W setną rocznicę pierwszych nominacji oficerskich nadanych przez Józefa Piłsudskiego żołnierzom 1. Pułku Piechoty Legionów Polskich, w Ożarowie odsłonięty zostanie w czwartek Pomnik Niepodległościowy.
"Nominacje oficerskie, które nadane zostały 9 października 1914 roku w pobliskich Jakubowicach miały wielkie znaczenie historyczne, można je uznać za początek Wojska Polskiego, niezależnego od wojsk austriackich. Odsłaniając postument, chcemy na zawsze upamiętnić to wydarzenie, ważne dla naszej lokalnej społeczności” - powiedział PAP burmistrz Ożarowa (pow. opatowski), Marcin Majcher.
Monument tworzy odlana w brązie figura orła, zrywającego się do lotu. Rzeźba, której autorem jest kielecki artysta Arkadiusz Latos, została ustawiona na czterometrowym postumencie. Pomnik, zbudowany dzięki składkom mieszkańców i przedsiębiorców, stanął na skwerze odnowionego ożarowskiego rynku – Placu Wolności.
Jak tłumaczył PAP sekretarz miasta Tomasz Sobieraj, pomnik ma upamiętniać wszystkich walczących o wolność ziemi ożarowskiej w różnych okresach dziejów Polski - będzie skupiał mieszkańców podczas lokalnych uroczystości patriotycznych.
"Nominacje oficerskie, które nadane zostały 9 października 1914 roku w pobliskich Jakubowicach miały wielkie znaczenie historyczne, można je uznać za początek Wojska Polskiego, niezależnego od wojsk austriackich. Odsłaniając postument, chcemy na zawsze upamiętnić to wydarzenie, ważne dla naszej lokalnej społeczności” - powiedział PAP burmistrz Ożarowa, Marcin Majcher.
Uroczystość odsłonięcia pomnika, którą objął honorowym patronatem prezydent Bronisław Komorowski, uświetnią żołnierze Kompanii Reprezentacyjnej Sił Powietrznych z Dęblina oraz 3. Sandomierskiego Batalionu Radiotechnicznego. Zaciągną m.in. wartę honorową przed obeliskiem upamiętniającym Piłsudskiego, znajdującym się w Jakubowicach.
Wcześniej zaplanowano specjalną sesję rady miejskiej. Losy oddziałów Piłsudskiego podczas stacjonowania w okolicach Ożarowa przypomni podczas niej historyk Marek Lis, autor książki „Ku Niepodległości”. Pracę tę wydano przy wsparciu miejscowego samorządu. Publikacja, dokumentuje walki niepodległościowe legionistów na ziemi opatowskiej i sandomierskiej w latach 1914-1915.
Pod koniec września 1914 roku podczas ofensywy austriackiej w czasie I wojny światowej, żołnierze Piłsudskiego w ramach armii austro-węgierskiej posuwali się od linii Wisły w kierunku Warszawy, na terenie Królestwa Polskiego w zaborze rosyjskim. 1. Pułk Piechoty Legionów był w tym czasie w drugiej linii frontu, nie prowadził bezpośrednich walk.
Piłsudski zarządził odpoczynek w Jakubowicach. Pułk stacjonował w miejscowości pomiędzy 8 a 13 października, a kwaterą dowódcy była miejscowa szkoła (budynek dziś nie istnieje).
Jak powiedział PAP Lis, mianowania nadane przez Piłsudskiego 9 października 1914 roku, miały przede wszystkim znaczenie propagandowe. „Do tej pory legioniści mieli dowódców, określanych +kompanijny+ czy +batalionowy+, nie nazywano ich tradycyjnymi stopniami oficerskimi. Od chwili nominacji żołnierzami dowodzili porucznicy czy kapitanowie, rósł więc szacunek podległego do dowódcy. Miało to znaczenie dla tworzenia kadr przyszłego Wojska Polskiego” - wyjaśnił historyk.
Piłsudski uhonorował 137 zasłużonych żołnierzy, którzy wyróżnili się wcześniej w pierwszych walkach legionowych. Z Jakubowicami związanych jest jeszcze 40 kolejnych nominacji.
Ponad 40 z nominowanych w Jakubowicach zostało później generałami Wojska Polskiego, ponad 30 pułkownikami, dwóch marszałkami Polski. Stopnie oficerskie otrzymały także osoby, które później odegrały wiodąca rolę w życiu politycznym II Rzeczpospolitej. Wśród nich byli m.in. premierzy: Jędrzej Moraczewski, Sławoj Składkowski, Walery Sławek i Tomasz Arciszewski (jeden z premierów rządu RP na uchodźstwie w latach 1944-1947).
Podczas postoju w Jakubowicach przeprowadzono także reorganizację wojska - pułk wzmocniono oddziałami uzupełniającymi, formowanymi wcześniej w innych miejscach.
To z Jakubowic Piłsudski kierował wysłannikami, którzy prowadzili rozmowy z armią niemiecką, też będąca w ofensywie w kierunku Warszawy. „Piłsudski chciał wyzwolić się spod kurateli Austriaków i przejść pod kuratelę Niemców, uważając że jest to lepsze dla sprawy polskiej. Koncepcja nie została zrealizowana, bo zmieniła się sytuacja militarna” - tłumaczył Lis.
Legiony Polskie, swoim wysiłkiem zbrojnym w latach I wojny światowej przyczyniły się do odzyskania niepodległości w 1918 roku.
W kwietniu 1935 roku rada gminy Ożarów nadała marszałkowi Piłsudskiemu - w uznaniu zasług dla wyzwolenia Polski - honorowe obywatelstwo. W mieście od kilkunastu lat są organizowane marsze dla młodzieży szlakiem legionistów. (PAP)
ban/ pz/
