Obchody 150. rocznicy urodzin wynalazcy Jana Szczepanika rozpoczęły się w poniedziałek w Tarnowie. Szczepanik, zwany „polskim Edisonem”, był przez wiele lat związany z tym miastem i spoczywa w grobowcu na tamtejszym Cmentarzu Starym.
Jak przypomniał tarnowski magistrat, rok 2022 ustanowiony został przez miejskich radnych Rokiem Jana Szczepanika. Poniedziałkowe główne obchody jubileuszu przypadają dokładnie w rocznicę urodzin wynalazcy.
Wydarzenie rozpoczęło się rano na placu Sobieskiego, powitaniem w Tarnowie Jana Szczepanika, podczas którego zaplanowano m.in. przejazd dorożką przez miasto. Po mszy w bazylice katedralnej w intencji polskich wynalazców na tarnowskim rynku wykonano z drona wspólną fotografię z postacią innowatora.
W programie obchodów znalazły się także m.in. złożenie kwiatów przed pomnikiem wynalazcy oraz uroczysta gala jubileuszowa, podczas której wręczono nagrody Jana Szczepanika fundowane przez Izbę Przemysłowo-Handlową w Tarnowie oraz medale Jana Szczepanika, przyznawane przez Stowarzyszenie Elektryków Polskich.
Ostatnim akordem poniedziałkowych obchodów będzie wieczorny wernisaż wystawy „Jan Szczepanik – geniusz, wynalazca, konstruktor” w Muzeum Historii Tarnowa i Regionu.
Na ekspozycji można zobaczyć trzy różne rekonstrukcje największych wynalazków Szczepanika, które powstały na bazie jego patentów i wiadomości historycznych. Są to: model kamery, maszyny tkackiej oraz tkaniny kuloodpornej. Wykonano je w Zakładzie Automatyki i Robotyki Karpackiej Państwowej Uczelni w Krośnie oraz Instytucie Włókiennictwa w Łodzi, należącym do Sieci Badawczej Łukasiewicz.
Oprócz tego muzeum pokaże kilkadziesiąt gobelinów, które tkane były metodą wynalezioną przez Szczepanika. Największy z nich to „Apoteoza 50-lecia panowania cesarza Austro-Węgier Franciszka Józefa I” - oryginał z 1898 roku. Na wystawie dostępne będą także archiwalne fotografie Szczepanika, jego małżonki i rodziny.
Prezentowane eksponaty pochodzą ze zbiorów Muzeum Rzemiosła w Krośnie, Muzeum Okręgowego w Tarnowie, Fundacji im. Jana Szczepanika w Tarnowie oraz kolekcji prywatnej Barbary i Mieczysława Czosnyków. Wystawa będzie otwarta do 28 sierpnia tego roku.
Jan Szczepanik urodził się 13 czerwca 1872 roku w Rudnikach koło Mościsk. Ukończył Seminarium Nauczycielskie w Krakowie. Szybko porzucił jednak zawód nauczyciela, by poświęcić się pasji – wynalazkom.
Związki Szczepanika z Tarnowem datują się od 1902 r., kiedy ożenił się z Marią Dzikowską, córką lekarza powiatowego. W latach 1907-1914 wynalazca wraz z żoną oraz pięciorgiem dzieci mieszkał i pracował w tym mieście w kamienicy przy ul. Sowińskiego (ob. Chopina 11). Na strychu secesyjnej kamienicy urządził pracownię. Szczepanik zmarł 18 kwietnia 1926 roku w Tarnowie - pochowany został na Cmentarzu Starym w grobowcu rodziny Dzikowskich.
Jak podaje tarnowski magistrat na swojej stronie, Szczepanik zwany był „polskim Edisonem”, „Leonardem da Vinci z Galicji” czy „galicyjskim geniuszem”. Był autorem pięćdziesięciu wynalazków, opatentował też kilkaset pomysłów technicznych z dziedziny fotografii barwnej, telewizji oraz barwnego tkactwa.
Jego pierwsze wynalazki przeznaczone były dla przemysłu włókienniczego. Potem opatentował m.in. telektroskop – urządzenie do przesyłania na odległość ruchomego obrazu kolorowego wraz z dźwiękiem, opracował również kamerę do filmu barwnego oraz projektor. Stworzony przez niego system kolorowej fotografii został wykorzystany przez przedsiębiorstwa Kodak oraz Agfa. Światową sławę przyniosło mu wynalezienie w 1901 roku kamizelki kuloodpornej. O jego dokonaniach pisał m.in. znany amerykański pisarz Mark Twain.
Jan Szczepanik jest patronem szkół w Tarnowie, Krośnie i Łodzi, jego imieniem nazwano również ulice w Tarnowie, Korczynie, Krośnie i Warszawie.(PAP)
autor: Rafał Grzyb
rgr/ aszw/
