Instalacje, kolaże, wideo oraz dokumentacja environments i happeningów - prace wybitnego i znanego na arenie międzynarodowej artysty słowackiego Stano Filko prezentowane są na wystawie "FILKO — FYLKO — PHYLKO" w warszawskiej Zachęcie.
Na wystawie w Zachęcie, która będzie otwarta dla publiczności od środy 2 czerwca, pokazano około stu prac Stana Filko, pochodzących głównie ze zbiorów Słowackiej Galerii Narodowej, która jest współorganizatorem wydarzenia.
"Filko, który jest uznawany na Słowacji za ikonę sztuki współczesnej, u nas jest mniej znany - miał trzy wystawy w Polsce, ale niewielkie - mamy zatem nadzieję, że nasza ekspozycja to zmieni - powiedziała PAP Joanna Kordjak, kuratorka wystawy, reprezentująca Zachętę. - Koncentrujemy się na okresie największej aktywności artysty, a więc na latach 60. i późniejszych, aż do lat 80. - gdy Filko podjął decyzję o emigracji do Stanów Zjednoczonych".
Kuratorka zaznaczyła, że, początkowo twórczość Filko skupiała się wokół malarskich, postkubistycznych przedstawień, artysta szybko jednak zainteresował się sztuką konceptualną. Był zresztą - jak dodała - jednym z najbardziej radykalnych przedstawicieli słowackiej awangardy powojennej. W drugiej połowie lat 60. swoje refleksje na temat sztuki i postrzegania przestrzeni spisał w kilku manifestach. "Pokazujemy właśnie jego prace konceptualne" - podkreśliła.
Stano Filko w latach 1956–1960 studiował w Wyższej Szkole Sztuki Użytkowej w Bratysławie, a w 1960–1965 na tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych.
"Filko, który jest uznawany na Słowacji za ikonę sztuki współczesnej, u nas jest mniej znany - miał trzy wystawy w Polsce, ale niewielkie - mamy zatem nadzieję, że nasza ekspozycja to zmieni - powiedziała PAP Joanna Kordjak, kuratorka wystawy, reprezentująca Zachętę. - Koncentrujemy się na okresie największej aktywności artysty, a więc na latach 60. i późniejszych, aż do lat 80. - gdy Filko podjął decyzję o emigracji do Stanów Zjednoczonych".
Wspólnie z Alexem Mlynarcikiem stworzył termin HAPPSOC. Określenie to stosowali do akcji, podczas których Bratysława miała stać się jednym wielkim dziełem sztuki. Brał udział w Documenta 7 w Kassel w 1982 roku, podczas których zaprezentował swoje manifesty, dokumentację akcji oraz pomalowany na biało samochód, którym wyemigrował w 1981 r. ze Słowacji.
Centralnym punktem ekspozycji jest przestrzenna instalacja z 1970 r. pt. "Oddech", znana także jako "Wiatr" lub "Pneumatyczne serce". Jest to 6-metrowy nadmuchiwany balon albo globus. Cyklicznie nadmuchiwane i wydmuchiwane zeń powietrze przypominać ma, według intencji artysty, o znanym z antyku przekonaniu o związku oddechu z duszą. "W +Oddechu" jest celebracja życia, pulsowanie kosmosu oraz duch" - można przeczytać w komentarzu kuratorskim do "Oddechu".
Na wystawie będzie można zobaczyć prace z okresu poprzedzającego emigrację artysty do Stanów Zjednoczonych, m.in. najbardziej znaną serię druków i obiektów Asocjacje wykorzystującą utopijne projekty urbanistyczne czy dokumentację serii konceptualnych działań HAPPSOC - Happy Society.
Działania spod znaku HAPPSOC obejmowały swym zasięgiem miasto, kraj, a nawet cały glob ziemski. "Inspirowana podbojem kosmosu twórczość Filko stanowiła ironiczną grę z językiem zimnowojennej propagandy, a jednocześnie manifestację nieograniczonej wolności artysty kontestującego system totalitarny" - zaznacza kuratorka.
Tytuł wystawy "FILKO — FYLKO — PHYLKO" to różne warianty nazwiska Stana Filko, które odpowiadają kolejnym etapom jego życia i wyznaczają ważne daty zarówno w życiu politycznym, jak i jego osobistym - napisano w materiałach towarzyszących ekspozycji. Istotnym elementem „legendy artysty” są także doświadczenia śmierci klinicznej w 1945 i 1952 roku. Jego biografia rzutuje na jego dzieło - uważają krytycy sztuki. "Tak się dzieje niemal zawsze, ale u Filko przybiera to formę niemal obsesyjnego nieustannego przepracowywania własnej twórczości, nieustannego i nieprzerwanego od kilku dziesięcioleci porządkowania i klasyfikowania własnego archiwum - powiedziała Kordjak.
Prezentowane na wystawie kolaże, instalacje, wideo oraz dokumentacje environments i happeningów pochodzą ze zbiorów Słowackiej Galerii Narodowej, a także z kolekcji prywatnych i archiwum artysty.
Opiekę kuratorską nad wystawą sprawują Lucia Gregorova Stachova ze Słowackiej Galerii Narodowej oraz Joanna Kordjak z Zachęty. Z kuratorkami współpracowała Aurel Hrabusicky ze Słowackiej Galerii Narodowej
Wystawa będzie czynna od czynna od 2 czerwca do 16 sierpnia 2015 r. (PAP)
abe/ dym/
