Inscenizacja operacji desantowej aliantów w Normandii z czerwca 1944 roku na plaży na Cyplu Helskim. To kulminacyjny punkt XVIII edycji D-Day Hel, 2024 r. Fot. PAP/Andrzej Jackowski
Państwowych i prywatnych muzeów szeroko rozumianej wojskowości jest w Polsce ponad 50. Są rozsiane po całym kraju. Oprócz stałej ekspozycji większość z nich na wakacje przygotowało dodatkowe atrakcje dla wczasowiczów, wśród nich zwiedzanie samolotu prezydenckiego lub okrętu ORP „Błyskawica”.
Muzea wojskowości od dziesięcioleci cieszą się u nas dużą popularnością. Jest ich ponad 50 i cały czas otwierane są nowe. Oprócz placówek państwowych i samorządowych w ostatnich latach powstało też wiele muzeów prywatnych.
Sztandarowa placówka tej grupy tematycznej – Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie - bierze udział w akcji „Lato w mieście”. W ramach tych działań odbędą się warsztaty edukacyjne i lekcje muzealne, często o charakterze interaktywnych spotkań z historią. Organizatorzy podkreślają, że „każdy temat został dostosowany do wieku i zainteresowań uczestników, dzięki czemu nauka staje się ciekawą przygodą”. Zajęcia odbywają się w Centrum Edukacji Historyczno-Pedagogicznej Muzeum Wojska Polskiego na Cytadeli Warszawskiej. Rezerwacje i szczegółowe informacje dostępne są na stronie muzeum.
W MWP w kolejne soboty 9, 16, 23 i 30 sierpnia odbędą się również seanse kina plenerowego. Pokazane zostaną filmy: „Ambassador”, „Jutro idziemy do kina”, „Orlęta. Grodno '39” i „Rzeczpospolita babska”. Muzeum przygotowało też edukacyjno-patriotyczny Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego (1 sierpnia), piknik historyczny „Święto Wojska Polskiego” (15 sierpnia) oraz wystawę modeli redukcyjnych „Na skrzydłach wolności: polscy lotnicy w Bitwie o Anglię” (21 sierpnia).
W dniach 16-17 sierpnia zaplanowano wydarzenia wokół otwarcia Muzeum Bitwy Warszawskiej 1920 r. w Ossowie. Placówka ta będzie nowym oddziałem MWP. Jej działalność rozpocznie się dwudniowym piknikiem historycznym dla całych rodzin - zaplanowano rekonstrukcje historyczne i pokazy sprzętu wojskowego.
W Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu, które również jest oddziałem warszawskiego MWP, oprócz ekspozycji stałej na wakacje przygotowano zwiedzanie wystawy „10 lat Muzeum Broni Pancernej”. 15 sierpnia, w dniu Święta Wojska Polskiego, odbędzie się tu pokaz grup rekonstrukcji historycznej oraz pokaz samochodów terenowych z okresu II wojny światowej i współczesnego sprzętu wojskowego.
Muzeum im. Orła Białego w Skarżysku-Kamiennej z kolei w okresie wakacyjnym czynne jest we wszystkie dni tygodnia w godz. 8-20. Placówka ta ma 120 obiektów na wystawie plenerowej, a w zabytkowym budynku z XIX w. zwiedzić można trzy wystawy: „W rodzinnym gnieździe, czyli historia stroju nie tylko kobiecego”, „Szable Niepodległej” oraz „Skarżysko-Kamienna: miasto i ludzie”.
Latem w muzeum odbędą się dwie dodatkowe imprezy – piknik z okazji Święta Wojska Polskiego (15 sierpnia) oraz IV Ogólnopolski Zlot Marynarzy Rezerwy (29-31 sierpnia). Ponadto w każdą środę i piątek w godz. 12-15 muzeum oferuje zwiedzającym strzelanie z łuku i ASG.
Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni zaprasza wczasowiczów do trzech obiektów: na legendarny okręt ORP „Błyskawica”, na którym prezentowana jest wystawa przedstawiająca historię tego słynnego niszczyciela; na okręt podwodny ORP „Sokół” oraz do budynku muzeum, gdzie można oglądać wystawy związane z historią polskiej Marynarki Wojennej. Przebojem sezonu będzie zapewne zwiedzanie wspomnianego okrętu podwodnego, gdyż jest on udostępniony po raz pierwszy.
