Źródło: organizator
25 kwietnia w Gnieźnie w ramach obchodów 1000. rocznicy koronacji pierwszych królów Polski zaplanowano uroczyste posiedzenie Sejmu i Senatu. Wydarzeniu towarzyszyć będzie otwarcie wystawy dokumentów ze zbiorów Archiwów Państwowych.
Jak poinformował PAP Krystian Cieślak z Biura Prasowego Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych wystawa „Bezsenne głowy, co dźwigają korony – książęta, królowie, wodzowie, bohaterzy. 1000 lat polskiej państwowości w dokumentach Archiwów Państwowych” będzie historyczną podróżą przez epoki. Od 1 maja pokazywana ma być bezpłatnie dla wszystkich chętnych w Parku Kościuszki w Gnieźnie, zaś w kolejnych miesiącach w różnych innych miejscowościach całej Polski.
Na wystawie zaprezentowane zostaną m.in. wczesnopiastowskie pergaminy, pieczęcie, dekrety i rękopisy listów (w tym takich, których autorami byli przywódcy polskich powstań narodowych). Zobaczyć można będzie np. majestatyczną pieczęć króla Władysława Jagiełły z 1389 r. oraz pochodzący spod ręki Jana III Sobieskiego opis działania wojsk polskich napisanego ręką Jana III Sobieskiego. Wśród najstarszych dokumentów na wystawie będzie wydany przez księcia Mieszka III Starego (syna Bolesława Krzywoustego) akt fundacji cystersów w Łeknie w 1153 r., a do najnowszych należą zdjęcia i listy „Solidarności” z sierpnia 1980 r.
Za pomocą takich artefaktów organizatorzy chcą zwrócić uwagę na ważną rolę dokumentów w kształtowaniu tożsamości narodowej.
Materiały pochodzą z zasobów Archiwum Głównego Akt Dawnych, Archiwum Akt Nowych oraz piętnastu Archiwów Państwowych (m.in. w Białymstoku, Gdańsku, Krakowie, Poznaniu, Warszawie, Wrocławiu). „Zwiedzający zobaczą unikatowe skarby polskiego piśmiennictwa – od średniowiecznych pergaminów po dokumenty XX wieczne – w jednym, spójnym przekazie” – zapewnia Krystian Cieślak. „Osoby zwiedzające wystawę będą miały wyjątkową okazję dostrzec w rękopisach i listach powstańców – Tadeusza Kościuszki, Jana Skrzyneckiego – nie tylko autografy wielkich bohaterów, lecz i echo ich trudu oraz odwagi” - dodaje.
Z myślą o osobach, które będą chciały uzyskać więcej wiadomości na temat prezentowanych dokumentów i wydarzeń, z którymi są one związane, przygotowano kody QR. Przy ich pomocy można będzie się dostać na stronę https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/, do kolekcji tematycznych tworzonych na co dzień przez archiwistów – dotyczących np. królewskich jadłospisów, fotografii pochodzących z okresu wojny bolszewickiej czy zdjęć Jana Pawła II.
Przygotowana zostanie również wirtualna wersja ekspozycji.
Kuratorką wystawy jest dr Julia Wesołowska z Archiwum Państwowego w Poznaniu.
Wystawa została podzielona na dziesięć segmentów tematycznych. W pierwszym „U zarania Państwa Polskiego” pokazane zostaną np. dokument z 1153 r. dotyczący fundacji klasztoru cystersów w Łeknie oraz reprodukcja rysunku Jana Matejki przedstawiającego Bolesława Chrobrego.
W segmencie drugim „Rozbicie dzielnicowe” zobaczyć można będzie dokument lokacyjny Lublina wystawiony w 1317 r. i wizerunek św. Jadwigi Śląskiej z XV wieku.
Atrakcjami w segmencie trzecim „Korona Królestwa Polskiego” będą m.in. pieczęć majestatyczna Władysława Jagiełły z 1389 r. i jedyna w Polsce księga zastępcy króla z lat 1440-1447.
W segmencie czwartym „Wolna elekcja” pokazane zostaną: dokument opisujący działania wojsk polskich napisany odręcznie przez Jana III Sobieskiego oraz Konstytucja 3 maja.
Tytułami pozostałych segmentów będą: „Pod zaborami i walka o niepodległość”, „II Rzeczpospolita i budowa niepodległego państwa”, „W cieniu wojny”, „Władza i opozycja w PRL”, „Nowy początek” (tutaj pokazane zostaną m.in. materiały archiwalne dotyczące pierwszych wolnych wyborów w 1989 roku oraz te związane z wstąpieniem Polski do NATO i Unii Europejskiej) oraz „O drugie milenium” (z dokumentacją obchodów tysiąclecia chrztu Polski).
„Dzięki tym dokumentom poczujemy puls historycznych wydarzeń. Ten wybór obiektów archiwalnych to wyjątkowe spojrzenie na kluczowe decyzje władców, generałów i działaczy politycznych, dzięki którym Polska ukształtowała swój byt i funkcjonowanie w Europie. Chcemy, by każdy odwiedzający poczuł, że archiwa to nie tylko przechowalnia dokumentów, ale wspólne dziedzictwo kulturowe – nasza opowieść o Polsce – podkreśla dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych. „Chcemy, by każdy zwiedzający poczuł odpowiedzialność bohaterów narodowych i wielkich władców, którzy niejednokrotnie tracili sen, dźwigając koronę. Ich wybory pozostawiły ślady w dokumentach, które dziś przechowujemy” – dodaje.
Intencją organizatorów wystawy jest zaproszenie do refleksji nad rolą dokumentu w kształtowaniu pamięci i tożsamości. „Jakie znaki zapiszemy dziś? Jakie dokumenty przekażemy przyszłym pokoleniom? Archiwa Państwowe udowadniają, że to nasze wspólne archiwum – dziś otwarte szeroko dla każdego, kto pragnie dotknąć historii i odnaleźć w niej siebie” – napisali w zaproszeniu.
Na mocy uchwały Sejmu RP rok 2025 został ustanowiony Rokiem Milenium Koronacji Pierwszych Dwóch Królów Polski. (PAP)
jkrz/ dki/
