Otwarciem wystawy upamiętniającej ofiary pogromu kieleckiego, wspólną modlitwą Żydów i chrześcijan oraz debatą naukową, zostanie uczczona w Kielcach 70. rocznica wydarzeń z 4 lipca 1946 r. Z rąk cywilnych mieszkańców miasta, milicjantów i żołnierzy, zginęło wówczas 37 Żydów. Udział w obchodach zapowiedział prezydent Andrzej Duda.
Głównym organizatorem trzydniowych uroczystości rocznicowych jest kieleckie Stowarzyszenie im. Jana Karskiego. Debatę naukową organizuje z kolei kielecka delegatura Instytutu Pamięci Narodowej.
Wydarzenie rozpocznie się w sobotę w południe, przed kamienicą przy ul. Planty 7/9, gdzie w 1946 r. doszło do pogromu. Od niemal dwóch lat swoją siedzibę ma tu Instytut Kultury Spotkania i Dialogu stowarzyszenia.
Na zewnątrz budynku zostaną odsłonięte tablice kommemoratywne z cytatami papieży Jana Pawła II i Franciszka, dotyczącymi kieleckich wydarzeń. Przesłanie z Watykanu przywiózł w maju do Kielc przyjaciel papieża Franciszka, rabin Abraham Skórka. Przekazał je w czasie zorganizowanej przez Stowarzyszenie im. Karskiego konferencji „Pamięć - dialog - pojednanie. Duchowe wymiary przebaczenia", która poprzedzała główne obchody rocznicowe.
Swój udział w uroczystości zapowiedzieli ordynariusz diecezji kieleckiej bp Jan Piotrowski i prezydent Kielc, Wojciech Lubawski.
W siedzibie instytutu zostanie otwarta stała, multimedialna wystawa poświęcona pamięci ofiar wydarzeń sprzed 70 lat. Oprócz faktograficznej informacji o przebiegu pogromu, znajdą się na niej dokumenty ze śledztwa i fragmenty zeznań sądowych. Zaprezentowany będzie także szerszy kontekst historyczny wydarzeń. W zamyśle inicjatorów przedsięwzięcia, ekspozycja będzie stale aktualizowana i rozszerzana.
Wieczorem w kinie „Fenomen" Wojewódzkiego Domu Kultury, odbędzie się pokaz pełnometrażowego filmu dokumentalnego, opowiadającego o pogromie kieleckim oraz drodze do pojednania pt. „Przy Planty 7/9" (tytuł angielski: „Bogdan's Journey"), w reżyserii Lawrenca Loewingera i Michała Jaskulskiego.
Niedzielne uroczystości będą miały głównie modlitewny charakter. W południe przy pomniku Menora, goście z Izraela, USA, Polski i mieszkańcy Kielc, oddadzą hołd dawnej żydowskiej społeczności miasta. Później przejdą pod dawną synagogę, by przy Memoriale Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata uczcić pamięć Polaków, którzy chronili Żydów w czasie okupacji i pomagali im.
W dalszej części uroczystości, przed kamienicą przy ul. Planty, będą wspominane ofiary zbrodni. Zaplanowano także modlitwę w ich intencji. Swój udział w tym fragmencie uroczystości zapowiedzieli m. in. naczelny rabin Polski Michael Schudrich i przewodniczący Rady Religijnej Związku Gmin Wyznaniowych w RP, Symcha Keller.
Po południu, na cmentarzu żydowskim na Pakoszu, przy grobie zamordowanych, przewidziana jest wspólna modlitwa chrześcijan i Żydów.
W poniedziałek wieczorem wydarzenia rocznicowe organizowane przez Stowarzyszenie im. Karskiego zwieńczy koncert orkiestry Sinfonia Varsovia, pod kierunkiem Jerzego Maksymiukia. Muzycy wykonają m.in. skomponowany przez Maksymiuka i zaprezentowany po raz pierwszy w 2012 r. utwór „Lament serc. Kielcom in memoriam". Do napisania kompozycji dedykowanej kieleckim Żydom, zainspirowała twórcę geneza i idea pomnika Menora, upamiętniającego żydowskie ofiary niemieckich nazistów.
Koncert poprzedzi uroczystość uhonorowania przewodniczącego Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem Konferencji Episkopatu Polski, bpa Mieczysława Cisło, wyróżnieniem „Vir bonus" (łac. dobry mąż). Stowarzyszenia im. Karskiego przyznaje je m.in. za dokonania, postawę życiową i niezłomność charakteru, w dziele pojednania chrześcijańsko-żydowskiego.
Także w poniedziałek, konferencję poświęconą 70. rocznicy tragicznych wydarzeń, organizuje kielecka delegatura IPN, wspierane przez Narodowe Centrum Kultury i Europejską Sieć Pamięć i Solidarność. W Pałacyku Zielińskiego zaplanowano debaty z udziałem m.in. historyków i gości zza granicy pod hasłami: „Antysemityzm jako narzędzie komunizmu" oraz „Badacze wobec wydarzeń w Kielcach 4 lipca 1946 r". Będzie także pokazany film dokumentalny pt. „Henio" Andrzeja Miłosza i Piotra Weycherta. W filmie po 50 latach od pogromu wypowiada się Henryk Błaszczyk - to plotka o jego porwaniu, jako ośmioletniego chłopca, była jednym z impulsów działania uczestników pogromu.
W południe przed kamienicą przy ul. Planty zostaną złożone kwiaty. W tym miejscu przemówienie wygłosi prezydent Andrzej Duda.
Zgodnie z ustaleniami IPN, w czasie pogromu kieleckiego zginęło 37 osób narodowości żydowskiej (35 zostało rannych) i troje Polaków. Tego dnia w Kielcach i okolicach miały miejsce również inne zajścia, w których pokrzywdzonymi stali się obywatele narodowości żydowskiej. Na tle rabunkowym zamordowano mieszkankę Kielc pochodzenia żydowskiego Reginę Fisz i jej kilkutygodniowe dziecko.
Kielecki pogrom w 1946 r. sprowokowała plotka o uwięzieniu przez Żydów chrześcijańskiego chłopca i rzekomym dokonaniu na nim rytualnego mordu. Dziewięć z dwunastu osób (w większości przypadkowych), oskarżonych o masakrowanie Żydów skazano w pospiesznym, pokazowym procesie na śmierć i stracono.
Wobec nieznalezienia podstaw do oskarżenia kogokolwiek za udział w pogromie Żydów w Kielcach miejscowa delegatura Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu IPN w Krakowie w 2004 r. umorzyła śledztwo w tej sprawie.(PAP)
ban/ mow/
