSW w podwarszawskiej Magdalence. W grupie reprezentującej władze obok działaczy PZPR, znaleźli się również członkowie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego oraz OPZZ. Po spotkaniu wydano ogólnikowy komunikat, w którym informowano jedynie, że przedmiotem obrad Okrągłego Stołu, które rozpoczną się w połowie października, będzie m.in. „kształt polskiego ruchu związkowego”.
19 - Dymisja rządu Zbigniewa Messnera.
27 - Mieczysław F. Rakowski został prezesem Rady Ministrów.
Październik
11 - W uczelniach na terenie całego kraju zorganizowano wiece, w czasie których studenci domagali się rejestracji Niezależnego Zrzeszenia Studentów (NZS).
25 - W pałacu Polskiej Akademii Nauk w Jabłonnie pod Warszawą ustawiono okrągły stół na 55 osób, wykonany przez Wytwórnię Mebli Artystycznych w Henrykowie.
28 - Premier Mieczysław F. Rakowski na konferencji prasowej stwierdził: "Polaków mniej interesuje okrągły stół, a bardziej suto zastawiony".
31 - Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów podjął decyzję o likwidacji Stoczni Gdańskiej.
Listopad
2-4 - Oficjalna wizyta premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher w Polsce.
11 - W wielu miastach Polski odbyły się niezależne obchody 70 rocznicy odzyskania niepodległości. W Gdańsku, Katowicach i Poznaniu oddziały ZOMO brutalnie zaatakowały uczestników niepodległościowych demonstracji.
18-19 - W parafii w Wilanowie doszło do wznowienia rozmów pomiędzy stroną rządową a opozycją i przedstawicielami Kościoła. Uczestniczyli w nim gen. Czesław Kiszczak, Stanisław Ciosek oraz Lech Wałęsa, Tadeusz Mazowiecki, arcybiskup Bronisław Dąbrowski, biskup Tadeusz Gocłowski i ksiądz Alojzy Orszulik. Władze komunistyczne po raz kolejny nie zgodziły się na legalizację NSZZ „Solidarność”.
29 - Demontaż okrągłego stołu w pałacu w Jabłonnie.
30 - Bezpośrednia transmisja telewizyjna debaty Alfreda Miodowicza z Lechem Wałęsą.
Grudzień
4 - W Jastrzębiu odbyła się manifestacja pod hasłem przywrócenia Solidarności.
9-12 - Lech Wałęsa na zaproszenie prezydenta François Mitterranda przebywał z wizytą we Francji. Był to pierwszy wyjazd za granicę przewodniczącego NSZZ „Solidarność” od 1981 r.
18 - W Warszawie w kościele Bożego Miłosierdzia został utworzony Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechu Wałęsie. Sekretarzem Komitetu został Henryk Wujec. Dodatkowo powołano 15 komisji, które miały zajmować się przygotowaniem stanowiska opozycji na obrady Okrągłego Stołu.
20-21 - W Warszawie odbyła się pierwsza część obrad X Plenum KC PZPR. W wyniku ostrego konfliktu wewnątrz aparatu władzy z Biura Politycznego odeszło sześciu członków, przeciwnych porozumieniom z opozycjom, którzy zostali zastąpieni przez ludzi, mających zaufanie gen. Wojciecha Jaruzelskiego.
23 - Sejm uchwalił ustawy zwiększające swobodę działań gospodarczych, m.in. „Ustawę o działalności gospodarczej” (tzw. ustawa Wilczka) i „Ustawę o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych”.
1989
Styczeń
4 - Spotkanie przedstawicieli władz PRL i Kościoła w Klarysewie. Demonstracja studentów w Katowicach z okazji rocznicy delegalizacji NZS.
6 - Spotkanie Stanisława Cioska z Tadeuszem Mazowieckim i księdzem Alojzym Orszulikiem dotyczące drugiej części X Plenum KC PZPR oraz możliwości zmian ustrojowych i ponownej legalizacji "Solidarności". Rozmowy w tym gronie kontynuowano 11 i 14 stycznia. Spotkanie w budynku KC PZPR sekretarza KC Leszka Millera z młodzieżą, m.in. przedstawicielami nielegalnego NZS-u.
