Instytut Polski w Kijowie zaprezentował film dokumentalny „Obserwatorium”, opowiadający o dawnym polskim Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologicznym im. Marszałka Józefa Piłsudskiego na szczycie góry Pop Iwan w Karpatach.
Obserwatorium Meteorologiczno-Astronomiczne na górze Pop Iwan
Wszelkie materiały (w szczególności depesze agencyjne, zdjęcia, grafiki, filmy) zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.
Film został wyprodukowany przez Instytut Polski w Kijowie we współpracy ze Studium Europy Wschodniej UW i był w mijającym roku prezentowany na licznych pokazach i festiwalach w Polsce i na Ukrainie, między innymi 8. Przeglądzie Najnowszych Filmów Polskich „Pod Wysokim Zamkiem" w Iwano-Frankwisku. Jego reżyserem jest Wiesław Romanowski, autor wielu produkcji poświęconych dziejom wschodnich ziem dawnej Rzeczypospolitej.
Obserwatorium Meteorologiczno-Astronomiczne im. Józefa Piłsudskiego na górze Pop Iwan zostało otwarte w 1938 r. W wyniku konkursu na projekt architektoniczny przyjęto do realizacji (po pewnej modernizacji) projekt inżynierów architektów Kazimierza Marczewskiego i Jana Pohoskiego z Biura Planu Regionalnego Podhala i Beskidu Zachodniego oraz Huculszczyzny. Budowa trwała zaledwie dwa lata. Koszty wzniesienia obserwatorium na szczycie góry spowodowały, że było nazywane ironicznie „białym słoniem”.
Historia polskiej astronomii ocalona z... brytyjskiego śmietnika
Gmach położony był na ówczesnej granicy polsko-czechosłowackiej (od 1939 r. polsko-węgierskiej) i stanowił filię Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego. „Jest to gmach monumentalny, zbudowany z niezwykłym kunsztem architektonicznym z górskiego kamienia w nowoczesnym stylu doskonale harmonizującym z otoczeniem wysokogórskiego krajobrazu” – pisał „Ilustrowany Kurier Codzienny” w lipcu 1938 r.
Obecnie realizowany jest projekt rewitalizacji gmachu dawnego Obserwatorium, wspierany finansowo z funduszy Programu MKiDN „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą” oraz Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą – Polonika. Partnerem przedsięwzięcia są Studium Europy Wschodniej UW i Uniwersytet Przykarpacki w Iwano-Frankiwsku (dawnym Stanisławowie). Powstanie tu akademickie schronisko, które stworzy punkt górskich wypraw studentów z Polski i Ukrainy, a także będzie pełnić funkcje dydaktyczne i badawcze. Obiekt będzie również służył jako stanica Ukraińskiej Służby Ratownictwa Górskiego oraz Polsko-Ukraińskiej Szkoły Ratownictwa Górskiego.
Film dostępny jest w portalu YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=d9rNA0X6kkI
Michał Szukała (PAP)
