Ewa Matuszewska. Fot. CAW. Źródło: Wikimedia Commons
Prezentacją filmową, opartą na swoich zbiorach, honoruje w tym roku powstańców warszawskich Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku. Przypomina m.in. historię dziennikarza i fotografa Stefana Kopra, a także Ewy Matuszewskiej i Krystyny Wańkowicz.
Z powodu pandemii Covid-19 nowojorska placówka postanowiła w 76. rocznicą powstania warszawskiego dotrzeć z swym przesłaniem do Polonii online. Odnoszące się do bohaterskiego zrywu najciekawsze fragmenty zbiorów z swego archiwum przygotowała w okolicznościowym filmie.
Instytut przypomina historię Stefana Kopra, ps. "Nienaski", dziennikarza i autora relacji oraz zdjęć z powstania, jak też snuje opowieść o jego żonie Zofii - pielęgniarce uratowanej przez Stefana z getta warszawskiego.
Prof. S. Cenckiewicz: Ignacy Matuszewski był typem polityka, który niemal już u nas wyginął
Film zawiera wspomnienia o młodych kobietach - Ewie Matuszewskiej, ps. "Mewa" i Krystynie Wańkowicz, ps. "Anna", które oddały życie za Polskę. Pierwsza to córka Ignacego Matuszewskiego, założyciela Instytutu Piłsudskiego, a druga - córka pisarza Melchiora Wańkowicza. Obie bohaterki zginęły w powstaniu warszawskim, ratując rannych.
„Każda rocznica powstania warszawskiego ma ważne znaczenie dla polskiej tożsamości. Przywołujemy łączącą pokolenia Polaków pamięć o bohaterach powstania. O tych którzy przeżyli i o tych którzy zginęli” – wyjaśnia PAP prezes nowojorskiego Instytutu dr Iwona Korga.
Jak dodaje, archiwum placówki gromadzi m.in. materiały rodzinne Zofii i Stefana Koprów, którzy walczyli w powstaniu, Zofia jako pielęgniarka, a Stefan był dziennikarzem i fotografem. Pomagał on Żydom w ramach swej działalności w Armii Krajowej. Uratował Zofię z getta warszawskiego. Po wyzwoleniu obydwoje znaleźli się w armii gen. Stanisława Maczka. Potem wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych, gdzie założyli rodzinę i mieli wiele osiągnięć zawodowych.
Dr P. Ukielski: przy podejmowaniu decyzji o powstaniu trzeba było także brać pod uwagę emocje
„W zbiorach mamy także opaskę biało-czerwoną, którą nosili powstańcy, obraz uczestnika powstania Lubomira Tomaszewskiego, przedstawiający scenę z powstania oraz niezwykle cenny obraz Aleksandra Gierymskiego, który nadpalony przetrwał powstanie i po wojnie został przekazany do Instytutu przez Halinę Leppert Pawłowicz” – zauważa Korga.
Podkreśla, że z okazji rocznicy Instytut Piłsudskiego wspomina wszystkich powstańców i ich rodziny. Stara się jednocześnie wiedzę historyczną przekazać młodemu pokoleniu, aby pamięć trwała.
Z Nowego Jorku Andrzej Dobrowolski (PAP)
ad/ mal/
