Biografie i książki historyczne wśród zapowiedzi wydawniczych na 2025 rok

Na szczycie nominacji noblowskich w poprzednich latach przewijało się nazwisko chińskiej pisarki Can Xue. W styczniu w PIW-ie ukaże się jej kolejna powieść (po "Ulicy Żółtego Błota") "Tajemniczy pociąg", która opowiada o grupie nieznajomych zebranych w pociągu pędzącym w niewiadomym kierunku. "Pasażerowie doświadczają zamknięcia, strachu, przeczuwają katastrofę, która faktycznie nadchodzi. Pozbawieni oparcia przypadkowi znajomi zawierzają sobie własne wspomnienia; tymczasem pociąg okazuje się widmem kursującym w ten sam niepokojący sposób od lat" - zapowiada wydawca. Także w styczniu ukaże się nowa książka J.M. Coetzeego - "Nadzieja" (Znak). To opowiadania o kobietach - seniorce rodu przeżywającą drugą młodość, rowerzystce mierzącej się z własnymi lękami w starciu z agresywnym psem. Pojawia się też znana z poprzednich książek pisarza Elizabeth Costello.

Marek Bieńczyk powraca w styczniu z książką "Rondo Wiatraczna" (Karakter). "Wieloznaczna proza, której narrator, podatny na objawienia, krąży ulicami warszawskiego Grochowa, drogami własnych natchnień i wyobraźni. (...) Bieńczyk tworzy wspaniałą, schulzowsko-bułhakowską mitologię swojej dzielnicy – niedokończonej, niepełnej, a przez to właśnie tym bardziej domagającej się opowieści" - zapowiada wydawca.

Jedną z ciekawszych nowości 2024 roku była "Noc szpilek" Santiago Roncagliolo, w styczniu ArtRage opublikuje kolejną książkę peruwiańskiego pisarza - "Rok, w którym narodził się diabeł". To łotrzykowska powieść historyczna rozgrywająca się w Limie w 1623, gdzie pewnej burzliwej nocy w klasztorze klarysek nowicjuszka rodzi przerażającą bestię o dwóch głowach, rozwidlonym języku i ośmiu kończynach. Młody konstabl trybunału Świętej Inkwizycji Alonso Morales staje się świadkiem niezwykłych wydarzeń, pełnych złowieszczych znaków, wszystko okazuje się tu ostatecznie zupełnie inne, niż z początku mogłoby się wydawać.

Również w lutym doczekamy się polskiego wydania "Żądła" Irlandczyka Paula Murraya (Filtry), książki z listy najlepszych powieści roku 2023 według "New York Timesa" i "New Yorkera", finalistki Nagrody Bookera. To realistyczna saga rodzinna utrzymana w tragikomicznym tonie - w losach rodziny odbija się los społeczności. ArtRage przygotowuje natomiast na luty klasyczny tom opowiadań literatury grozy Roberta W. Chambersa "Król w żółci". Amerykański prozaik swymi opowiadaniami wywarł ogromny wpływ na literaturę grozy, w tym H.P. Lovecrafta. "Król w żółci" do dziś oddziałuje na popkulturę, czego świadectwem choćby pierwszy sezon serialu "Detektyw" czy wydana przed dwoma laty głośna gra wideo "Signalis".

"Intermezzo" - nową powieść Sally Rooney - opublikuje w lutym wydawnictwo W.A.B. Autorka bestsellerowych "Normalnych ludzi" powraca z poruszającą opowieścią o żałobie, miłości i rodzinie. Kolejną książkę noblisty z 2023 roku, norweskiego pisarza Jona Fossego "To jest Ales" wyda w lutym ArtRage. Fosse snuje opowieść o pięciopokoleniowej rodzinie, miłości i ludzkim losie. Także w lutym ten sam wydawca opublikuje "Kobiety z popiołu" Mia Couto - to pierwszy tom trylogii o ostatnim władcy południowego Mozambiku autorstwa jednego z najważniejszych współczesnych pisarzy afrykańskich.

W nagrodzie Bookera 2024 wielu stawiało na afroamerykańskiego pisarza Percivala Everetta i jego powieść "James", nagrodę dostała jednak Niemka, Samantha Harvey za powieść "Orbital". W Polsce w 2025 roku ukażą się obie książki w przekładzie tej samej tłumaczki - Kai Gucio. "Orbital" wyjdzie w połowie marca, w Wielkiej Literze. Akcja powieści rozgrywa się na stacji kosmicznej, gdzie badania prowadzi wielonarodowa załoga, co daje im spojrzenie na Ziemię ponad podziałami politycznymi. "James", którego wydanie wydawnictwo Marginesy zapowiada na drugi kwartał, to powieść inspirowana "Przygodami Hucka Finna" Marka Twaina, ale narratorem jest towarzysz Hucka, zbiegły niewolnik.

