Uroczystość odsłonięcia pomnika generała Stanisława Maczka w Terneuzen. Źródło: Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych
W gminie Terneuzen, na południu Holandii, odsłonięto w piątek pomnik generała Stanisława Maczka. Jest to pierwszy w Niderlandach monument legendarnego dowódcy 1. Dywizji Pancernej.
Odsłonięcia monumentu, który znajduje się na molo pamięci w miejscowości Griete w gminie Terneuzen nad rzeką Skaldą, dokonali wnuczka generała Karolina Skillen Maczek, senator RP Halina Bieda, burmistrz Terneuzen Erik van Merrienboer oraz komisarz holenderskiego króla Jan Polman w obecności syna generała Andrzeja Maczka.
Wnuczka generała Maczka: Władysław Anders miał naturę polityka, Stanisław Sosabowski naturę wojownika, a Stanisław Maczek cechował się humanizmem. Dlatego żołnierze nazywali go baca, bo był jak pasterz, który nad nimi czuwał, a jednocześnie, był jak ojciec.
W swoim przemówieniu wnuczka generała zwróciła uwagę, przy okazji Roku Trzech Generałów, że każdy z nich miał inną naturę. Władysław „Anders miał naturę polityka, (Stanisław) Sosabowski naturę wojownika, a (Stanisław) Maczek cechował się humanizmem. Dlatego żołnierze nazywali go baca, bo był jak pasterz, który nad nimi czuwał, a jednocześnie, był jak ojciec” – powiedziała Karolina Skillen Maczek.
Stanisław Maczek (1892-1994)
„Pomnik generała Maczka jest hołdem dla walki, poświęcenia i międzynarodowej solidarności, które były potrzebne wtedy i są teraz, aby zagwarantować naszą wolność i bezpieczeństwo” – powiedział burmistrz van Merrienboer.
W uroczystości wzięli udział m.in. szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk, wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej Karol Polejowski, charge d’affaires ambasady RP w Hadze Piotr Samerek oraz przedstawiciele Wojska Polskiego.
„Ten pomnik stanowi wyraz szacunku i uznania dla generała Maczka i będzie stanowić ważny wkład w wysiłkach na rzecz zachowania pamięci o polskich żołnierzach, którzy brali udział w wyzwalaniu Holandii” – powiedział PAP radca Samerek i przypomniał, że blisko 80 lat temu polscy saperzy zbudowali pod Axel most, który pomógł wyzwolić Wschodnio-Zelandzką Flandrię.
„Dzisiejsza uroczystość, a także sama postać generała Maczka, który teraz spogląda na ujście Skaldy, stanowi inspiracje także dla nas do budowy mostów wolności, które prowadzą do bezpiecznej i pokojowej przyszłości naszych dzieci” – podkreślił polski dyplomata.
„Dzisiejsza uroczystość, a także sama postać generała Maczka, który teraz spogląda na ujście Skaldy, stanowi inspiracje także dla nas do budowy mostów wolności, które prowadzą do bezpiecznej i pokojowej przyszłości naszych dzieci” – podkreślił polski dyplomata.
Jak podkreśla ambasada RP w Hadze jest to pierwszy pomnik generała Maczka w Królestwie Niderlandów, odsłonięty w Roku Trzech Generałów oraz w rocznicę rozpoczęcia walk oddziałów 1. Polskiej Dywizji Pancernej o oswobodzenie Wschodnio-Zelandzkiej Flandrii (Terneuzen, Axel, Hulst, Koewacht), a jednocześnie zabezpieczenie swobodnego dostępu do Skaldy.
Wielki szlak bojowy gen. Maczka: Francja, Belgia, Holandia, Niemcy
Bój polskich żołnierzy 16-20 września 1944 roku był zwycięskim rozdziałem Bitwy o Skaldę i walk o swobodny dostęp do portu w Antwerpii, który miał strategiczne znaczenie dla wojsk sprzymierzonych.
Autorami pomnika generała Maczka są Barbara i Marek Moderau - artyści, którzy stworzyli szereg dzieł upamiętniających m.in. ważne wydarzenia z historii Polski w czasie II wojny światowej. Pomnik został ufundowany ze środków Senatu RP, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, gminy Terneuzen, Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie oraz Ambasady RP w Królestwie Niderlandów.
Generał Stanisław Maczek urodził się 31 marca 1892 roku w Szczercu pod Lwowem. Maturę zdał w Drohobyczu, a następnie studiował filozofię we Lwowie. Po wybuchu I wojny światowej został wcielony do armii austro-węgierskiej. W listopadzie 1918 roku zgłosił się do tworzonego Wojska Polskiego, w którym służył do 1945 roku. Jesienią 1938 roku objął dowództwo 10. Brygady Kawalerii, pierwszej jednostki zmotoryzowanej w Wojsku Polskim.
Po bohaterskich walkach we wrześniu 1939 roku ówczesny pułkownik Maczek wraz ze swoimi żołnierzami przekroczył granicę Węgier. Następnie wraz z nimi przedarł się do Francji, gdzie w uznaniu swoich zasług został mianowany generałem. W czerwcu 1940 roku dowodził podczas kampanii francuskiej swoją brygadą.
Bój polskich żołnierzy 16-20 września 1944 roku był zwycięskim rozdziałem Bitwy o Skaldę i walk o swobodny dostęp do portu w Antwerpii, który miał strategiczne znaczenie dla wojsk sprzymierzonych.
Po zakończeniu walk przedarł się do Wielkiej Brytanii, gdzie ponownie odtworzył swoją dawną jednostkę, która w lutym 1942 roku została przemianowana na 1. Polską Dywizję Pancerną. Dywizja brała udział od sierpnia 1944 roku w walkach w Normandii, zapisując chlubna kartę w bitwie pod Falaise, a następnie wyzwalając m.in. Abbeville, St. Omer we Francji, a w Belgii Ypres, Roeselare, Tielt i Gandawę.
We wrześniu 1944 roku 1. Polska Dywizja Pancerna przekroczyła granice Holandii, wyzwalając kolejno m.in. Axel, Hulst, Baarle-Nassau, Bredę, Oosterhout, Moerdijk, Emmen. Swój szlak bojowy 1. PDP zakończyła zdobyciem niemieckiej bazy w Wilhelmshaven. Po zakończeniu wojny generał Maczek nie wrócił do Polski, zamieszkał w Edynburgu, gdzie zmarł w 1994 roku. Leży pochowany na polskim cmentarzu wojskowym w Bredzie, w Holandii.
Z Amsterdamu Andrzej Pawluszek (PAP)
apa/ ap/
