Uroczystości pogrzebowe żołnierzy Wojska Polskiego, poległych w obronie Ojczyzny przed niemieckim najeźdźcą w rejonie Lwowa we wrześniu 1939 r. w kościele pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela na cmentarzu rzymskokatolickim w Mościskach w obwodzie lwowskim. Fot. PAP/Darek Delmanowicz
Pochówki żołnierzy Wojska Polskiego, poległych we wrześniu 1939 r. w obronie Lwowa, to kolejny etap współpracy z Ukrainą w obszarze poszukiwań i ekshumacji – oświadczyła w piątek w Mościskach na zachodzie Ukrainy minister kultury i dziedzictwa narodowego Marta Cienkowska.
- Realizujemy kolejne działania w ramach tej współpracy. Można powiedzieć, że to ważny krok i na pewno nie ostatni. Jesteśmy w rozmowach ze stroną ukraińską, żeby dalej ten obszar ekshumacji i naszej pamięci historycznej rozszerzać – powiedziała szefowa resortu w rozmowie z dziennikarzami.
Cienkowska przyjechała do Mościsk na pochówki szczątków żołnierzy Wojska Polskiego poległych we wrześniu 1939 r. w obronie Lwowa i pochowanych we Lwowie-Zboiskach; ich ekshumacje przeprowadzono w sierpniu. W ramach uroczystości odbędzie się msza święta i ceremonia pogrzebowa na cmentarzu rzymskokatolickim.
Minister poinformowała, że temat kolejnych poszukiwań i ekshumacji szczątków Polaków, którzy spoczywają w Ukrainie, będzie omawiany podczas zaplanowanego na piątek spotkania polsko-ukraińskiej grupy roboczej.
W Mościskach na Ukrainie pogrzeb żołnierzy WP poległych w walkach o Lwów w 1939 r.
- Dzisiaj jeszcze odbędzie się spotkanie między stroną polską i ukraińską w tej sprawie. Na razie mamy pozwolenie na działania poszukiwawcze we wsi Ugły (w obwodzie rówieńskim Ukrainy – PAP). (…) Zależy nam na tym, żeby jeszcze w końcówce tego roku, albo na początku przyszłego, przeprowadzić rekonesans właśnie we wsi Ugły, a na wiosnę rozpocząć prace – powiedziała.
Przekazała, że Polska prowadzi rozmowy z Ukrainą także o pracach we wsi Huta Pieniacka w obwodzie lwowskim. - Dla nas są to dwie najważniejsze lokalizacje w tym momencie – podkreśliła Cienkowska.
Polskę i Ukrainę od wielu lat różni pamięć o roli Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii, które w latach 1943-1945 dopuściły się ludobójczej czystki etnicznej blisko 100 tys. polskich mężczyzn, kobiet i dzieci. Od wiosny 2017 r. trwał spór wokół zakazu poszukiwań i ekshumacji szczątków polskich ofiar wojen i konfliktów na terytorium Ukrainy, wprowadzonego przez ukraiński IPN. Zakaz został wydany po zdemontowaniu pomnika UPA w Hruszowicach w kwietniu 2017 r.
Decyzja o zniesieniu obowiązującego od 2017 r. moratorium na poszukiwania i ekshumacje szczątków polskich ofiar zbrodni wołyńskiej została ogłoszona pod koniec listopada 2024 r. podczas wspólnej konferencji prasowej szefów dyplomacji Polski i Ukrainy, Radosława Sikorskiego i Andrija Sybihy. Ukraina potwierdziła wówczas, że „nie ma żadnych przeszkód do prowadzenia przez polskie instytucje państwowe i podmioty prywatne we współpracy z właściwymi instytucjami ukraińskimi prac poszukiwawczych i ekshumacyjnych na terytorium Ukrainy, zgodnie z ustawodawstwem ukraińskim”. Zadeklarowała też „gotowość do pozytywnego rozpatrywania wniosków w tych sprawach”.
Wiosną br. strona polska przeprowadziła ekshumacje w dawnej wsi Puźniki w obecnym obwodzie tarnopolskim Ukrainy. W nocy z 12 na 13 lutego 1945 r. ukraińscy nacjonaliści wymordowali tam – według różnych źródeł – od 50 do 120 Polaków. W wyniku prac odnaleziono szczątki co najmniej 42 osób. Zostały one pochowane w Puźnikach 6 września.
Ukraińcy wydali też pozwolenie na prace ekshumacyjne szczątków żołnierzy Wojska Polskiego, poległych we wrześniu 1939 r. w obronie Lwowa i pochowanych we Lwowie-Zboiskach. W ich wyniku odnaleziono szczątki co najmniej 31 osób.
Szczątki polskich żołnierzy ekshumowanych spoczną na polskiej kwaterze wojennej w Mościskach, gdzie już dwukrotnie odbywały się pochówki polskich żołnierzy poległych w 1939 roku. W 2015 roku pochowano tam 111 żołnierzy, w 2016 roku – 27.
Żołnierze Wojska Polskiego toczyli walki z Wehrmachtem na północnych przedpolach Lwowa w dniach 16 i 17 września 1939 r. Uczestniczyły w nich m.in. 10. Brygada Kawalerii Stanisława Maczka – wówczas pułkownika dyplomowanego. W Zboiskach mogą być także pochowani żołnierze z innych jednostek Wojska Polskiego, w tym z idących z odsieczą oddziałów, którymi dowodził gen. Kazimierz Sosnkowski.
Z Mościsk Jarosław Junko (PAP)
jjk/ akl/ wj/ dki/
