Wystawa "Powstańcze biografie - łódzkie echa Powstania Warszawskiego"

Na wystawę, którą przygotował łódzki oddział IPN, składa się 20 biogramów łodzian, którzy walczyli i ginęli w powstaniu warszawskim, oraz tych byłych powstańców, którzy po wojnie osiedli się w Łodzi i wnieśli wkład w życie społeczne i umysłowe miasta.

Autorzy ekspozycji upamiętnili m.in. gen. bryg. Edwarda Franciszka Pfeiffer ps. Radwan. Pełnił on funkcję komendanta Obwodu I Śródmieście Komendy AK Okręgu Warszawa-Miasto. Po upadku powstania trafił do obozu w Bergen-Belsen. Zmarł w 1964 roku. Był najstarszym stopniem łodzianinem biorącym udział w powstaniu warszawskim.

Są też biogramy łódzkich harcerek - Marii Wocalewskiej i jej siostry Jadwigi oraz Barbary Marty Nazdrowicz ps. Wiewiórka. Siostry Wocalewskie współtworzyły łódzkie harcerstwo. W momencie wybuchu powstania przebywały w Warszawie w jednym z internatów dla dziewcząt, który był tymczasową siedzibą Komendy Pogotowia. 4 sierpnia zostały zabrane - wraz z innymi instruktorkami harcerskimi - przez Niemców. Zginęły w nieznanych okolicznościach, prawdopodobnie pędzone były przed czołgami atakującymi pozycje powstańcze.

Z kolei Nazdrowiczówna ps. Wiewiórka w powstaniu warszawskim zgłosiła się do Batalionu Odwet II Obwód V Rejon 3 Odcinek Golski. Poległa od odłamka w drugiej połowie września. Została pochowana na Polu Mokotowskim. Po wojnie jej rodzice wrócili do Łodzi i szczątki córki pochowali na Starym Cmentarzu. Wystawili jej wspaniały grób pomnik, który stał się symbolem dla łodzian. W czasach PRL był to jedyny grób w Łodzi, jedyne publiczne miejsce, w którym umieszczono napis "powstanie warszawskie".

Na wystawie zamieszczono także wybrane biogramy powstańców, uchodźców ze zburzonej Warszawy, którzy przyczynili się do powstania łódzkiego ośrodka akademickiego i kulturalnego. Byli to m.in.: lekarze prof. Artur Ber i prof. Stanisław Torokan-Popowski, twórcy łódzkich szkół endokrynologii i pediatrii; hm. Aleksander Kamiński, historyk i pedagog; jezuita o. Tomasz Rostworowski, duszpasterz akademicki; Eugeniusz Heneman, wybitny fotograf i wykładowca Szkoły Filmowej; płk Józef Szostak, zastępca Szefa Sztabu Komendy Głównej AK i więzień polityczny okresu stalinowskiego. Część z nich związała się z Łodzią, inni wyjechali, ale pozostały tu ślady ich działalności.

Przed otwarciem wystawy w łódzkiej archikatedrze odprawiona została msza św., w trakcie której złożone zostały szczątki ks. Tadeusza Burzyńskiego, łódzkiego kapelana powstania i żołnierza AK, który zginął w pierwszej godzinie toczących się walk. Szczątki złożone zostały w sarkofagu przy tablicy upamiętniającej 153 kapłanów kościoła łódzkiego poległych w czasie II wojny światowej. (PAP)

jaw/ ls/