Ckm Maxim 08, austriackie Mannlichery i rosyjskie Mosiny, a także odznaki pamiątkowe pułków śląskich, plakaty i odezwy można zobaczyć na wystawie „III Powstanie Śląskie 1921” w stołecznym Muzeum Wojska Polskiego.
W tym roku mija setna rocznica wybuchu III powstania śląskiego, ostatniego z trzech zrywów, którego celem było przyłączenie Górnego Śląska do Polski. „Oddziały powstańcze liczyły na początku 35 tys. ludzi, a pod koniec powstania, czyli już w ostatnich dniach czerwca 1921 r. - ok. 55 tys. To ważne wydarzenie w naszej historii, które postanowiliśmy upamiętnić ekspozycją” – powiedział PAP kurator wystawy Andrzej Szczepanowski.
„Po wejściu do muzeum zwiedzających wita tablica informacyjna z krótkim opisem tego, co znajduje się na wystawie oraz syntetycznym przedstawieniem III powstania śląskiego. Po prawej stronie mamy rodzaj słupa ogłoszeniowego z naklejonymi kopiami odezw z tego okresu, są także plakaty i strony gazet, zwiedzających +witają+ również figury trzech powstańców. Po lewej stronie znajduje się zdjęcie, pejzaż Góry św. Anny, który stanowi tło dla przedstawienia mundurów i uzbrojenia” - mówił.
Ekspozycja przybliża problematykę zrywu – jego genezę, ówczesną sytuację Górnego Śląska, a także postacie przywódców, oficerów i szeregowych powstańców. Istotny jej fragment stanowi wspomniana broń oraz umundurowanie z tamtego okresu.
„Można tam zobaczyć przede wszystkim rzeczy z epoki i dotyczące powstań śląskich. To pamiątki po powstańcach, ich odznaczenia, odznaki pamiątkowe, najróżniejsza broń używana w tym czasie. Na wystawie pokazujemy broń, która była wówczas najbardziej powszechnie spotykana, można ją zobaczyć również na zdjęciach z powstań śląskich, to zwłaszcza ckm Maxim 08 i lkm Maxim 08/15” – opowiadał Szczepanowski.
Jak zaznaczył powstańcy korzystali jednak z najróżniejszego uzbrojenia. „Była to broń niemiecka, ale nie tylko, także austriacka m.in. słynne Mannlichery różnych wzorów, jak i rosyjskie Mosiny. Warto wskazać również na pociągi pancerne, których było w sumie szesnaście. Na wystawie pokazujemy – otrzymane dzięki uprzejmości Narodowego Archiwum Cyfrowego - wielkie zdjęcie przedstawiające pociąg pancerny +Kabicz+, który, co jest ciekawostką, był wąskotorowy” – relacjonował.
„Jeżeli chodzi o umundurowanie, to powstańcy chodzili najczęściej w ubraniach cywilnych, codziennych, ale mieli również elementy umundurowania i to różnych armii. Oczywiście Wojska Polskiego najróżniejszych wzorów, Błękitnej Armii oraz wojsk wielkopolskich, ale zdarzały się także kurtki niemieckie, które Ślązacy mieli jeszcze z okresu I wojny światowej” – wyliczał kurator.
Zobaczyć można również pamiątki po powstańcach, dokumenty, dyplomy, medale pamiątkowe, opaski powstańcze, odznaczenia m.in. efektowne Gwiazdy Górnośląskie i odznaki pamiątkowe pułków śląskich. Wśród ciekawych eksponatów kurator wskazał m.in. wykonany na początku lat 20. rysunek dokumentacyjny jednej z niemieckich chorągwi zdobytych przez powstańców po Górą św. Anny.
100 lat temu wybuchło III Powstanie Śląskie
„Na wystawie są więc bardzo zróżnicowane eksponaty, w tym również wiele plakatów – niektóre oryginalne, z lat 1919-1921, także z okresu plebiscytowego, dzięki którym można prześledzić jak oddziaływały na ówczesne odczucia i wybory. Zależało nam, by ekspozycja działała na emocje zwiedzających i przybliżyła im III powstanie śląskie. Kierujemy ją w zasadzie do wszystkich, ponieważ naszym zdaniem każdy może z niej wynieść coś ciekawego” – dodał Szczepanowski.
III powstanie śląskie wybuchło w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku, po dwóch wcześniejszych zrywach zbrojnych z lat 1919 i 1920 oraz przegranym przez Polskę plebiscycie, który miał przesądzić o przynależności państwowej Górnego Śląska. Ostatecznie to właśnie III powstanie, na czele którego stanął Wojciech Korfanty, zdecydowało o korzystniejszym dla Polski podziale tych ziem między Polskę i Niemcy po I wojnie światowej. (PAP)
autor: Anna Kondek-Dyoniziak
akn/ wj/
