Zabytkowa kopalnia Guido w Zabrzu Kopalnia Guido (kiedyś Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego Guido) to nieczynna kopalnia węgla kamiennego, udostępniona do zwiedzania. Wchodzi w skład Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu jako Kompleks Kopalnia Guido. Kompleks to dwie sąsiadujące ze sobą lokalizacje w Zabrzu. PAP/Zbigniew Meissner
Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu rozpoczęło starania o wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jego dyrektor Bartłomiej Szewczyk wskazał w rozmowie z PAP, że to jedyne na świecie miejsce, które kompleksowo opowiada historię górnictwa węglowego i zachowuje autentyczność.
Do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego złożony został wniosek o wpisanie na Listę Informacyjną UNESCO „Historycznego kompleksu wydobycia węgla kamiennego w Zabrzu (XVIII-XX w.)”. To wchodzące w skład Muzeum Górnictwa Węglowego: Kopalnia Królowa Luiza, Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna i Kopalnia Guido.
„To jedyne na świecie miejsce, które w kompleksowy sposób pokazuje całą historię rozwoju górnictwa węglowego od końca XVIII w. do końca XX w.” – powiedział Szewczyk.
Wskazał, że wpis na Listę Światowego Dziedzictwa ma koncentrować się na procesie wydobycia węgla kamiennego – autentycznych wyrobiskach, maszynach i tym, co zostało zachowane na powierzchni.
„Jest kilka wpisów na Listę UNESCO obiektów górnictwa węglowego, ale to wszystko obiekty powierzchniowe – fragmenty kopalń, przykłady krajobrazu górniczego, osiedla robotnicze itd. Natomiast nie ma czegoś takiego, co my proponujemy, czyli dóbr, które są egzemplifikacją samego rozwoju technologii i procesu wydobycia zmieniającego się w ciągu 200 lat” – wyjaśnił dyrektor Muzeum Górnictwa Węglowego.
Jednym z podstawowych warunków wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa jest autentyczność.
Jak zapewnił Szewczyk, wszystkie prace prowadzone w ramach rewitalizacji obiektów należących do Muzeum Górnictwa Węglowego były prowadzone ze starannością o „zachowanie ich w stanie jak najbardziej autentycznym”.
„Nasze prace, polegające np. na zabezpieczeniu górotworu w celu spełnienia warunków bezpieczeństwa dla ruchu turystycznego, musiały być prowadzone z wykorzystaniem technik historycznych albo przy minimalnej ingerencji w autentyczność obiektów” – podkreślił.
Zaznaczył, że starania o wpis na Listę Światowego Dziedzictwa są związane z transformacją woj. śląskiego. Ma to być forma zabezpieczenia dziedzictwa kulturowego regionu, które stanowi o jego tożsamości i „jest wpisane w jego DNA”.
Zdaniem Szewczyka wpis na Listę Światowego Dziedzictwa będzie zwieńczeniem rewitalizacji obiektów należących do Muzeum Górnictwa Węglowego. „Na poważnie zaczęliśmy o tym myśleć około dwóch lat temu. Złożenie wniosku o wpisanie na Listę Informacyjną UNESCO to był formalnie pierwszy krok” – wyjaśnił.
Kopalnia Królowa Luiza to jedna z najstarszych kopalń na Górnym Śląsku, pochodzi z XVIII w. Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna to najdłuższe zachowane w Europie górnicze wyrobisko transportowo-odwadniające, którego drążenie rozpoczęto pod koniec XVIII w. Natomiast Kopalnia Guido to założony w drugiej połowie XIX w. zakład, który był później kopalnią doświadczalną i szkoleniową, a obecnie jest najlepiej zachowaną trasą turystyczną górnictwa węglowego.
Kompleks Sztolnia Królowa Luiza, składający się z Kopalni Królowa Luiza i Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej, oraz Kopalnia Guido to jedne z najpopularniejszych industrialnych atrakcji turystycznych w woj. śląskim. Oferują m.in. różne formy zwiedzania podziemnych korytarzy oraz organizację wydarzeń w podziemnych przestrzeniach.
W Zabrzu realizowano pionierskie projekty z zakresu turystyki przemysłowej w Polsce. W 1965 r. w mieście otwarto Ośrodek Propagandy Górnictwa, czyli pierwszą podziemną trasę turystyczną w kopalni węgla kamiennego. Utworzono ją w jednym z pól dawnej Kopalni Królowa Luiza. Natomiast Muzeum Górnictwa Węglowego otwarto w 1981 r. Podlegało ono wówczas Ministerstwu Górnictwa i było jedyną placówką muzealną poświęconą tej branży w kraju.
Muzeum Górnictwa Węglowego to instytucja Urzędu Miasta Zabrze i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Obecnie głównym organizatorem muzeum jest samorząd miejski. Z powodu trudnej sytuacji finansowej w 2024 r. rozpoczęły się negocjacje zmierzające do przejęcia roli głównego organizatora przez samorząd regionalny.
Na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 2017 r. wpisano kopalnie rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach. To wpis obejmujący 28 obiektów, które znajdują się przede wszystkim w Tarnowskich Górach, ale również w Bytomiu i Zbrosławicach.(PAP)
pato/ aszw/
