Tadeusz Wenda. Źródło: NAC
Na ostrodze mola rybackiego w Gdyni odsłonięty zostanie 29 maja pomnik inżyniera Tadeusza Wendy, budowniczego gdyńskiego portu. Wenda przez 17 lat pełnił funkcję głównego projektanta i kierownika tej inwestycji.
W końcu marca Rada Miasta Gdyni ogłosiła rok 2021 Rokiem Tadeusza Wendy.
"29 maja to nie jest data przypadkowa. To 100. rocznica wbicia pierwszej łopaty przy budowie portu Gdynia. Gdy mówimy o budowie portu Gdynia, bardzo często wymienia się ministra Eugeniusza Kwiatkowskiego. Tadeusz Wenda, inżynier i budowniczy portu też zasługuje na to, żebyśmy w ten bardzo symboliczny sposób uczcili jego postać" – powiedział w środę na konferencji prasowej prezydent Gdyni Wojciech Szczurek.
Autorem monumentu przedstawiającego inż. Wendę jest Maciej Jagodziński-Jagenmeer. Rzeźbiarz wykonał pomnik we współpracy ze swoją żoną Anetą. Posąg jest odlany z brązu i ma 2,8 metra wysokości.
"29 maja to nie jest data przypadkowa. To 100. rocznica wbicia pierwszej łopaty przy budowie portu Gdynia. Gdy mówimy o budowie portu Gdynia, bardzo często wymienia się ministra Eugeniusza Kwiatkowskiego. Tadeusz Wenda, inżynier i budowniczy portu też zasługuje na to, żebyśmy w ten bardzo symboliczny sposób uczcili jego postać" – powiedział w środę na konferencji prasowej prezydent Gdyni Wojciech Szczurek.
"Oprócz pomnika naszą ambicją i planem jest pozostawić materialny ślad po Tadeuszu Wendzie także w formie muralu" – dodała dyrektor Muzeum Miasta Gdyni Karin Moder.
Ponadto, na stronie internetowej Muzeum Miasta Gdyni można się zapoznać z wieloma materiałami prezentującymi sylwetkę inż. Wendy.
29 kwietnia 1923 r. uroczyście otwarto port w Gdyni
Po uroczystości odsłonięcia pomnika Wendy w muszli koncertowej na Placu Grunwaldzkim odbędzie się koncert utworów polskich i zagranicznych z lat 20. i 30. XX wieku w wykonaniu orkiestry pod dyrekcją Ariela Ludwiczaka.
Tadeusz Wenda urodził się 23 lipca 1863 roku w Warszawie. Jego ojciec Władysław był podsekretarzem Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego, a także kierował Archiwum Miejskim.
Tadeusz Wenda studiował na Wydziale Matematycznym Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie w Instytucie Inżynierów Komunikacji w Petersburgu. Jako inżynier pracował na budowach kolei carskich i mostów. Doświadczenie zawodowe zdobywał także budując porty w Windawie, Rojen koło Rygi (Łotwa) oraz Rewlu (obecnie Tallin, stolica Estonii).
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości powierzono mu wybór miejsca pod budowę, sporządzenie projektu, a później kierownictwo inwestycji portowej w Gdyni. Realizacji tego zadania Wenda poświęcił 17 lat swojej pracy.
Budowany od 1921 r. Tymczasowy Port Wojenny i Schronisko dla Rybaków w Gdyni uroczyście otwarto 29 kwietnia 1923 r. z udziałem prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i premiera Władysława Sikorskiego. Okres ten zamyka wejście do portu, 13 sierpnia tego samego roku, pierwszego statku – SS "Kentucky".
Nowy etap w historii portu w Gdyni zapoczątkowała, podpisana 4 lipca 1924 r., umowa o budowę portu z Konsorcjum Francusko-Polskim. Jednocześnie, z dniem 8 lipca 1924 r., Wenda oficjalnie przestał pełnić funkcję kierownika budowy i został naczelnikiem budowy portu w Gdyni.
Budowany od 1921 r. Tymczasowy Port Wojenny i Schronisko dla Rybaków w Gdyni uroczyście otwarto 29 kwietnia 1923 r. z udziałem prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i premiera Władysława Sikorskiego. Okres ten zamyka wejście do portu, 13 sierpnia tego samego roku, pierwszego statku – SS "Kentucky".
W połowie 1926 r. za sprawą pozyskania przez ministra przemysłu i handlu Eugeniusza Kwiatkowskiego funduszy inwestycyjnych z budżetu państwa prace nabrały tempa. Szczególne znaczenie miała budowa Mola Węglowego, które umożliwiłoby eksport tego surowca poza granice Polski. Północna część portu miała służyć celom wojskowym. Prace nad tym etapem zakończono w 1934 r., a kilka miesięcy później weszły one w ostatnią fazę budowy.
W 1939 r., na krótko przed II wojną światową, w gdyńskim porcie przeładowano ponad 9 mln ton towarów, co stanowiło największą wówczas wartość pośród wszystkich portów bałtyckich.
Eugeniusz Kwiatkowski (1888-1974)
Wraz z wybuchem wojny port w Gdyni przemianowano na bazę Kriegsmarine. Po bombardowaniach, z których największe miało miejsce w nocy z 18 na 19 grudnia 1944 r., a także podczas wycofywania się wojsk niemieckich, baza uległa poważnym zniszczeniom.
Po otwarciu części portu pierwszy statek po wojnie wypłynął z Gdyni 18 lipca 1945 roku, była to jednostka eksportująca węgiel "Suomen Neito".
Stan zdrowia 82-letniego Tadeusza Wendy nie pozwolił na jego powrót do Gdyni oraz czynny udział w odbudowie portu. Udzielał jednak konsultacji w tej sprawie aż do swojej śmierci 8 września 1948 r. w Komorowie. Jest pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.(PAP)
autor: Robert Pietrzak
rop/ dki/
