Sowiecki naukowiec i dysydent Andriej Sacharow to symbol solidarności, człowieczeństwa, pokojowego rozwiązywania konfliktów i obrony praw człowieka – mówili w czwartek w siedzibie czeskiego Senatu uczestnicy konferencji zorganizowanej w 100. rocznicę urodzin noblisty.
„Sacharow nawoływał do zniesienia monopolu partii komunistycznej i przekształcenia reżimu totalitarnego w oparty na równości system demokratyczny" - powiedział podczas konferencji reżyser, dyrektor Centrum Społecznego im. Sacharowa w Moskwie Siergiej Łukaszewski. Dziedzictwo i przesłanie Sacharowa są według niego szczególnie istotne podczas odchodzenia przez obecne władze od demokratycznego kierunku zmian w Rosji.
Tłumacz, eseista i profesor rusycystyki uniwersytetu w Zurychu Tomasz Glanc powiedział, że Sacharow "nie starał się być świętym ani mistrzem moralności", ale na pierwszym miejscu stawiał interes odpowiedzialnej jednostki nad interesem państwa i narodu. Zwrócił uwagę, że Sacharow, będąc jedynie śrubką w stalinowskiej maszynerii nauki, wypowiedział umowę przewidującą, że w niedemokratycznym reżimie wszyscy są zobowiązany do lojalności i milczenia”.
„W osobowości Sacharowa walka o prawdę łączyła się z walką o prawa człowieka, a wielkość i sława z umiejętnością rozumienia zwykłych spraw” - powiedziała dyrektor wykonawcza Stowarzyszenia Memoriał, które Sacharow współzakładał pod koniec życia w 1989 roku, Jelena Żemkowa. Były czeski dysydent, jeden z liderów i rzecznik Forum Obywatelskiego Jan Urban określił Sacharowa jako najważniejszego obywatela Rosji drugiej połowy XX wieku.
Po konferencji w ogrodach siedziby Senatu otwarta została wystawa "Andriej Sacharow – człowiek epoki", która przedstawia życie laureata Pokojowej Nagrody Nobla i podkreśla jego pracę jako fizyka jądrowego, a także jego rolę jako najsłynniejszego sowieckiego dysydenta i obrońcy praw człowieka. Na panelach prezentowane jest czeskie tłumaczenie wystawy, która przygotowało Centrum Sacharowa w Rosji, ale na jej prezentację w Moskwie nie dostało zgody.
Współtwórca sowieckiej bomby wodorowej Andriej Sacharow urodził się 21 maja 1921 roku. Opowiadał się za ograniczeniem prób z bronią jądrową, wspierał ofiary politycznych prześladowań. Po otwartym proteście przeciwko sowieckiej interwencji wojskowej w Afganistanie w 1979 roku, został skazany na siedem lat zesłania do miasta Gorki, obecnie Niżny Nowogród.
Parlament Europejski od 1988 roku przyznaje Nagrodę im. Sacharowa, którą wyróżniane są jednostki i organizacje działające na rzecz praw i wolności człowieka. Pierwszym laureatem był Nelson Mandela. W 2009 roku przyznano ją Stowarzyszeniu Memoriał, które współzakładał Sacharow, a w 2020 roku demokratycznej opozycji na Białorusi.
Z Pragi Piotr Górecki (PAP)
ptg/ kib/ ap/
