Obchody 42. rocznicy pacyfikacji kopalni Wujek pod Krzyżem-Pomnikiem przy kopalni w Katowicach. Fot. PAP/Z. Meissner
Msza św. w katowickim kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego rozpoczęła główną część sobotnich uroczystości, upamiętniających dziewięciu górników z kopalni „Wujek”, którzy przed 42 laty zginęli od milicyjnych kul podczas pacyfikacji strajkującego zakładu.
W obchodach - obok bliskich poległych, ich kolegów oraz związkowców - wzięli udział przedstawiciele lokalnych i regionalnych władz. Mszy przewodniczył metropolita katowicki abp Adrian Galbas.
"Ci górnicy mogli siedzieć cicho, mogli siedzieć cicho, mogli nie narażać się totalitarnej i komunistycznej władzy. Mogli mieć święty, czyli diabelski spokój. Nie zdecydowali się na to. Otwarcie powiedzieli, że nie zgadzają się na deptanie ich praw i traktowanie ich jako przedmiotów, rzeczy. Jak nikogo i jak nic" - mówił metropolita.
"Górnicy z Wujka byli bezkompromisowi, silni, jednoznaczni, niepokonani. Byli jak popiół i dlatego, choć zginęli zwyciężyli" - podkreślił abp Galbas.
42 lata temu w katowickiej kopalni „Wujek” strzelano do strajkujących górników – 9 zginęło
Listy do uczestników sobotnich obchodów skierowali prezydent, premier, marszałek Sejmu, marszałek Senatu oraz przewodniczący Solidarności. Odczytano je na zakończenie mszy św. Następnie uroczystości przeniosły się przed Krzyż-Pomnik przy kopalni Wujek, gdzie rozpoczął się Apel Poległych. Wspominano zamordowanych górników oraz inne ofiary stanu wojennego. Przed pomnikiem zapłonęły znicze, złożono wieńce i kwiaty.
W liście odczytanym przez zastępcę szefa Kancelarii Prezydenta Piotra Ćwika, Andrzej Duda napisał: "tutaj w centrum Górnego Śląska zawsze głęboko szanowano rzetelną, wytrwałą i ciężką pracę". "Tu też z pokolenia na pokolenie wykonywano ją z pełnym poświęceniem dla dobra swoich rodzin i solidarnie z całą górniczą bracią" - wskazał prezydent.
"I wreszcie to tutaj, ten wielki wysiłek i godność podejmujących go ludzi zostały podeptane przez władzę, która nazywała siebie +Ludową i Robotniczą+" - dodał.
"Ofiara górników z Wujka i wszystkich prześladowanych nie poszła na marne. To dzięki nim dzisiaj znowu mamy wolną Polskę, własne suwerenne państwo i cieszymy się pełnią swobód obywatelskich. Jesteśmy im za to winni cześć i pamięć" - podkreśla prezydent.
Przypomniał jak bardzo zbrodnicza pacyfikacja strajkującej załogi kopalni wstrząsnęła Polakami i urzeczywistniła również charakter rządów PRL - jak napisał - "opartych na przemocy i pogardzie wobec ludzi".
"Ofiara górników z Wujka i wszystkich prześladowanych nie poszła na marne. To dzięki nim dzisiaj znowu mamy wolną Polskę, własne suwerenne państwo i cieszymy się pełnią swobód obywatelskich. Jesteśmy im za to winni cześć i pamięć" - podsumował prezydent.
Premier Donald Tusk, w liście odczytanym przez minister przemysłu Marzenę Czarnecką podkreślił, że wydarzenie to było "najkrwawszą pacyfikacją stanu wojennego dokonaną przez oddziały ZOMO na protestujących górnikach".
W Katowicach syreny alarmowe w 42. rocznicę pacyfikacji kopalni „Wujek”
"Do dziś stanowi to niezabliźnioną ranę dla wielu z nas. Wspominając tę tragiczną rocznicę, najtrudniej jest nam zrozumieć fakt, że na przeciw Polaków stanęli wówczas inni Polacy" - napisał szef rządu.
"Po jednej stronie mieliśmy ludzi Solidarności, po drugiej przedstawicieli skompromitowanej w oczach społeczeństwa władzy. U jednych było słychać wołanie o wolność, u drugich - tych ubranych w mundury - krzyk, groźby i nawoływanie uległości wobec reżimu" - wskazał premier.
Przypomniał również, że to dzięki zamordowanym górnikom "możemy patrzeć na przyszłość z nadzieją, że totalitarna władza nigdy nie będzie mieć w Polsce żadnego oparcia".
Marszałek Sejmu Szymon Hołownia napisał w liście, że górnicy nie byli przypadkowymi ofiarami pacyfikacji kopalni Wujek. "Lecz z zimną krwią zamordowani mężczyźni, bowiem ówczesne władze wydały jednoznaczny rozkaz strzelać do strajkujących".
W wyniku pacyfikacji kopalni przez siły milicyjne i wojsko 16 grudnia 1981 r. zginęli: Józef Czekalski, Krzysztof Giza, Ryszard Gzik, Bogusław Kopczak, Zenon Zając, Zbigniew Wilk, Andrzej Pełka, Jan Stawisiński i Joachim Gnida. 23 górników zostało rannych od kul, a wielu odniosło lżejsze obrażenia.
Marszałek Senatu Małgorzata Kidawa-Błońska podkreśliła, że "to dzień refleksji nad odwagą, siłą ducha i poczuciem jedności jakie okazaliśmy i okazujemy w najtrudniejszych chwilach".
Lider NSZZ "Solidarność" Piotr Duda napisał, że zamordowani górnicy z kopalni Wujek to bohaterowie, dzięki którym solidarność przetrwała, a Polska powróciła do wolności. "Cześć waszej pamięci" - podkreślił Duda.
Protest w katowickiej kopalni Wujek rozpoczął się po wprowadzeniu stanu wojennego, na wieść o zatrzymaniu szefa zakładowej Solidarności Jana Ludwiczaka. W wyniku pacyfikacji kopalni przez siły milicyjne i wojsko 16 grudnia 1981 r. zginęli: Józef Czekalski, Krzysztof Giza, Ryszard Gzik, Bogusław Kopczak, Zenon Zając, Zbigniew Wilk, Andrzej Pełka, Jan Stawisiński i Joachim Gnida. 23 górników zostało rannych od kul, a wielu odniosło lżejsze obrażenia.
W czerwcu 2008 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach skazał prawomocnie byłego dowódcę plutonu specjalnego Romualda C. na 6 lat więzienia, a 13 jego podwładnym wymierzył od 3,5 do 4 lat więzienia. Wniesione kasacje oddalił w 2009 r. Sąd Najwyższy - wyrok stał się ostateczny blisko 28 lat po tragedii.(PAP)
autorka: Julia Szymańska
jms/ agz/
