Zdzisław Beksiński, Warszawa 1987 r. PAP/W. Kryński
Prace Zdzisława Beksińskiego, Salvadora Dalego, Jacka Yerki, Jerzego Dudy-Gracza, Rafała Olbińskiego przedstawiające świat z pogranicza jawy i snu, baśni, poezji, ale też grozy i mroku są eksponowane na wystawie „Sztuka fantastyczna. Surrealizm i realizm magiczny” w DESA Unicum w Warszawie.
Wystawę można oglądać do 7 maja; wówczas prezentowane dzieła znajdą się na aukcji.
Na okładce katalogu wystawy reprodukowany jest obraz Zdzisława Beksińskiego „Bez tytułu”, przedstawiający tajemniczą postać, która ulega rozpadowi. Człowiek owinięty jest w szare, poszarpane płótno, spod którego widać kable i jakieś metalowe konstrukcje. W tle dostrzec można pomarańczowe płomienie, iskry, które dosięgają postaci.
„Obraz ten bez wątpienia symbolizuje refleksję nad przemijaniem.(…)intrygująca postać zapewne za chwilę zostanie zmieciona z powierzchni ziemi i obróci się w proch.”
„Obraz ten bez wątpienia symbolizuje refleksję nad przemijaniem.(…)intrygująca postać zapewne za chwilę zostanie zmieciona z powierzchni ziemi i obróci się w proch. (…) Jak powszechnie wiadomo, >>nihil perpetuum est<< (nic nie jest wieczne), a dzieła Beksińskiego dobitnie przekazują tę refleksję” – przeczytać można opis obrazu w katalogu. "Choć artysta uchodził za pogodnego człowieka, to zarówno w jego życiu, jak i w twórczości śmierć odgrywała bardzo znaczącą rolę. Opiekował się swoją matką i teściową, następnie zmarła jego żona, a na koniec samobójstwo popełnił jego jedyny syn Tomasz. Po kilku latach sam Beksiński został zamordowany w swoim mieszkaniu”.
Sztuka Beksińskiego, jego wszechstronność oraz tragiczna biografia były wielokrotnie omawiane i analizowane. Artysta i jego dzieło budzą skrajne emocje zarówno wśród znawców sztuki, jak i publiczności.
Największą, systematycznie uzupełnianą kolekcję jego prac w kraju można obejrzeć w Muzeum Historycznym w jego rodzinnym Sanoku. Za granicą najobszerniejsza kolekcja znajduje się w Paryżu. Jest w posiadaniu Piotra Dmochowskiego, który przez wiele lat był marszandem Beksińskiego i niezmiennie kolekcjonuje prace i niestrudzenie promuje, między innymi w swoich książkach, twórczość artysty.
Pozornie odmienna w nastroju jest pokazywana na wystawie barwna litografia Salvadora Dalego pt. „Błędne ogniki są w mieście” z cyklu Baśni Andersena.
W tej pracy prezentowanej na wystawie, która będzie licytowana na aukcji, Dalí sięgnął po trochę zaskakującą, inspirację, a mianowicie baśnie Andersena.
Dzieło jest surrealistyczne, pełne poezji, a zarazem makabryczne w wymowie. Po drzwiach spływają strużki krwi, zaś w czeluściach nocy lewituje samotny parasol.
Życie duńskiego pisarza było tak samo intrygujące jak hiszpańskiego malarza. Andersen słynął ze swej brzydoty. Pomimo sławy i rozpoznawalności zdobytych jeszcze za życia nigdy nie zdołał się ożenić (co w tamtych czasach było rzadkością). Jako obiekty uczuć wybierał kobiety niedostępne, był na przykład zakochany w szwedzkiej diwie operowej Jenny Lind, która odrzuciła jego zaloty. Być może to dlatego baśnie Andersena często kończą się wątkiem dotyczącym złamanego serca. Pociągali go również niedostępni mężczyźni. Przynajmniej jego pisarstwo spotkało się z ciepłym odbiorem, i to nie tylko w rodzimym kraju. W nowojorskim Central Parku można zobaczyć najsłynniejszy pomnik Andersena, autorstwa Georga Johna Lobera. Pomnik został ufundowany przez społeczność duńską i amerykańską. W letnie dni przy pomniku czytane są baśnie pisarza.
Surrealizm, nurt powstały w 1920 roku we Francji, początkowo występujący w literaturze, a potem w sztukach plastycznych, filmie i teatrze skupiał się na elementach nierealnych. Artyści starali się tworzyć dzieła burzące logiczny porządek rzeczywistości. Surrealiści byli zafascynowani snami, hipnozą, pismem automatycznym, wywoływaniem duchów… Częścią tych zjawisk zajmowała się również psychoanaliza. Jej najwybitniejszymi przedstawicielami byli wówczas Carl Gustav Jung i Zygmunt Freud. Mimo że surrealiści często odwoływali się do teorii Freuda, on sam pisał po spotkaniu z Salvadorem Dalí: „jestem wciąż skłonny uważać surrealistów (…) za stuprocentowych wariatów”.
Aukcja „Sztuka Fantastyczna. Surrealizm i Realizm Magiczny” jest poświęcona najważniejszym artystom tworzącym prace utrzymane w nurcie sztuki surrealistycznej – zaznaczają koordynatorki wydarzenia Karolina Jankowska i Julia Gorlewska.
Wystawa w Salonie DESA Unicum w Warszawie przy ul. Pięknej 1 A trwa do dnia aukcji – do 7 maja 2024 r. (PAP)
Autorka Anna Bernat
abe/ dki/
