Zrabowane przez Niemców w czasie II wojny dzieła sztuki, które powróciły do Małopolski – od lewej: akwarela Julii Potockiej z XIX w., rysunek Krakowa w czasach renesansu i XVIII-wieczna mapa Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Fot. PAP/EPA/Krzysztof Wilk/Małopolski Urząd Wojewódzki
XVIII-wieczna mapa Rzeczpospolitej Obojga Narodów, akwarela Julii Potockiej z XIX w. oraz rysunek Krakowa w czasach renesansu – te, zrabowane w czasie II wojny światowej dzieła sztuki, powróciły do Małopolski. Ofiarodawca apeluje do Niemców, by podążyli jego śladem.
Do przekazania prac doszło w niedzielę w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie – poinformował w poniedziałek dziennikarzy rzecznik prasowy małopolskiego wojewody Krzysztof Marcinkiewicz.
„Na uwagę zasługuje fakt, że Horst von Waechter dobrowolnie przekazał te dzieła Polsce. Uczynił to na prośbę swojego ojca, jednak wbrew woli części rodziny” – powiedziała PAP zastępca Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Anna Włodarczyk.
Dzieła sztuki ofiarował Skarbowi Państwa Austriak Horst von Waechter, syn nazistowskiego zbrodniarza gen. Otto von Waechtera. To prace, które rodzice Horsta wywieźli z Polski w czasie II wojny światowej. „Na uwagę zasługuje fakt, że Horst von Waechter dobrowolnie przekazał te dzieła Polsce. Uczynił to na prośbę swojego ojca, jednak wbrew woli części rodziny” – powiedziała PAP zastępca Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Anna Włodarczyk.
Horst von Waechter zaapelował do Niemców posiadających zrabowane dzieła sztuki, by podążali jego śladem.
Prace są w urzędzie wojewódzkim, prawdopodobnie jeszcze we wtorek trafią do pracowni konserwatora zabytków, gdzie zostaną poddane wnikliwej analizie. Później znajdą stałe miejsce w Muzeum Narodowym w Krakowie.
Wojewoda Małopolski Józef Pilch ocenił, że powrót dzieł sztuki do Skarbu Państwa jest ważnym momentem w kilkudziesięcioletnim wysiłku Polaków w odzyskaniu zrabowanych arcydzieł i wyraził nadzieję, że inni potomkowie nazistów wezmą przykład z von Waechtera.
Horst von Waechter zaapelował do Niemców posiadających zrabowane dzieła sztuki, by podążali jego śladem.
XVIII-wieczna mapa Rzeczypospolitej Obojga Narodów przedstawia stan polskich granic po I rozbiorze. Wydana została w Augsburgu po 1772 r. przez Tobiasa Conrada Lottera (1717-1777) – niemieckiego kartografa, grawera i wydawcę. Jest to miedzioryt na papierze. Stan zachowania nie jest najlepszy, zauważalne są zabrudzenia, zaplamienia na dość dużej powierzchni, niewielkie ubytki papieru. Mapa oprawiona jest w drewnianą ramę zamontowaną jako blat niskiego stolika na kółkach.
Akwarela Julii Potockiej prezentuje Pałac Potockich pod Baranami. Obraz powstał prawdopodobnie w poł. XIX w. Obiekt jest w dość dobrym stanie, widoczne są lekkie zabrudzenie oraz drobne uszkodzenia i przebarwienia w okolicy ramy. Na odwrocie żona nazisty Charlotte Waechter zapisała odręcznie: „widok Pałacu Potockich - zabrane z Krakowa w 1939 r.”
Rysunek pokazuje Kraków w czasach renesansu. Konserwacja wykaże, kiedy dokładnie ta praca mogła powstać i kto jest jej autorem.
Otto von Waechter urodził się w 1901 r. w Wiedniu. Był prawnikiem i politykiem. Od 1932 r. należał do SS. W latach 1939-42 pełnił w Generalnym Gubernatorstwie funkcję gubernatora dystryktu krakowskiego, a w latach 1942-44 - galicyjskiego. Waechter założył getto krakowskie. Był także współtwórcą SS-Galizien złożonej z ukraińskich ochotników - jednostka ta wymordowała mieszkańców Huty Pieniackiej (28 luty 1944). Po wojnie Otto ukrywał się w Rzymie, gdzie zmarł w 1949 r. Uniknął procesu norymberskiego.
Horst, syn Otto, utrzymuje, że jego ojciec nie był złym człowiekiem i że podczas wojny uratował wiele osób. Horst pierwsze lata życia spędził w Krakowie, gdzie mieszkał z ojcem. Na stałe mieszka w Austrii, w zamku Hagenberg. Ma blisko 80 lat. Prowadzi korespondencję z pracownikami IPN, których próbuje przekonać o niewinności swojego ojca.
Dzieła powróciły do Polski dzięki staraniom Magdaleny Ogórek, Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, Muzeum Narodowego w Krakowie i Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. (PAP)
bko/ agz/