16-18 - W Warszawie odbyła się druga część obrad X Plenum KC PZPR. Po burzliwych dyskusjach, dotyczących kwestii podjęcia rozmów z „Solidarnością”, za przyjęciem „Stanowiska KC PZPR w sprawie pluralizmu politycznego i pluralizmu związkowego” głosowało 143 członków KC, przeciw było 32, a 14 wstrzymało się od głosu.
20 - Rozmowa pomiędzy Tadeuszem Mazowieckim, Stanisławem Cioskiem i księdzem Alojzym Orszulikiem na temat porządku obrad Okrągłego Stołu.
20 - W Warszawie zmarł Józef Cyrankiewicz - najdłużej urzędujący premier PRL, współodpowiedzialny za stalinowski terror oraz krwawe represje wobec robotników w 1956 r. i w 1970 r.
21 - Na plebanii kościoła św. Karola Boromeusza w Warszawie odnaleziono zwłoki księdza Stefana Niedzielaka, związanego z opozycją byłego kapelana WiN-u. Wszystko wskazywało na to, iż został on zamordowany.
22 - Oświadczenie Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ "Solidarność" oceniające decyzje podjęte podczas X Plenum KC PZPR za „zasadniczy krok w kierunku dialogu społecznego”.
27 - W willi MSW w podwarszawskiej Magdalence doszło do pierwszego od września roboczego spotkania Lecha Wałęsy i gen. Czesława Kiszczaka, na którym ustalono procedurę obrad Okrągłego Stołu, ich zakres oraz termin rozpoczęcia.
30 - W Białymstoku znaleziono zwłoki księdza Stanisława Suchowolca, przyjaciela księdza Jerzego Popiełuszki, związanego z „Solidarnością”. Według oficjalnego komunikatu zmarł w wyniku zatrucia tlenkiem węgla. Jednak okoliczności jego śmieci do dziś budzą poważne wątpliwości.
Luty
4 - W Warszawie rozpoczął się III Kongres Konfederacji Polski Niepodległej, który po kilku godzinach został przerwany przez interwencję milicji.
6 - W Warszawie w Pałacu Namiestnikowskim, będącym siedzibą Urzędu Rady Ministrów, rozpoczęły się obrady Okrągłego Stołu.
17 - Demonstracje studentów w Krakowie, Białymstoku, Gdańsku, Poznaniu i Warszawie z okazji ósmej rocznicy rejestracji NZS.
18 - Spotkanie przedstawicieli władz PRL i Kościoła w willi URM przy ul. Parkowej w Warszawie.
21 - Studenckie manifestacje w Krakowie i Warszawie w obronie więzionego Vaclava Havla.
23 - W Krakowie w rocznicę powstania Armii Czerwonej studenci zorganizowali happening pod hasłem „Armia Czerwona burżuja pokona”.
24 - W Krakowie doszło do starć pomiędzy zmierzającymi w stronę siedziby władz miejskich studentami i milicją. Rannych zostało 74 milicjantów, liczba manifestantów, którzy odnieśli obrażenia nie została ustalona.
25 - W Jastrzębiu odbył się Kongres Opozycji Antyustrojowej, w którym uczestniczyli przeciwnicy negocjacji z władzami komunistycznymi. Wśród nich byli przedstawiciele KPN, PPS-Rewolucja Demokratyczna, Solidarności Walczącej, Ruchu „Wolność i Pokój” oraz Grupy Roboczej Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Ponad 120 uczestników spotkania zatrzymała Służba Bezpieczeństwa.
Marzec
2 - Poufne spotkanie z udziałem gen. Czesława Kiszczaka i Lecha Wałęsy w wilii MSW w podwarszawskiej Magdalence w celu przełamania impasu w rozmowach Okrągłego Stołu.
3 - Lech Wałęsa otrzymał od Komitetu Ministrów Rady Europy Nagrodę Praw Człowieka.
7 - Kolejne rozmowy w Magdalence na temat przyszłych relacji między parlamentem a prezydentem oraz ordynacji wyborczej.
18-19 - W Warszawie odbył się III Zjazd NSZZ Rolników Indywidualnych "Solidarność". Jego uczestnicy poparli rozmowy prowadzone przy Okrągłym Stole.
29 - Dyskusje w Magdalence na temat tzw. Komisji Porozumiewawczej oraz kształtu przemian ustrojowych.
