Wielki Tydzień jest ostatnim tygodniem przed Wielkanocą, a jego najważniejszą cześć stanowi tzw. Triduum Paschalne (Święte Trzy Dni), które tworzy zespół obrzędów i nabożeństw odprawianych w Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wielką Sobotę.
Rozpoczynający się w Niedzielę Palmową Wielki Tydzień to w chrześcijaństwie czas rozpamiętywania ostatnich dni życia Chrystusa, przygotowujący do największego święta chrześcijan - Zmartwychwstania Pańskiego.
Okres ten od wieków jest czasem skupienia, modlitwy, postów, pokuty i nawrócenia oraz składania jałmużny na rzecz ubogich, a także nawiedzania obłożnie chorych w domach przez kapłanów.
Wielki Tydzień w tradycji chrześcijańskiej pojawił się dopiero w IV wieku. Rozpoczyna go Niedziela Palmowa, a kończą nieszpory Wielkiej Niedzieli, zamykające Triduum Paschalne.
Poszczególne odłamy chrześcijaństwa wykształciły własną bogatą obrzędowość, związaną z okresem Wielkiego Tygodnia. Również w tradycji ludowej i regionalnej Wielki Tydzień zachował wiele zwyczajów.
Poniedziałek, wtorek i środa Wielkiego Tygodnia były dniami w sposób szczególny poświęconymi pojednaniu. Był to też czas wielkich porządków i przyozdabiania domów, które jednak należało zakończyć najpóźniej w Wielki Wtorek.
W tradycji katolickiej w Wielką Środę gasi się świece na ołtarzu, kościół staje się domem żałoby. W Wielki Czwartek milkną dzwony, które są zastępowane przez kołatki.
Najważniejszym okresem roku liturgicznego i Wielkiego Tygodnia jest Triduum Paschalne. Obejmuje ono czas od wieczornej mszy w Wielki Czwartek i trwa do nieszporów w Niedzielę Zmartwychwstania.
Niegdyś w Wielki Czwartek biskupi i królowie polscy obmywali nogi dwunastu biedakom na znak pokory i równości wobec Boga. Obrzęd ten - odprawiany na pamiątkę obmycia nóg apostołom przez Chrystusa podczas Ostatniej Wieczerzy - znany jest do dziś. W Rzymie papież każdego roku myje i całuje nogi dwunastu starcom; w Archikatedrze Warszawskiej rytuału tego dokonuje metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz.
Dniem największej żałoby jest Wielki Piątek. Z ołtarzy znikają wtedy kwiaty i świece, puste są tabernakula, a obrazy z wizerunkiem Chrystusa - zasłonięte. Wyraża ją liturgia, przypominająca mękę i śmierć Jezusa Chrystusa. Jej centrum stanowi adoracja krzyża. Zachowała się wielowiekowa tradycja odsłaniania w Wielki Piątek w kościelnych nawach Grobów Chrystusa, odwiedzanych tłumnie przez wiernych.
Nieodłącznym elementem Wielkiego Tygodnia tradycyjnie pozostają kościelne widowiska pasyjne. Przedstawienia przypominają najważniejsze biblijne wydarzenia: wjazd Chrystusa do Jerozolimy, Ostatnią Wieczerzę, czuwanie w Ogrójcu, zdradę Judasza, sąd nad Jezusem, a wreszcie niesienie krzyża i śmierć.
W Wielki Piątek ulicami Warszawy przejdzie Droga Krzyżowa. Na jej zakończenie, przy kościele akademickim Św. Anny, słowo pasterskie wygłosi metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz.
Najsłynniejsze polskie widowiska pasyjne odbywają się co roku w Kalwarii Zebrzydowskiej, gdzie trwają prawie cały tydzień.
Wielka Sobota to przede wszystkim czuwanie nad Grobem Pańskim. Od samego rana wierni modlą się w kościołach, by po zapadnięciu zmroku rozpocząć Wigilię Paschalną poprzedzającą Zmartwychwstanie.
Jedną z najbardziej znanych tradycji Wielkiej Soboty jest święcenie pokarmów. Wierni przynoszą do kościoła koszyczki z jedzeniem, w którym główne miejsca zajmują jajka wielkanocne, czyli pisanki, które święci kapłan. Tego dnia święci się nie tylko pokarmy, ale także ogień, który rozpalany jest przy kościele, a także wodę chrzcielną.
Stanisław Karnacewicz (PAP)
skz/ itm/ dym/
