Odsłonięcie tablicy upamiętniającej ppłk. Wacława Lipińskiego. PAP/Piotr Nowak
Na słynnym gmachu warszawskiej PAST-y przy ul. Zielnej 39 odsłonięto we wtorek tablicę upamiętniająca ppłk. Wacława Lipińskiego, żołnierza Legionów Polskich, historyka, publicystę, uczestnika konspiracji antyhitlerowskiej i antykomunistycznej.
„Gdy odzyskaliśmy niepodległość, Wacław Lipiński za tę niepodległość wziął odpowiedzialność. Bił się o polskie Wilno, o polski Lwów, stawił czoła Sowietom w wojnie polsko-bolszewickiej. W jednym z wniosków odznaczeniowych pułkownika Wacława Lipińskiego przeczytamy, że zawsze był tam, gdzie trzeba. Wacław Lipiński był zawsze tam, gdzie potrzebowała go Polska” – mówił podczas wtorkowej uroczystości prezes IPN dr Karol Nawrocki.
„Gdy odzyskaliśmy niepodległość, Wacław Lipiński za tę niepodległość wziął odpowiedzialność. Bił się o polskie Wilno, o polski Lwów, stawił czoła Sowietom w wojnie polsko-bolszewickiej.”
Wacław Lipiński urodził się w 1896 roku w Łodzi. Podczas I wojny światowej był żołnierzem Legionów Polskich i członkiem Komendy Głównej POW. W listopadzie 1918 r. wziął udział w obronie Lwowa. Po wojnie ukończył prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, studiował także na wydziale filozoficznym tej uczelni i w Szkole Nauk Politycznych w Krakowie.
W latach międzywojennych służył w Wojsku Polskim w pionie oświatowym a następnie pracował w Wojskowym Biurze Historycznym oraz Instytucie Badania Najnowszej Historii Polski (od 1936 r. Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniom Najnowszej Historii Polski – Lipiński był jego dyrektorem). Wydał książkę „Walka zbrojna o niepodległość Polski 1905-1918”, był redaktorem dwóch tomów „Pism zbiorowych” Józefa Piłsudskiego i współredaktorem „Encyklopedii Wojskowej”.
We wrześniu 1939 r. Wacław Lipiński był szefem propagandy Dowództwa Obrony Warszawy. Wygłaszał wówczas przemówienia na antenie Polskiego Radia, którego siedziba znajdowała się w pobliżu gmachu PAST-y przy Zielnej 25. Jak pisze Andrzej K. Kunert w „Słowniku biograficznym konspiracji warszawskiej” Lipiński „inspirował tworzenie fotograficznej i filmowej dokumentacji oblężenia Warszawy, protokołował lub zapisywał przebieg odpraw i narad Dowództwa Obrony Warszawy i posiedzeń z przedstawicielami Komitetu Obywatelskiego”.
W dniach oblężenia stolicy prowadził dziennik, wydany dopiero w 1989 roku. Podczas okupacji niemieckiej był jednym z głównych działaczy piłsudczykowskiej organizacji Konwent Odrodzenia Narodowego. Opublikował kilka broszur konspiracyjnych m.in. o kampanii wrześniowej oraz o polityce zagranicznej Józefa Piłsudskiego i Józefa Becka.
Po zakończeniu II wojny światowej Wacław Lipiński był przywódcą podziemnego ugrupowania piłsudczykowskiego - Stronnictwa Niezawisłości Narodowej, powstałego w 1946 roku oraz autorem artykułów w jego piśmie „Głos Opozycji”. Zainicjował powstanie Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Polski Podziemnej, w skład którego wchodzili delegaci SNN, Zrzeszenia WiN i Stronnictwa Narodowego. KPOPP opracował i przekazał za granicę „Memoriał do ONZ”, opisujący realia polityczne Polski zdominowanej przez komunistów.
70 lat temu na karę śmierci skazany został Wacław Lipiński
27 grudnia 1947 r. został skazany na karę śmierci. Rejonowy Sąd Wojskowy w Warszawie zamienił następnie karę śmierci na dożywocie. Zmarł podczas odbywania kary w więzieniu we Wronkach 4 kwietnia 1949. Niewykluczone, że został zamordowany. Według oficjalnej, przedstawionej przez reżim wydarzeń popełnił samobójstwo. W 1992 r. wyrok byłego Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie został unieważniony. W uzasadnieniu podkreślono, że skazanie Wacława Lipińskiego „było wynikiem jego działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego”.
Po uroczystości odsłonięcia tablicy w Centralnym Przystanku Historia im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego rozpoczął się pokaz filmu dokumentalnego „Skazany na zapomnienie. Wacław Lipiński” w reżyserii Marzeny Kumosińskiej. (PAP)
Autor: Michał Szukała
szuk/ aszw/