Na zewnątrz muzeum można oglądać ekspozycję plenerową broni i uzbrojenia morskiego, z wieloma bardzo ciekawymi wielkogabarytowymi obiektami. Na specjalnie przygotowanych stołach można tam zagrać w „okręty”.
Po wcześniejszym uzgodnieniu terminu w wakacje gdyńskie muzeum organizuje też spacer historyczny po centrum miasta śladem gdyńskich zabytków związanych z Marynarką Wojenną. 15 sierpnia w tym muzeum, jak prawie we wszystkich muzeach wojskowości, zorganizowany zostanie piknik historyczny z okazji Święta Wojska Polskiego.
Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie w okresie letnim zaprasza do zwiedzania wystaw stałych i czasowych, pośród których znaleźć można wiele niezwykłych i unikatowych eksponatów, jak choćby prototypowy samolot Iskra-200 BR. Jedna z wystaw dotyczy jubileuszu 40-lecia powstania muzeum w Drzonowie, inna, "Oni doszli do Berlina", prezentuje pamiątki po żołnierzach 1. i 2. Armii WP. W piątek 15 sierpnia w muzeum odbędzie się piknik militarny z okazji Święta Wojska Polskiego, podczas którego zobaczyć będzie można m.in. pokazy rekonstruktorskie, woltyżerkę konną, współczesny sprzęt wojskowy i pojazdy wojskowe.
Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie w najbliższych tygodniach jest czynne dłużej, a na odwiedzających czekają zarówno wystawy stałe, jak i czasowe, a także liczne atrakcje plenerowe. Jedną z najważniejszych jest jubileuszowa wystawa „Dęblińska Alma Mater – sto lat historii i tradycji Szkoły Orląt 1925–2025”. Ekspozycja prezentuje historię i dziedzictwo dęblińskiej „Szkoły Orląt”, jednej z najważniejszych uczelni wojskowych w Polsce.
Jedną z najciekawszych atrakcji muzeum jest możliwość wejścia na pokład wybranych statków powietrznych. Zwiedzający mogą poznać wnętrze samolotu prezydenckiego Jak-40 oraz wejść do jedynego w Polsce śmigłowca Mi-6. Dodatkowo na terenie muzeum znajduje się blisko sto samolotów, m.in. myśliwce MiG-21, MiG-23, bombowce Ił-28, samoloty szturmowe Su-7, Su-20, Su-22, śmigłowce SM-1, SM-2, Mi-24, a także samolot transportowy An-26.
Muzeum przygotowało także bogatą ofertę edukacyjną dla dzieci i młodzieży, m.in. warsztaty, gry terenowe i lekcje muzealne. „W miesiącach letnich Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie to miejsce pełne atrakcji dla całych rodzin, pasjonatów lotnictwa i wszystkich zainteresowanych historią. W ramach odwiedzin w Dęblinie możliwe są loty zapoznawcze z instruktorem realizowane przez Dębliński Aeroklub Orląt, ale ta atrakcja wymaga odrębnego kontaktu z Aeroklubem” – napisali organizatorzy.
Na poznańskim rynku mieści się Wielkopolskie Muzeum Wojskowe, które jest oddziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu. 16 lipca i 26 sierpnia dzieci będą mogły tam wziąć udział w warsztatach „Dotknij, przymierz, zaprojektuj”. Mają ona na celu pokazać, jak dawniej ubierali się żołnierze, do czego służyła zbroja, czy dzisiejszy mundur to strój do parady?
Na aktualną ofertę wystawienniczą Muzeum Wojska w Białymstoku składają się przede wszystkim ekspozycje stałe „Między dwiema wojnami 1914-1939”, „Przeciw dwóm wrogom. Militarne dzieje Podlasia i jego mieszkańców w latach 1939-1956”, „Wojsko Polskie 1956-2010” oraz wystawa czasowa „Tatuaże – tożsamość”. Dodatkowo w białostockim muzeum można zobaczyć wystawę broni dawnej oraz wystawę „jednego eksponatu”, którym jest pistolet skałkowy z pracowni Karola Andrzeja Giebenhana.
Siedziba główna Muzeum Wojska w Białymstoku mieści się przy ul. Kilińskiego 7. Przy budynku muzeum można zobaczyć fotoplastykon, a w nim fotografie legendarnego już białostockiego fotografa okresu międzywojennego Bolesława Augustisa. Fotoplastykon jest dostępny przez siedem dni w tygodniu przez całą dobę.
