Radni śląskiego sejmiku przyjęli w poniedziałek rezolucję w sprawie upamiętnienia 95. rocznicy pierwszych wyborów i pierwszego posiedzenia Sejmu Śląskiego. Jak zaznaczyli, w ten sposób chcieli docenić rolę i odpowiedzialność samorządu terytorialnego.
28 września 1922 r. odbyły się pierwsze wybory, a 10 października – zebrało się pierwsze posiedzenie Sejmu Śląskiego, który został utworzony na mocy Statutu Organicznego Województwa Śląskiego – ustawy konstytucyjnej polskiego Sejmu Ustawodawczego z 15 lipca 1920 r. Regionowi nadano wówczas autonomię - w obliczu zbliżającego się plebiscytu, który miał zdecydować o przynależności państwowej Śląska.
Radni przypomnieli w rezolucji, że autonomia dawała możliwość ustanawiania w niektórych dziedzinach życia publicznego odrębnych praw i decydowaniu o zastosowaniu w woj. śląskim ustawodawstwa ogólnopolskiego. Sejm Śląski powołał Radę Wojewódzką i miał władzę legislacyjną w zakresie szkolnictwa, policji, wód, organizacji administracji wojewódzkiej i samorządu. Poza jego kompetencjami leżały sprawy wojskowe i polityka zagraniczna.
„Doceniając rolę samorządu terytorialnego i jego odpowiedzialność za rozwój lokalny oraz pobudzanie i kształtowanie zarówno rozwoju gospodarczego, jak i społecznego – jako radni województwa śląskiego (…) chcemy upamiętnić tamte, tak ważne nie tylko dla naszego regionu, ale i całego kraju wydarzenia” - napisano w rezolucji.
Historycy przypominają, że choć odzyskanie niepodległości jest kojarzone z 11 listopada 1918 r., to jednak formowanie się państwa polskiego było o wiele bardziej skomplikowane i nie może być sprowadzane do tej jednej daty. W latach 1919-21 ważyła się sprawa przynależności państwowej Górnego Śląska, należącego wcześniej do państwa niemieckiego.
Część Górnego Śląska, która wróciła do Polski w wyniku plebiscytu i III powstania śląskiego z 1921 r., faktycznie została przejęta przez Rzeczpospolitą dopiero rok później, w czerwcu 1922 r., kiedy odbyła się główna uroczystość objęcia Górnego Śląska przez administrację polską. Wydarzenie to wieńczyło kilkuletni okres zmagań dyplomatycznych i militarnych o sporny region, w których stronami była odrodzona Polska i pokonane w I wojnie światowej Niemcy.
Statut Organiczny nadawał województwu szeroką autonomię w wielu dziedzinach życia. Na jego mocy m.in. powołano Sejm Śląski, uchwalający własny budżet, który zasilał Skarb Śląski. Tekst Statutu Organicznego zawierał 45 artykułów. Podczas prac nad nimi dążono do zachowania równowagi między samorządnością regionu a zwierzchnictwem władzy państwowej.
Autonomiczne województwo śląskie z Sejmem Śląskim i Skarbem Śląskim stanowiło nieodłączną część Rzeczypospolitej Polskiej, mimo że w okresie przejściowym, do 1937 r., obowiązywały tam prawa gwarantowane ludności polskiej i niemieckiej na całym Górnym Śląsku przez polsko-niemiecką konwencję genewską z 15 maja 1922 r.
Autonomiczne województwo śląskie faktycznie przestało działać we wrześniu 1939 r., wraz z okupacją i przyłączeniem do III Rzeszy, a formalnie - 6 maja 1945 r., kiedy komunistyczna Krajowa Rada Narodowa zniosła autonomię. Na mocy jej decyzji mienie Skarbu Śląskiego przejął Skarb Państwa.(PAP)
kon/ mhr/