"Głoś to na górze" to kolejna książka amerykańskiego klasyka, Jamesa Baldwina, którą opublikuje Karakter (marzec). Akcja tej pierwszej, częściowo autobiograficznej powieści pisarza toczy się w ciągu jednego dnia w latach trzydziestych w Harlemie. Jej główny bohater – czternastoletni John – dorastający w biednej wielodzietnej rodzinie staje wobec duchowych i moralnych dylematów. Mierzy się z gniewem wobec okrutnego ojczyma, pastora w zielonoświątkowym zgromadzeniu, przeżywa pierwsze niepokoje związane z budzącą się seksualnością i zwątpienie w wiarę.

"North Woods" Daniela Philippe’a Masona, powieść o osamotnionym domu położonym w lasach Nowej Anglii, opowiedziana przez pryzmat losów jego mieszkańców na przestrzeni wieków, finalista National Book Critics Circle Award i książka roku według "New York Timesa" ukaże się w kwietniu w Wydawnictwie Poznańskim. Także w kwietniu ArtRage zapowiada polski przekład "Fat City" Leonarda Gardnera. W jednym z rolniczych miast na kalifornijskiej prowincji przecinają się losy dwóch mężczyzn. Przypadkowy sparing w klubie YMCA skłania młodszego z nich, by spróbować szczęścia w boksie, a starszego do wznowienia szybko przerwanej kariery. Powieść Leonarda Gardnera z 1969 roku, nominowana do National Book Award i niemal od razu została przeniesiona na ekran przez Johna Houstona ("Zachłanne miasto"). Filtry w kwietniu planują wydać najnowszą prozę już 86-letniej wielokrotnie nagradzanej Joyce Carol Oates – "Rzeźnika", w polskim tłumaczeniu Kai Gucio. Tytułowy rzeźnik to Silas Aloysius Weir, który przez 35 lat pełnił funkcję dyrektora w Stanowym Azylu dla Kobiet Obłąkanych w New Jersey i przeprowadzał na swoich pacjentkach okrutne eksperymenty.

"Dzwon Islandii" Halldóra Laxnessa (maj, Art Rage) to pierwsza powieść historyczna w dorobku jedynego islandzkiego laureata Nobla (1955). Na przełomie XVII i XVIII wieku Islandia jest ubogą, zaniedbaną, głodującą i wyzyskiwaną duńską kolonią. Biedny gospodarz i złodziej sznurka Jón Hreggvi?sson wpadfa w kłopoty udaje mu się jednak uciec i przez kolejne trzydzieści lat żyje jako zbieg. Powieść powstała w latach czterdziestych XX wieku, a bezpośredni impuls do jej napisania stanowił opublikowany w 1922 roku list żyjącego na przełomie XVII i XVIII wieku przestępcy… Jóna Hreggvi?ssona.

W sierpniu ukaże się najnowsza powieść Abdulrazaka Gurnaha - "Theft". To pierwsza książka napisana już po zdobyciu przez zanzibarskiego laureata Literackiej Nagrody Nobla, historia trzech młodych ludzi w Tanzanii, osadzoną w czasach zawrotnego przełomu XXI wieku. W.A.B. ma wydać "Intermezzo" Sally Rooney. Autorka bestsellerowych „Normalnych ludzi” przedstawia niezwykle poruszającą opowieść o żałobie, miłości i rodzinie.

Na jesień Filtry zapowiadają "Dzikie domy" Colina Barretta, irlandzkiego pisarza kanadyjskiego pochodzenia. "Dzikie domy", jego pierwsza powieść, była nominowana do Nagrody Bookera. Akcja książki rozgrywa się w szarym irlandzkim miasteczku Ballina. Autor kreśli portret irlandzkiej prowincji oraz jej mieszkańców jako grzęznących w bierności, która zabija życie. Barrett pokazuje, że to od każdej jednostki czy wyrwie się z marazmu.

W 2025 roku wydawnictwo Czarne postanowiło odnowić swoją serię Klasyka tworząc nieco zmienioną graficznie serię Nowa Klasyka z gwiazdką - w zamiarze wydawcy będą to klasyczne książki, będące ważnym przypisem do naszej współczesności. W 2025 roku w serii ukażą się m.in. "Niegdysiejsze śniegi" Gregora von Rezzori'ego, "Irlandzka dziewczyna" Edny O'Brien i "Pokój Vilhelma" Tove Ditlevsen.

Także ArtRage ruszy w 2025 roku z nową serią Fikcje w ramach której prezentowane będą zbiory opowiadań m.in. "Dźwięki ptaków" Arka Kowalika (marzec) i "Brokułowy cios" Yuri Lee (maj) - debiutancki zbiór opowiadań koreańskiej pisarki.

