Warszawa, 18.09.2018. Prezes Instytutu Józefa Piłsudskiego Iwona Drąg-Korga podczas wernisażu wystawy "Instytut Piłsudskiego w Ameryce - historia i zbiory polskiej instytucji w Nowym Jorku".. PAP/Pi. Nowak
Płk Ignacy Matuszewski miał intuicję polityczną, wizję i wielką wiedzę na temat polityki międzynarodowej – mówi o współzałożycielu Instytutu Piłsudskiego w Nowym Jorku jego obecna szefowa Iwona Korga. Żył sprawami Polski i walczył o respektowanie jej granic.
Matuszewski (1891-1946) był dyplomatą, publicystą, politykiem, dyplomowanym pułkownikiem Wojska Polskiego i zaufanym Józefa Piłsudskiego. W latach 1929-1931 piastował funkcję ministra skarbu II Rzeczpospolitej. Po śmierci Piłsudskiego stał się coraz bardziej krytyczny wobec rządu polskiego.Prezes Instytutu streściła w skrócie, że w roku 1914 Matuszewski został powołany do wojska rosyjskiego, ale już w kwietniu 1918 roku złożył przysięgę w Polskiej Organizacji Wojskowej. W listopadzie tego samego roku został włączony w skład misji wojskowej Józefa Piłsudskiego do Kijowa. Pracował w wywiadzie polskim, a w kwietniu 1920 roku objął stanowisko szefa Oddziału II przy Sztabie Ścisłym Naczelnego Wodza. W kluczowym momencie wojny polsko-bolszewickiej pełnił obowiązki Szefa oddziału II Naczelnego Dowództwa WP.
Prof. S. Cenckiewicz: Ignacy Matuszewski był typem polityka, który niemal już u nas wyginął
W przededniu II wojny światowej Matuszewski nie otrzymał przydziału do wojska i wraz z żoną Haliną Konopacką ewakuował się na Wschód. W Łucku 9 września 1939 roku płk Adam Koc powierzył mu oraz płk. Henrykowi Floyar-Rajchmanowi misję ewakuacji polskiego złota.
„Dzięki sprawnej akcji udało się przez port w Konstancy wyekspediować ładunek do Francji, gdzie przesyłka dotarła 5 października 1939 roku. Matuszewski został jednak odsunięty przez rząd gen. Władysława Sikorskiego, nie powierzono mu żadnej funkcji. Po upadku Francji, 14 października 1940 roku przekroczył granicę francusko-hiszpańską i został aresztowany na pięć miesięcy przez Hiszpanów” – przypomniała Korga.
Z Hiszpanii przez Portugalię przybył z żoną we wrześniu 1941 roku do Nowego Jorku. Matuszewski uważał, że w Stanach Zjednoczonych będzie miał szansę bez cenzury głosić prawdę w obronie spraw Polski. Okazało się to jednak niemożliwe.
„W Nowym Jorku spotkał dawnych znajomych, którzy z podobnych powodów jak on przybyli do USA. Byli wśród nich: płk Wacław Jędrzejewicz, mjr Henryk Floyar-Rajchman i gen. Bolesław Wieniawa-Długoszowski. Razem z nimi natychmiast rozpoczął działalność publicystyczną. Wsparci przez zamożną Polonię oraz wydawców gazet polskich Maksymiliana Węgrzynka i Franciszka Januszewskiego stworzyli środowisko patriotyczne, niechętne polityce Sikorskiego” – mówiła szefowa Instytutu.
„Matuszewski należał do współzałożycieli w roku 1942 Komitetu Narodowego Amerykanów Polskiego Pochodzenia (KNAPP), który zaniepokojony był wpływami komunistycznymi w Ameryce. Stał w opozycji do polityki Sikorskiego. Środowisko zebrane m.in. wokół Matuszewskiego i Jędrzejewicza widziało potrzebę posiadania placówki, której zadaniem byłoby prezentowanie spraw Polski na poziomie naukowym i obnażanie fałszerstw dotyczących Polski” – stwierdziła Korga.
Na drugim Zjeździe KNAPP 4 lipca 1943 roku powołano Instytut Piłsudskiego, a Matuszewski pełnił w nim funkcję wiceprezesa w latach 1944-46, czyli aż do śmierci. Jego wpływ na opracowanie statutu i wyznaczenie misji placówki Korga określiła jako bardzo znaczący.
Konferencja o Ignacym Matuszewskim - żołnierzu, publicyście i antykomuniście
W siódmą rocznicę śmierci Piłsudskiego w 1942 roku wystosował apel do prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta.
„Apel przygotowany przez Matuszewskiego unaocznił kluczowe znaczenie II RP dla Europy Środkowo-Wschodniej i wskazał na konieczność aktywnego udziału Ameryki w organizacji przyszłego pokoju. Uwydatniał też znaczenie oporu Polski w roku 1939 dla zachodnich demokracji” – wyliczyła prezes Instytutu Piłsudskiego.
Matuszewski żył sprawami Polski, walczył o polskie cele wojenne i respektowanie granic Polski, co nie było zgodne z politycznymi celami USA, gdyż było skierowane przeciwko Rosji sowieckiej i polityce Stalina wobec Polski.
„21 grudnia 1945 roku Departament Sprawiedliwości USA wycofał jego podanie o pobyt stały, domagając się rejestracji jako reprezentanta interesów obcego państwa, co stawiało pobyt Matuszewskiego na Ziemi Waszyngtona pod znakiem zapytania. Dlatego nigdy nie wszedł w świat amerykański” – wyjaśniła Korga.
Zwróciła uwagę, że Matuszewski był filarem publicystyki niepodległościowej w USA. Miał stałą kolumnę w „Dzienniku Polskim” wydawanym w Detroit. Często pisał do dziennika polonijnego „Nowy Świat”, który był prekursorem nowojorskiego „Nowego Dziennika”.
W ciągu pięciu lat pułkownik opublikował ponad 600 artykułów i kilkanaście broszur tłumaczonych na różne języki m.in. „Wola Polski” (What Poland Wants). Był autorem odezwy i deklaracji KNAPP oraz niektórych listów i proklamacji działaczy polonijnych kierowanych do administracji waszyngtońskiej. W roku 1945 organizował delegację KNAPP na obrady konferencji Narodów Zjednoczonych w San Francisco.
Do kraju powróciły szczątki płk. Matuszewskiego i mjr. Floyar-Rajchmana
„Matuszewski miał intuicję polityczną, wizję i wielką wiedzę na temat polityki międzynarodowej, świetnie znał sytuację polityczną i rozumiał zagrożenie płynące ze strony Rosji sowieckiej. Był osobą niezwykle wszechstronną, umiejącą radzić sobie w każdej sytuacji. Wielka szkoda, że odszedł tak szybko” – konkludowała szefowa Instytutu Piłsudskiego.
Z Nowego Jorku Andrzej Dobrowolski (PAP)
ad/ kgod/
