Prof. Wojciech Roszkowski. Fot. PAP/R. Pietruszka
W historii najnowszej nie zdarzyło się, by władze jakiegoś kraju wypowiedziały wojnę swojemu społeczeństwu – pisze w poniedziałek na łamach litewskiego portalu 15min.lt prof. Wojciech Roszkowski w 40. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Polsce.
„Można powiedzieć, że komunizm był systemem, w którym władze stale walczyły ze społeczeństwem, stosując przemoc wobec mieszkańców, ale to, żeby mimo to należało dodatkowo ogłaszać stan wojenny, zdarzyło się tylko w komunistycznej Polsce w grudniu 1981 roku” – wskazuje Roszkowski.
Profesor podkreśla, że „przyczyną był status Polski jako kraju wasalnego wobec ZSRR i chęć, zarówno na Kremlu, jak i w kręgach władzy w Warszawie, utrzymania za wszelką cenę komunistycznej dyktatury”.
Roszkowski przypomina o okolicznościach, które spowodowały, że „ekipa gen. Wojciecha Jaruzelskiego wprowadziła stan wojenny"; mówi o powstaniu „Solidarności” we wrześniu 1980, o legalizacji tej formacji, „która była nie tylko związkiem zawodowym, ale masową organizacją opozycyjną wobec władz”, o kryzysie gospodarczym, naciskach Kremla i chęci „utrzymania władzy przez polską partię komunistyczną”.
Profesor podkreśla, że „przyczyną był status Polski jako kraju wasalnego wobec ZSRR i chęć, zarówno na Kremlu, jak i w kręgach władzy w Warszawie, utrzymania za wszelką cenę komunistycznej dyktatury”.
„Stan wojenny został wprowadzony 13 grudnia 1981 roku z naruszeniem komunistycznej konstytucji i pod presją straszaka sowieckiego, choć dziś wiemy, że Kreml blefował” – pisze Roszkowski.
Dr M. Przeperski: stan wojenny był wycelowaniem pistoletu we własne społeczeństwo
Przypomina o stworzeniu po 1944 r. „Ludowego” Wojska Polskiego, które nazywa „hybrydą”. „Przedwojenne kadry oficerskie zostały po wojnie wytępione i zastąpione kadrami sowieckimi lub, w latach późniejszych, starannie dobieranymi kadrami narodowości polskiej, ale bezwzględnie lojalnymi wobec Moskwy” – czytamy w artykule Roszkowskiego.
Autor podkreśla, że w czasach, „gdy kadry dowódcze tego wojska były kształcone w duchu sowieckiego +internacjonalizmu+ oraz historycznej konieczności podporządkowania Polski Związkowi Sowieckiemu, miliony młodych Polaków przechodziło dwuletnią obowiązkową służbę wojskową z tak zwanymi mieszanymi uczuciami”.
Autor podkreśla, że w czasach, „gdy kadry dowódcze tego wojska były kształcone w duchu sowieckiego +internacjonalizmu+ oraz historycznej konieczności podporządkowania Polski Związkowi Sowieckiemu, miliony młodych Polaków przechodziło dwuletnią obowiązkową służbę wojskową z tak zwanymi mieszanymi uczuciami”.
„Była to mieszanka niechęci wobec komunizmu i Sowietów, upokorzenia przymusem i polityczną indoktrynacją, ale także rosnącej z upływem czasu rezygnacji i dostosowania” – wskazuje Roszkowski i podkreśla, „wprowadzenie stanu wojennego postawiło sprawę lojalności w wojsku na ostrzu noża”.
„Haniebna decyzja o użyciu siły przeciw własnemu narodowi doprowadziła do sytuacji, w której wojskowa dyscyplina nakazywała działać w interesie Kremla, podczas gdy sumienie podpowiadało, w bardzo zróżnicowanej mierze, wątpliwości, a nawet opór. (…) Haniebna decyzja o wprowadzeniu stanu wojennego stwarzała więc sytuację przymusową, w której przed setkami tysięcy młodych Polaków stawał tragiczny wybór między narodową apostazją i bohaterstwem” – pisze profesor.
42 lata temu wprowadzono stan wojenny
Roszkowski przypomina, że „opór społeczny okazał się, zważywszy na beznadziejność sytuacji, dość silny, ale nie na tyle, by doprowadzić do jeszcze większej katastrofy” i zaznacza, „pokojowy upadek systemu komunistycznego stworzył ponadto poważne argumenty, by zbrodnicze decyzje z grudnia 1981 roku nie zostały do końca ocenione i ukarane”.
„Poza oficjalnym potępieniem stanu wojennego nie doszło w III RP właściwie do moralnego ani prawnego rozliczenia postaw kadry oficerskiej w stanie wojennym. Niezależnie jednak od tego, czy takie rozliczenie jest jeszcze możliwe, konieczne jest jasne określenie kryteriów oceny postaw” – pisze Roszkowski i podkreśla, iż „w Polsce niepodległej nie powinno być wątpliwości, co służy jej bezpieczeństwu i powodzeniu, a co nie”.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ fit/ mal/
