Szef UdSKiOR Jan Józef Kasprzyk (P) i odznaczona medalem Pro Patria Magdalena Kapuścińska (L) podczas uroczystej gali na Zamku Królewskim w Warszawie w ramach obchodów 100. rocznicy powołania Instytutu Józefa Piłsudskiego. Fot. PAP/P. Supernak
Na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się jubileuszowa gala z okazji 100-lecia Instytutu Józefa Piłsudskiego. Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk uhonorował osoby szczególnie zasłużone Medalami „Pro Bono Poloniae” i „Pro Patria”.
100. rocznicę utworzenia Instytutu Józefa Piłsudskiego uświetniła jubileuszowa gala zorganizowana na Zamku Królewskim. Rozpoczęła ją projekcja klipu filmowego "Jubileusz 100-lecia Instytutu Józefa Piłsudskiego – Warszawa" przygotowanego przez Archiwum Akt Nowych.
"Instytuty Piłsudskiego w Warszawie, Londynie i Nowym Jorku należą do placówek naukowych wyróżniających się nie tylko znaczącym dorobkiem naukowym, ale też cennym wkładem w podtrzymanie narodowej tożsamości. Wyrażam szacunek, wdzięczność i uznanie, którzy już od wieku badają i utrwalają bezcenne materiały źródłowe. Dziękuję, wszystkim, którzy te wysiłki kontynuowali w okresie powojennym" - napisał do uczestników gali prezydent Andrzej Duda w liście odczytanym przez szefa Gabinetu Prezydenta RP, min. Pawła Szrota.
Prezydent przypomniał słynne słowa Piłsudskiego "Naród, który traci pamięć przestaje być Narodem – staje się jedynie zbiorem ludzi, czasowo zajmujących dane terytorium". "Horyzonty pamięci zawężone do kilku ostatnich miesięcy nie pozwalają dostrzec kierunku zachodzących zmian i uniemożliwiają świadome zaangażowanie społeczne. Dlatego świadomość historyczną można uznać za jeden z filarów współczesnej demokracji" - ocenił prezydent.
Prezydent przypomniał słynne słowa Piłsudskiego "Naród, który traci pamięć przestaje być Narodem – staje się jedynie zbiorem ludzi, czasowo zajmujących dane terytorium". "Horyzonty pamięci zawężone do kilku ostatnich miesięcy nie pozwalają dostrzec kierunku zachodzących zmian i uniemożliwiają świadome zaangażowanie społeczne. Dlatego świadomość historyczną można uznać za jeden z filarów współczesnej demokracji" - ocenił prezydent.
"Placówki Instytutu im. Marszałka Józefa Piłsudskiego od lat promieniują polskością" - napisał w liście odczytanym przez Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jana Józefa Kasprzyka premier Mateusz Morawiecki.
Podczas gali Jan Józef Kasprzyk uhonorował osoby szczególnie zasłużone medalami "Pro Bono Poloniae" i "Pro Patria". Otrzymali je: pisarz i historyk dr Krzysztof Langowski, adiunkt w Dziale Badań Naukowych w Muzeum Łazienki Królewskie i historyk zajmujący się osobą Józefa Piłsudskiego dr Mariusz Kolmasiak, dyrektor Archiwum Akt Nowych Mariusz Olczak, dyrektor LXXVI Liceum Ogólnokształcącego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego Izabela Nowak-Piłka oraz prezes Instytutu Piłsudskiego w Ameryce dr. Iwona Drąg-Korga.
Obchody 88. rocznicy śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego
Podczas wydarzenia zaprezentowano kartkę pocztową "100-lecie powołania Instytutu badań najnowszej Historii Polski" wydaną przez Pocztę Polską. Galę zakończył koncert w wykonaniu Orkiestry Reprezentacyjnej Sił Powietrznych z Poznania.
Instytut Józefa Piłsudskiego powstał w 1923 r. z inicjatywy marszałka Józefa Piłsudskiego jako Instytut Badania Najnowszej Historii Polski w Warszawie. Po jego śmierci placówka została nazwana jego imieniem. Jednym z założycieli instytutu i jego sekretarzem generalnym był gen. Julian Stachiewicz (1880-1934). Innym z założycieli był poseł Antoni Anusz(1884-1935). Po rozpoczęciu II wojny światowej zawieszono działanie placówki na terenie Polski aż do 1999 r.
Pierwszy z dwóch emigracyjnych Instytutów Józefa Piłsudskiego powstał w lipcu 1943 r. w Nowym Jorku. Wśród założycieli znaleźli się polscy uchodźcy wojenni, którzy w II Rzeczypospolitej zajmowali ważne stanowiska państwowe m.in. Ignacy Matuszewski - były minister skarbu, Henryk Floyar-Rajchman – minister przemysłu i handlu oraz były minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego Wacław Jędrzejewicz.
Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce był i nadal pozostaje jedną z najważniejszych placówek polskich poza granicami kraju. Pozycję swoją zawdzięcza w równej mierze zgromadzonym zbiorom, jak i pozanaukowemu dorobkowi. Jest więc depozytariuszem cennych archiwaliów, ale też placówką, której zadania zmieniały się zależnie od wielorakich przemian zachodzących w kraju i na wychodźstwie. Zachował swoją niezależność i bezwarunkowe oddanie idei wolnej i niepodległej Polski. W związku z działalnością cenzury i niszczeniem dokumentacji dotyczącej historii Polski, archiwa Instytutu nabrały szczególnego znaczenia podczas niemieckiej okupacji i pod rządami komunistów. Od 2001 r. w porozumieniu z Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych i Biblioteką Narodową, Instytut gości archiwistów i bibliotekarzy z Polski.
W marcu 1947 r. w Londynie powstał drugi działający na emigracji Instytut Józefa Piłsudskiego. Od 1972r. instytut znajduje się w siedzibie Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego (POSK) przy 238-246 King Street.
W 1999 r. Instytut przywrócony został w Polsce, najpierw jako Towarzystwo Przyjaciół Instytutów Józefa Piłsudskiego Zagranicą, a od 2003 r. jako Instytut Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Wszystkie trzy placówki współpracują ze sobą. (PAP)
autor: Maciej Replewicz
mr/ aszw/
