Większość obrzędów, które towarzyszyły świętom Bożego Narodzenia na wsi kieleckiej, wiązało się z wróżbami. Czynności miały znaczenie symboliczne – zapowiadały jak będzie przebiegać nadchodzący rok, miały chronić od złego, zapewniać urodzaj – powiedział PAP etnograf Muzeum Wsi Kieleckiej dr Krzysztof Karbownik.
Do końca stycznia w Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku prezentowane są wystawy o dawnych zwyczajach świątecznych z Mazur, Warmii i Powiśla. Zwiedzający mogą dowiedzieć się m.in. jak przyrządzano tradycyjną breję i komu przynosili prezenty Pikolus i szemel.
Wigilia była niegdyś na wsiach szczególnym dniem, który - jak uważano - miał wpływ na pozostałe dni w roku, stąd obfitowała w ludowe zwyczaje, wierzenia i wróżby, by na ich podstawie przewidzieć, jaki będzie cały nowy rok - powiedział PAP etnograf dr Artur Gaweł.
Kiedy na niebie pojawi się pierwsza gwiazdka, a polskie dzieci zaczną szukać pod choinką prezentów pozostawionych przez Gwiazdora czy Świętego Mikołaja, ich rówieśnicy z wielu innych krajów albo będą się już cieszyli z otrzymanych podarków, albo będą jeszcze na nie czekać.
Boże Narodzenie jest dla Polaków przede wszystkim świętem rodzinnym, rzadziej religijnym – wynika z opublikowanego w piątek badania CBOS. Niezależnie od religijności i przekonań, zdecydowana większość respondentów podtrzymuje świąteczne zwyczaje. Wydatki na święta będą na podobnym poziomie, jak przed rokiem.
Tradycje związane z Bożym Narodzeniem przenikają się między regionami, ale warto wiedzieć w kulturze, co jest czyje – wskazuje publicysta i znawca Górnego Śląska Marek Szołtysek. W tym regionie prezenty przynosi Dzieciątko, a święta są intymnie rodzinne.
Okres bożenarodzeniowy to czas, kiedy wyraźnie widoczna jest lubuska wielokulturowość, którą tworzą tradycje rdzennych mieszkańców, ale przede wszystkim przybyszów, którzy po II wojnie osiedlili się na tym terenie – mówi PAP Damian Danak z Muzeum Etnograficznego w Zielonej Górze.
Ludowe wierzenia związane z Bożym Narodzeniem dotyczyły urodzaju, wróżb matrymonialnych, pogody i ochrony od złego. "Starano się za pomocą przeróżnych zabiegów magicznych zapewnić sobie zdrowie, szczęście i pomyślny przebieg następnego roku" – mówi etnograf.
W dawnej tradycji ludowej Podkarpacia pierwszy dzień świąt - Boże Narodzenie świętowano w ciszy, z powagą, we własnym domu. Natomiast drugi - dzień św. Szczepana był radosny, gwarny i wypełniony spotkaniami towarzyskimi.