Kwiecień
2 - W Poznaniu milicja brutalnie rozpędziła uczestników pokojowej manifestacji przeciwko budowie elektrowni atomowej w Klempiczu. Pobitych zostało kilkaset osób.
3 - W trakcie negocjacji w Magdalence osiągnięto porozumienie w sprawie kompetencji prezydenta PRL, relacji pomiędzy Sejmem i Senatem. Uzgodniono także kwestię podziałów mandatów w przyszłym, Sejmie: 65 proc. dla PZPR, ZSL, SD, OPZZ oraz trzech prorządowych organizacji katolickich - Stowarzyszenia PAX, Polskiego Związku Katolicko-Społecznego i Unii Chrześcijańsko-Społecznej; pozostałe 35 proc. mandatów miało być obsadzone w wyniku wolnych wyborów.
5 - Po dwóch miesiącach przeciągających się negocjacji, w trakcie których kilkakrotnie dochodziło do sytuacji kryzysowych, nastąpiło podpisanie porozumień i uroczyste posiedzenie plenarne zamykające obrady Okrągłego Stołu.
7 - Sejm uchwalił „Ustawę o zmianie Konstytucji PRL” (wprowadzającą m.in. zapisy o Senacie, urzędzie prezydenta oraz ordynacjach wyborczych do Sejmu i Senatu), a także „Prawo o stowarzyszeniach”.
8 - Zgodnie z wolą Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ Solidarność kierownictwo kampanii wyborczej do parlamentu objął Komitet Obywatelski Solidarność.
13 - Rada Państwa wyznaczyła termin wyborów na 4 i 18 czerwca 1989 r.
17 - Sąd Wojewódzki w Warszawie ponownie zarejestrował NSZZ "Solidarność".
18 - W czasie spotkania Lecha Wałęsy i gen. Czesława Kiszczaka podjęto decyzję o powołaniu Komisji Porozumiewawczej, mającą czuwać nad wykonywaniem porozumień zawartych przy Okrągłym Stole. Tego samego dnia w Sejmie doszło do pierwszego po ponad siedmiu latach spotkania Lecha Wałęsy z gen. Wojciechem Jaruzelskim.
20 - Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował NSZZ Rolników Indywidualnych "Solidarność".
23 - Na spotkaniu Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Warszawie zatwierdzono listy wyborcze do Sejmu i Senatu oraz przyjęto program wyborczy Komitetu.
28 - Pierwsza audycja Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Polskim Radiu.
29 - W Stoczni Gdańskiej z Lechem Wałęsą spotkali się kandydaci na posłów i senatorów z ramienia Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Każdemu z nich zrobiono fotografię z przewodniczącym „Solidarności”, którą następnie wykorzystano na plakatach wyborczych.
Maj
1 - W całym kraju obok oficjalnych pochodów pierwszomajowych organizowane były niezależne manifestacje. W Warszawie w pochodzie zorganizowanym przez „Solidarność” uczestniczyło około 100 tys. osób. Do gwałtownych starć z milicją doszło we Wrocławiu, gdzie milicja w brutalny sposób rozpędzała demonstrację „Solidarności Walczącej” i PPS-Rewolucji Demokratycznej.
1-2 - Obradująca w Częstochowie 234. Konferencja Plenarna Episkopatu Polski wezwała społeczeństwo do udziału w wyborach.
8 - Ukazał się pierwszy numer „Gazety Wyborczej".
9 - Wyemitowano pierwszą telewizyjną audycję wyborczą Studia „Solidarność”.
10 - Lech Wałęsa odebrał w Strasburgu Europejską Nagrodę Praw Człowieka.
11 - Lech Wałęsa wezwał do wzięcia udziału w wyborach i powstrzymania się od strajków.
12 - Ogłoszenie decyzji gen. Wojciecha Jaruzelskiego o kandydowaniu na urząd prezydenta PRL.
16-18 - W Krakowie doszło do gwałtownych starć milicji z młodzieżą uczestniczącą w manifestacjach zorganizowanych przez KPN, NZS, Federację Młodzieży Walczącej i Akcję Studencką WiP. W czasie demonstracji pod konsulatem ZSRS wznoszono m.in. okrzyki: „Sowieci do domu!”. W sumie w czasie trwających trzy dni protestów rannych zostało kilkadziesiąt osób.