W 2025 roku nie zabraknie ciekawych nowości literatury faktu. W styczniu Znak wyda książkę "Nieocalony. Tadeusz Borowski" Marty Byczkowskej-Nowak. To biografia przedwojennego poety, który w 1943 roku trafił do Auschwitz, gdzie zaczął pisać nowatorską prozę. Opublikowana po wojnie stała się sensacją. Ukochana Maria, którą uśmiercił w swoim najsłynniejszym opowiadaniu, została jego żoną i urodziła mu córkę. Borowski zdążył zobaczyć dziecko w szpitalu, jednak kilka dni później popełnił samobójstwo. Marta Byczkowska-Nowak dociera do osób, które znały najbliższych Borowskiego i jego samego.

W lutym wyjdzie "Kłopotliwe miejsce" Jonathana Littela (Wydawnictwo Literackie), książka o Babim Jarze, miejscu, gdzie w ciągu dwóch dni – 29 i 30 września 1941 roku – Niemcy zamordowali 33 771 Żydów. Littel pracę nad pierwszą wersją książki ukończył 22 lutego 2022 roku, a dwa dni później Rosja zaatakowała Ukrainę. Jego tekst zdewaluował się w dwie doby. Wrócił więc do punktu wyjścia, do Babiego Jaru, na stację metra, gdzie rozpoczyna się jego opowieść, a która właśnie stała się schronem dla okolicznych mieszkańców.

W lutym 2022 roku zaczyna się książka "Kryptonim dla Hioba. Kroniki inwazji" Ołeksandra Mycheda (styczeń, Czarne). Ktoś odkładał pieniądze na zmywarkę, ktoś inny świętował rocznicę ślubu. Ktoś spakował plecak ewakuacyjny, ktoś inny kupił bilet na koncert. Aż 24 lutego 2022 roku, już po pierwszych atakach rakietowych, dla Ukraińców stało się jasne, że od teraz żadnego z tych wspomnień nie uda się oddzielić od słów: „A potem zaczęła się inwazja”.

W lutym, nakładem Iskier, ukaże się książka "Witkacy. Biografia" autorstwa Przemysława Pawlaka. Jego Witkacy to wszechstronny geniusz, a jednocześnie bohater niemal pozytywistyczny, morderczo pracowity, wymagający od siebie więcej niż od innych. Postać Witkacego została precyzyjnie osadzona w realiach epoki, w jej społeczno-politycznych, naukowych i historycznych kontekstach, zawsze z doskonałą znajomością źródeł, także tych dotąd niepublikowanych lub zapomnianych.

"Nie koniec, nie początek. Powojenne wybory polskich Żydów" Anny Bikont (Czarne, luty) to reportaż historyczny. Żydowscy rolnicy na Dolnym Śląsku nadający krowom imiona w jidysz, Żydzi odbudowujący na zgliszczach życie religijne, wydający gazety, prowadzący szkoły, angażujący się w politykę, usiłujący nielegalnie wydostać się z Polski, miesiącami w drodze, pieczołowicie zbierający świadectwa Zagłady, obmyślający zemstę na Niemcach - Bikont przedstawia szeroka panoramę postaw i historii ludzkich.

Stanisław Łubieński opublikuje w kwietniu "Drugie życie Czarnego Kota” (Agora). Autor nagradzanych "Dwunastu srok za ogon" wraca z książką o Warszawie, obserwowaniu przyrody i o zmianach. Obserwacje drzew, mniejszych roślin, ptaków, chrząszczy, a nawet porostów składają się na prywatną mapę stolicy Stanisława Łubieńskiego. Także w kwietniu i także nakładem Agory wyjdzie pierwsza pełna biografia Jana Nowickiego – jednego z najwybitniejszych polskich aktorów, którego role w "Wielkim Szu", "Sanatorium pod Klepsydrą" czy "Biesach" na zawsze zapisały się w historii polskiej kultury. Książkę napisała Aleksandra Szarłat.

Agora ma także w planach wydawniczych biografię Heleny Wolińskiej i Włodzimierza Brusa pióra Katarzyny Kwiatkowskiej-Moskalewicz. Opowieść o miłości prokuratorki, ikony stalinowskich zbrodni i naukowca ekonomisty, obok Kołakowskiego i Baumana trzeciego z wyklinanych przez Gomułkę profesorów w marcu 1968 roku. Katarzyna Kwiatkowska poświęciła rekonstruowaniu ich zmitologizowanych i zdemonizowanych losów prawie 10 lat. (PAP)

Agata Szwedowicz

aszw/ wj/ dki/