Pomnik na tzw. Łączce na Cmentarzu Powązkowskim. Fot. IPN
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Łukasz Kamiński i Dyrektor Festiwalu „Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci” Arkadiusz Gołębiewski zapraszają na specjalny pokaz filmu dokumentalnego Kwatera „Ł”.
Po projekcji odbędzie się panel dyskusyjny z udziałem dr. Łukasza Kamińskiego, dr. hab. Andrzeja Krzysztofa Kunerta, Arkadiusza Gołębiewskiego i dr. hab. Krzysztofa Szwagrzyka. Dyskusję poprowadzi red. Konrad Piasecki.
Projekcja filmu i panel dyskusyjny odbędą się w poniedziałek 25 marca 2013 w stołecznym kinie Atlantic, ul. Chmielna 33, początek – godz. 20.00.
***
Jednym z najważniejszych działań podjętych przez Instytut Pamięci Narodowej w 2012 r. były poszukiwania miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego z lat 1944–1956. Przeprowadzano je na podstawie podpisanego w 2011 r. listu intencyjnego, którego sygnatariuszami byli prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Łukasz Kamiński, Sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa dr hab. Andrzej Krzysztof Kunert oraz Minister Sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski.
W pierwszym etapie prac ekshumacyjnych (finansowanym przez ROPWiM) odnaleziono szczątki 117 osób zamordowanych przez stalinowskich oprawców, przeważnie strzałem w tył głowy „na sposób katyński”, wydobyto 109.
W 2012 r. prowadzono poszukiwania m.in. na Opolszczyźnie (okolice miejscowości Barut i Dworzysko) i w Poznaniu. Największe znaczenie miały jednak prace na terenie cmentarza powązkowskiego w Warszawie (tak zwana „Łączka”). Rozpoczęto je 23 lipca 2012 r. W pierwszym etapie prac (finansowanym przez ROPWiM) odnaleziono szczątki 117 osób zamordowanych przez stalinowskich oprawców, przeważnie strzałem w tył głowy „na sposób katyński”, wydobyto 109. Poszukiwaniami kieruje pełnomocnik prezesa IPN, dr hab. Krzysztof Szwagrzyk. Uczestniczą w nich specjaliści z różnych dziedzin – historycy, archeolodzy, antropolodzy, lekarze sądowi.
Najważniejszym celem prowadzonych poszukiwań jest przywrócenie tożsamości anonimowym po dziś dzień ofiarom, a także ich godny pochówek. Aby tego dokonać, Instytut Pamięci Narodowej zawarł 28 września 2012 r. porozumienie z Pomorskim Uniwersytetem Medycznym w sprawie stworzenia Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów (PBGOT). W pierwszym tego typu w Europie „biologicznym archiwum” są gromadzone materiały porównawcze DNA ofiar stalinowskich represji oraz ich krewnych. Tym sposobem jest możliwe zidentyfikowanie szczątków osób, które pogrzebano niegdyś potajemnie nie tylko na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, ale także w innych miejscach na terenie całej Polski. Na mocy decyzji Ministra Sprawiedliwości Jarosława Gowina część prac nad profilowaniem genetycznym prowadzi Instytut Ekspertyz Sądowych w Krakowie.
Już w 2012 r. udało się zidentyfikować trzy osoby, których szczątki odnaleziono latem 2012 r. na powązkowskiej „Łączce”. Są to porucznik Armii Krajowej Edmund Bukowski (ps. „Edmund”), kapitan Armii Krajowej/Zrzeszenia „WiN” Stanisław Łukasik ps. „Ryś”, oraz pracujący dla AK specjalista od materiałów wybuchowych – Eugeniusz Smoliński ps. „Kazimierz Staniszewski”. 6 grudnia 2012 r. ich dzieciom wręczono zaświadczenia o identyfikacji ojców.
Kolejni bohaterowie odzyskali tożsamość 20 lutego 2013 roku, podczas podobnej uroczystości zorganizowanej przez IPN. Byli to: Tadeusz Pelak ps. „Junak”, porucznik Armii Krajowej i Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, Bolesław Budelewski pseudonim „Pług”, żołnierz Armii Krajowej i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, Stanisław Abramowski pseudonimy „Bury” i „Partyzancik”, żołnierz Armii Krajowej, Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” oraz Narodowych Sił Zbrojnych, a także Stanisław Kasznica – porucznik Wojska Polskiego, podpułkownik i komendant Narodowych Sił Zbrojnych. (IPN)