17 - Sejm uchwalił ustawy „O gwarancji wolności sumienia i wyznania” i „O stosunku Państwa do Kościoła katolickiego”.
23 - Sąd Wojewódzki w Warszawie odmówił rejestracji NZS.
31 - Wznowienie „Tygodnika Solidarność”.
Czerwiec
4 - Przeprowadzona została pierwsza tura wyborów parlamentarnych. Wzięło w niej udział 62 proc. uprawnionych do głosowania. W wyborach do Senatu kandydaci Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” uzyskali 92 mandaty, strona koalicyjna ani jednego. Z kolei w wyborach do Sejmu „Solidarność” zdobyła 160 ze 161 możliwych do zdobycia miejsc. Kandydaci koalicyjni z 299 przysługujących im mandatów uzyskali zaledwie 3. Na 35 kandydatów z listy krajowej, na której znajdowali się czołowi przedstawiciele koalicji rządowej, tylko dwaj otrzymali ponad 50 proc. głosów, co zgodnie z ordynacją oznaczało, że pozostali zostali wyeliminowani, a 33 mandaty poselskie będą nieobsadzone.
12 - Rada Państwa wydała dekret zmieniający ordynację wyborczą do Sejmu X kadencji.
18 - Odbyła się druga tura wyborów parlamentarnych. Do urn wyborczych udało się tylko 25 proc. uprawnionych do głosowania. W jej wyniku „Solidarność” zdobyła jedyny brakujący jej mandat poselski oraz 7 z 8 pozostałych do obsadzenia mandatów senatorskich. Ostatecznie więc kandydaci Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” uzyskali w wyborach 260 miejsc w 560 osobowym Zgromadzeniu Narodowym.
Lipiec
9 - Początek wizyty w Polsce prezydenta USA Georga Busha. (9-11 VII).
11 - W Krynicy Morskiej znaleziono zwłoki związanego z opozycją ks. Sylwestra Zycha. Okoliczności jego śmierci nie zostały wyjaśnione.
19 - Zgromadzenie Narodowe wybrało gen. Wojciecha Jaruzelskiego Prezydentem PRL.
22 – Ostatnie obchody Święta Odrodzenia Polski.
29 - W czasie obradującego w Warszawie XIII Plenum KC PZPR gen. Wojciech Jaruzelski, wybrany kilka dni wcześniej na urząd Prezydenta PRL, złożył rezygnację ze stanowiska I sekretarza KC PZPR. Jego następcą został Mieczysław F. Rakowski.
Sierpień
1 - Na terenie całej Polski zniesiono kartki na mięso i jego przetwory.
2 - Sejm powołał gen. Czesława Kiszczaka na stanowisko premiera.
7 - Oświadczenie Lecha Wałęsy w sprawie koalicji rządowej OKP, ZSL i SD.
19 - Prezydent Wojciech Jaruzelski przyjął rezygnację gen. Kiszczaka i powierzył misję tworzenia rządu Tadeuszowi Mazowieckiemu. Nowemu premierowi poparcia udzieliła Krajowa Komisja Wykonawcza NSZZ "Solidarność".
24 - Sejm powołał Tadeusza Mazowieckiego na stanowisko prezesa Rady Ministrów.
Wrzesień
7 - Zlikwidowano ZOMO, zastępując je Oddziałami Prewencji.
12 - Sejm powołał rząd premiera Tadeusza Mazowieckiego.
Październik
6 - Lech Wałęsa powołał senatora Jarosława Kaczyńskiego na stanowisko redaktora naczelnego "Tygodnika Solidarność".
Listopad
11 – Pierwsze legalne obchody Święta Niepodległości.
23 - Początek oficjalnej wizyty premiera Tadeusza Mazowieckiego w ZSRS.
23 - Sejm podjął decyzję o likwidacji Urzędu do spraw Wyznań.
Grudzień
10 - W Nowej Hucie zdemontowano pomnik Włodzimierza Lenina.
17 - Wicepremier i minister finansów Leszek Balcerowicz przedstawił w Sejmie zarys rządowego programu reform gospodarczych.
29 - Sejm przywrócił nazwę państwa "Rzeczpospolita Polska" oraz dawne godło - orła w koronie.
