Uroczystościami na cmentarzach - Rakowickim i Salwatorskim, apelem pamięci oraz prezentacją witryny internetowej Komitetu ds. Opieki nad Grobami Profesorów UJ, uczczono we wtorek 79. rocznicę Sonderaktion Krakau.
"Wspólnie z rektorami uczelni Krakowa spotkaliśmy się na Cmentarzu Rakowickim z ogromną rzeszą studentów. To było budujące, bo to znaczy, że pamięć o tych, co odeszli i tradycja ciągłości jest w nas - obecnej kadrze uczelni, ale także w młodym pokoleniu" - mówił rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Wojciech Nowak podczas Akademickiego Dnia Pamięci. Tego dnia służy upamiętnieniu 79. rocznicy Sonderaktion Krakau, czyli aresztowania przez gestapo pracowników naukowych UJ i innych uczelni w tym mieście.
Podczas uroczystości w Collegium Novum zaprezentowano także nową witrynę internetową Komitetu ds. Opieki nad Grobami Profesorów UJ. Przedstawiono również wyszukiwarkę Listy Pamięci, na której znajduje się ok. 1200 nazwisk naukowców, niezależnie od tego, jak długo ich losy zawodowe związane były z tą uczelnią.
"Pierwszym podstawowym celem Komitetu jest troska o stan materialny grobów profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ten ponadmaterialny cel to troska o zachowanie pamięci o nich. Problem jest taki, że część z tych grobów ma tzw. dysponentów prawnych, a Komitet może zajmować się tylko grobami opuszczonymi" - powiedział PAP przewodniczący Komitetu, prof. dr hab. Jan Wiktor Tkaczyński.
Jak podkreślił, mimo że wyszukiwarka nazwisk profesorów była dostępne w Internecie od 2011 r., można było uzyskać jedynie podstawowe informacje na temat miejsca pochówku konkretnej osoby. "W tej chwili mamy podane dane geolokalizacyjne, przy pomocy których GPS doprowadzi nas na miejsce. Grobów jest bardzo dużo, bo na wszystkich cmentarzach Krakowa mamy ich 954. Łatwo zgadnąć, że nie wszystkie są łatwe do odszukania. Drugim udogodnieniem jest to, że dostępne będą również mapki i fotografie grobów" - mówił Tkaczyński.
Zdaniem przewodniczącego Komitetu ds. Opieki nad Grobami Profesorów UJ, wprowadzenie tego typu usprawnień "pozwoli pokazać szerszej publiczności, w jaki sposób to funkcjonuje". "Przychodzi wielu uczniów, współpracowników, byłych studentów, którzy mają kłopot z odszukaniem grobu; znają tylko nazwisko i nic poza tym. Teraz będzie to o wiele prostsze" - dodał.
Uroczystości zakończył apel pamięci i złożenie wieńców pod tablicami pamiątkowymi w Collegium Novum oraz pod Dębem Wolności. Wcześniej obchody miały miejsce także na krakowskich cmentarzach - Rakowickim i Salwatorskim, gdzie m.in. złożono kwiaty na grobach zmarłych profesorów krakowskich szkół wyższych.
6 listopada 1939 r. gestapo przeprowadziło akcję, w wyniku której 183 krakowskich profesorów i nauczycieli akademickich, w tym 155 pracowników UJ, zostało aresztowanych, a następnie wywiezionych do obozów koncentracyjnych w Sachsenhausen i Dachau. Śmierć w obozach poniosło kilkunastu uczonych.
Wskutek międzynarodowego poruszenia Niemcy zwolnili część więźniów z obozu w Sachsenhausen - jak zwracają uwagę historycy, był to jedyny taki przypadek w dziejach niemieckich obozów koncentracyjnych.
8 lutego 1940 roku obóz opuściło 102 więźniów, którzy ukończyli 40. rok życia. Przed zwolnieniem musieli się pisemnie zrzec wykonywania w przyszłości swoich zawodów. Pozostałych profesorów naziści przewieźli do innych obozów, m.in. do Dachau (4 marca 1940) i później częściowo zwalniali.(PAP)
autor: Nadia Senkowska
nak/ wj/
