Teren cmentarza w nieistniejącej już wsi Puźniki na Ukrainie (obw. Tarnopolski), gdzie trwają poszukiwania zbiorowej mogiły. Wizytę na cmentarzu złożył szef polskiego rządu, który przybył na Ukrainę w związku z przypadającą 11 lipca 80. rocznicą Zbrodni Wołyńskiej. Puźniki, 07.07.2023. Fot. PAP/W. Jargiło
Od kilku tygodni na cmentarzu w nieistniejącej już wsi Puźniki trwają prace poszukiwawcze polskich archeologów zbiorowej mogiły z 1945 roku, w której pochowano nawet 80 osób zamordowanych przez UPA. To jedyne takie prace trwające na Ukrainie.
Prace na cmentarzu ze strony polskiej prowadzą eksperci z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie oraz Instytutu Pamięci Narodowej.
"Od ponad miesiąca poszukujemy mogiły zbiorowej z 1945 roku. Na razie trwają prace poszukiwawcze, stricte archeologiczne. Szukamy mogiły o długości 18 metrów, w której według relacji pochowanych jest od 60 do 80 osób, które zostały zamordowane z 12 na 13 lutego" – mówiła dziennikarzom w Puźnikach Monika Kalka archeolog z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie.
Maciej Dancewicz z Fundacja Wolność i Demokracja wskazał, że wieś Puźniki zniknęła z powierzchni mapy w 1945 roku w wyniku napadu UPA. "W wyniku tego napadu zginęło kilkadziesiąt osób głównie kobiet i dzieci, które zostały pochowane na tym cmentarzu w zbiorowej mogile" - mówił.
„Badamy głównie na zasadzie sondaży archeologicznych, czyli rowów sondażowych przy pomocy koparki. Wykonaliśmy już 78 takich rowów. Natomiast nasi ukraińscy koledzy wykonują odwierty archeologiczne w miejscach, gdzie koparka nie może się dostać. Wykonali już ponad 500 takich odwiertów” – dodała.
Archeolodzy podczas prac opierają na wspomnieniach osób, które były świadkami tamtych wydarzeń, gdzie ta mogiła może się znajdować. "W oparciu o te plany i fotografie lotnicze z 1944 roku poszukujemy tej mogiły" - wskazała.
Zbrodniczy „Dekalog” OUN-UPA
Maciej Dancewicz z Fundacja Wolność i Demokracja wskazał, że wieś Puźniki zniknęła z powierzchni mapy w 1945 roku w wyniku napadu UPA. "W wyniku tego napadu zginęło kilkadziesiąt osób głównie kobiet i dzieci, które zostały pochowane na tym cmentarzu w zbiorowej mogile" - mówił. "Jesteśmy tu bo szukamy tej mogiły, aby te osoby zostały we właściwy sposób pochowane i upamiętnione. Znamy ich nazwiska z opowieści tych, którzy stracili tu najbliższych – siostry, matki, ojców" - dodał.
Według relacji, spośród 82. ofiar 70 były to kobiety i dzieci. "Nie była to więc jakaś akcja przeciwko polskiej partyzantce, że tutaj zginęli ci, którzy mogli zagrozić drugiej stronie. Tutaj zginęły kobiety i dzieci" – podkreślił Dancewicz.
Pytany, czy trudno było uzyskać zgody ze strony ukraińskiej na takie prace odparł, że jest to skomplikowane z punktu widzenia formalnego. "Wcześniej to było wręcz niemożliwe, był duży opór” - przyznał. "Z naszego punktu widzenia, to się zmienia" – zaznaczył.
"Choć to miejsce to przypadek jednostkowy, to mam nadzieje, że ono otworzy możliwość do dalszych prac i upamiętnień. Doświadczyliśmy pewnego przełomu i ta wieś być może jest przełomem i być może będzie można też pracować w innych miejscach" - dodał Dancewicz.
Premier: zbrodnia wołyńska to ludobójstwo, hekatomba, piekło, w którym życie straciło ponad 100 tysięcy Polaków
Przyznał też, że jeśli chodzi o uzyskanie zgód w Kijowie "mieliśmy duże wsparcie ze strony najwyższych czynników rządowych". "Dzięki tej sytuacji zbliżenia między państwami, narodami można powiedzieć ze ten przełom nastąpił" - powiedział.
Premier Mateusz Morawiecki odwiedzając w piątek miejsce poszukiwań mogiły oświadczył, że nie spocznie "dopóki ostatnia ofiara strasznej zbrodni wołyńskiej, zbrodni Galicji Wschodniej nie zostanie odszukana". "Wołamy o odnalezienie wszystkich miejsc pochówku, by móc ekshumować ofiary i godnie je pochować" – mówił szef rządu.
Podkreślił jednocześnie, że jest to obowiązek i że "jesteśmy to winni wszystkim, którzy wtedy żyli w tym miejscu i przeżyli, albo nie przeżyli tej hekatomby". Dodał, że tragedia ta nie rozgrywała się jedynie na Wołyniu, ale także na terenach nazywanych wtedy Galicją Wschodnią. (PAP)
autor: Rafał Białkowski
rbk/ par/
