O ofiarach mordu na Polakach w lesie Brzask (Świętokrzyskie) pamiętali we Wszystkich Świętych mieszkańcy powiatu skarżyskiego. Przy odrestaurowanej zbiorowej mogile z 1940 roku zapalono znicze. Na Brzasku Niemcy rozstrzelali ok. 760 Polaków. Była to największa egzekucja na Kielecczyźnie w latach II wojny światowej.
29 czerwca 1940 r., w lasku Brzask niedaleko Skarżyska-Kamiennej w ramach akcji „AB” Niemcy rozstrzelali ok. 760 Polaków. W miejscu kaźni znajduje się obecnie zbiorowa mogiła, która dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz budżetu powiatu skarżyskiego została kompleksowo wyremontowana. Prace zakończyły się pod koniec października. W środę mieszkańcy powiatu skarżyskiego oddali hołd pomordowanym, zapalając przy mogile symboliczne znicze.
Zbrodni na Polakach w lesie na Brzasku Niemcy dokonali w ramach „nadzwyczajnej akcji pacyfikacyjnej” znanej szerzej pod nazwą Akcji „AB” zarządzonej przez Generalnego Gubernatora Hansa Franka w maju 1940 roku.
Jak wynika z ustaleń historyków Instytutu Pamięci Narodowej, w czerwcu do budynku szkoły powszechnej zamienionej na więzienie mieszczącej się przy ulicy Stanisława Konarskiego przywożono Polaków aresztowanych w różnych miejscowościach dystryktu radomskiego. Po krótkim pobycie część więźniów przewożono do szkoły na Bzinie, przekształconej w tymczasowy areszt wczesną wiosną 1940 r.
W pomieszczeniach przekształconych w sale tortur dochodziło do brutalnych przesłuchań. Wśród aresztowanych znalazło się m.in. wielu nauczycieli, leśników, a nawet osoby nieletnie. 29 czerwca 1940 roku więźniowie byli przewożeni na miejsce kaźni w lesie Brzask i tam w grupach 20- 30- osobowych rozstrzeliwani nad wykopanymi dołami.
Według szacunków tylko jednego dnia rozstrzelano 760 osób. Morderstwa Polaków dokonane na Brzasku były największą egzekucją wykonaną przez Niemców na Kielecczyźnie w latach II wojny światowej.
Tragedia części aresztowanych nie zakończyła się w dniu 29 czerwca 1940 r. Grupa co najmniej 23 osób, która uniknęła wówczas śmierci, została wywieziona do więzienia na Firleju w pobliżu Radomia, gdzie została rozstrzelana 4 lipca 1940 roku.
Lista zamordowanych na Brzasku jest niepełna. Historykom udało się ustalić nazwiska niespełna 130 osób. Wśród nich byli obok nauczycieli i leśników także: prawnicy, urzędnicy, działacze społeczni i polityczni, oficerowie i żołnierze Wojska Polskiego, harcerze, pracownicy Polskiej Fabryki Amunicji w Skarżysku–Kamiennej, pracownicy Polskich Kolei Państwowych, przedstawiciele wolnych zawodów, lekarze, robotnicy i rzemieślnicy.
Zbiorowa mogiła na Brzasku została kompleksowo odrestaurowana. Prace zakończyły się pod koniec października. Wyremontowane zostało całe ogrodzenie, odnowiono ścianę pamięci i przymocowano do niej trzy granitowe tablice z wygrawerowanymi nazwiskami pomordowanych. Ponadto wykonano aleję z płyt granitowych.
W ramach konkursu ministra kultury i dziedzictwa narodowego „Groby i cmentarze wojenne w kraju” powiat skarżyski otrzymał na wykonanie prac ponad 400 tys. zł dofinansowania. Z budżetu samorządu przeznaczono na ten cel dodatkowo ponad 50 tys. złotych. (PAP)
Autor: Wiktor Dziarmaga
wdz/ dki/
