Laureat nagrody im. Marka Edelmana prof. Michał Bilewicz podczas uroczystości w Muzeum Polin. Fot. PAP/Marcin Obara
Prof. Michał Bilewicz, psycholog społeczny i polityczny, badacz uprzedzeń oraz mowy nienawiści, został laureatem Nagrody im. Marka Edelmana. Wyróżnienie wręczono po raz pierwszy w czwartek (15 maja) w Muzeum POLIN w Warszawie. Ponadto pięć osób uhonorowano medalami „Powstanie w Getcie Warszawskim”.
Oba wyróżnienia są przyznawane osobom szczególnie zasłużonym w upamiętnianiu historii i kultury polskich Żydów, walce z antysemityzmem, nacjonalizmem i mową nienawiści oraz ochronie miejsc pamięci.
„Uroczystość odbywa się w przeddzień 82. rocznicy wysadzenia Wielkiej Synagogi na Tłomackie, które miało być (w zamyśle Niemców – PAP) znakiem likwidacji żydowskiej Warszawy” – przypomniał przewodniczący Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce Piotr Wiślicki. W jego ocenie „historia jest wciąż przekłamywana, a mowa nienawiści przenika do debaty publicznej”. Podkreślił, że medalami i nagrodą im. Edelmana zostali wyróżnieni ci, którzy „codziennie podejmują trud walki o prawdę i godność”. „Walka z nienawiścią nie dzieje się na wielkich scenach, ale w zwykłych codziennych wyborach” – dodał.
Przewodniczący Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej Jan Okulicz-Kozaryn wyjaśnił, że medale honorowe „Powstanie w Getcie Warszawskim” są nie tylko wyrazem pamięci o tych, którzy stanęli w obronie godności ludzkiej. „Są one również przypomnieniem o tym, że walka o godność i równość nigdy się nie kończy” – powiedział.
Pierwszym laureatem Nagrody im. Marka Edelmana został prof. Michał Bilewicz psycholog społeczny i polityczny z Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie w latach 2006-2024 kierował Centrum Badań nad Uprzedzeniami.
„Wieloletnia praca nad zagadnieniami współczesnego antysemityzmu i mowy nienawiści stanowi doskonały przykład ważnej roli środowiska naukowego w przybliżaniu opinii publicznej tych trudnych tematów” – czytamy w uzasadnieniu przyznania wyróżnienia.
Nagroda im. Marka Edelmana została ustanowiona w 2025 roku jako specjalne wyróżnienie dla osób zasłużonych w przeciwdziałaniu antysemityzmowi w Polsce. Jej celem jest promowanie odwagi, wiedzy i zaangażowania w budowanie otwartego, tolerancyjnego społeczeństwa. Towarzyszy jej nagroda finansowa w wysokości 30 000 zł.
Nagroda została ustanowiona przez Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej oraz fundatorów – Tomka Ulatowskiego i Andrzeja Rojka. Nagroda będzie przyznawana corocznie.
Medale honorowe „Powstanie w Getcie Warszawskim” otrzymali: prezes Fundacji Żydowskie Muzeum Galicji Edyta Gawron, badaczka francuskiego nacjonalizmu i antysemityzmu Jolanta Kawa, historyk, autor książek o pogromach Żydów Mirosław Tryczyk, działacz zaangażowany w pomoc na Ukrainie oraz edukację o historii Żydów Jakub Łysiak, dziennikarz „Gazety Wyborczej” Bartosz Wieliński.
Medal - przyznawany przez Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej oraz Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny - powstał w 1993 r. z inicjatywy Żydów kombatantów z okazji 50. rocznicy wybuchu Powstania.
Medalem honorowane są osoby zasłużone dla: historii Żydów w czasie II wojny światowej i Zagłady oraz zasłużonym dla dialogu polsko - żydowskiego, a w szczególności zaangażowanym w upamiętnianie historii i kultury Żydów polskich, walkę z antysemityzmem, nacjonalizmem, homofobią lub negatywnymi postawami wobec innych mniejszości, informowanie o prawdzie na temat prześladowań i dyskryminacji Żydów w czasie Zagłady i po niej, ochronie miejsc pamięci oraz w promocji kultury polskich Żydów.
W minionych 30 latach medalem zostało wyróżnionych kilkaset osób. (PAP)
wnk/ aszw/