„W weekendy można nas odwiedzać także w parku Militarnym przy ul. Węglowej 3A. Na prezentowanej tam ekspozycji zgromadziliśmy pojazdy, jednostki artylerii i inne eksponaty ze zbiorów muzeum, których gabaryty nie pozwalały na prezentowanie w siedzibie przy ulicy Kilińskiego. Wszystkie obiekty prezentowane w zadaszonej hali wystawienniczej przeszły gruntowne prace konserwatorskie. W większości jest to sprzęt pochodzenia sowieckiego, który był wykorzystywany w jednostkach Wojska Polskiego, ale jest tu też kilka perełek z okresu międzywojennego” – napisano w informacji MWB.
Specjalnymi wydarzeniami wakacyjnymi w MWB będą m.in.: rowerowa gra miejska (13 lipca), warsztaty rodzinne, malarstwa figurkowego oraz pokazy kina plenerowego, które rozpoczną się 25 lipca. Dużym wydarzeniem będzie też „Rekonstrukcja Bitwy Białostockiej z 1920 r.”, która odbędzie się 25 sierpnia na placu NZS w Białymstoku. Weźmie w niej udział ponad setka rekonstruktorów.
W Muzeum Pancernym w Kłaninie oprócz ekspozycji stałej w weekend 30-31 sierpnia odbędzie się kolejna edycja Bazaru Tank Huntera, czyli giełdy militariów, antyków i staroci.
Kołobrzeskie Muzeum Oręża Polskiego prezentuje w wakacje wystawę „Dzieje oręża polskiego”. Ekspozycja ułożona jest chronologicznie, prezentuje zbiory militariów od okresu średniowiecza do współczesności. Muzeum posiada najbogatszą w Polsce kolekcję mundurów żołnierzy polskich z okresu I i II wojny światowej, w tym mundury Legionów Polskich, Błękitnej Armii gen. J. Hallera, Armii Wielkopolskiej oraz unikatowy zbiór mundurów oddziałów paramilitarnych. Wśród eksponatów kołobrzeskiego muzeum ciekawe są zbiory militariów XX-wiecznych, m.in. polski karabin przeciwpancerny UR wz.35 i pistolety VIS. Kolekcja broni strzeleckiej i odznaczeń stanowi wstęp do bogatej prezentacji pojazdów wojskowych, samolotów, broni pancernej i artylerii - w sali techniki oraz na wystawie plenerowej. Na zewnątrz można też obejrzeć wystawy „Sybiracki wagon pamięci” i „Katyń 1940”.
W oddalonym od Kołobrzegu o 50 km Podborsku (gmina Tychowo) znajduje się Muzeum Zimnej Wojny. W czasie wakacji otwarte jest one w każdą środę, sobotę i niedzielę, w godz. 11-14. We wrześniu 2016 r. udostępniono tam zwiedzającym schron nr 17, który stanowił część tajnej bazy atomowej wojsk radzieckich. Obiekt zachował się w niemal nienaruszonym stanie. W jego wnętrzu obejrzeć można komplet instalacji zapewniających możliwości bezpiecznej służby załodze, pomieszczenia magazynowe, halę przeładunkową z nadal sprawnymi urządzeniami służącymi do przemieszczania wózków z głowicami.
Osoby spędzające wakacje na Półwyspie Helskim mogą odwiedzić Muzeum Obrony Wybrzeża w Helu. Jest ono ulokowane w dawnym niemieckim stanowisku artyleryjskim z 1941 r. – największego na świecie działa obrony wybrzeża o kalibrze 406 mm, nazwanego Schleswig-Holstein. Wśród wielu ciekawych wystaw są te dotyczące obrony Helu w 1939 roku oraz historii polskiej Marynarki Wojennej. Można tam obejrzeć największą w Polsce kolekcję granatów. Wokół muzeum, na terenie skansenu, można zobaczyć liczne pojazdy militarne, działa, miny oraz torpedy. Z terenu skansenu jest możliwość dojazdu kolejką wąskotorową do Muzeum Kolei Helskich, gdzie na zwiedzających czekają liczne wystawy tematyczne i przejazd drezyną. W sezonie letnim na zwiedzających czeka też kuchnia polowa serwująca wojskową grochówkę.
W odległości kilkuset metrów od głównej siedziby Muzeum Obrony Wybrzeża znajduje się dziewięciokondygnacyjna Wieża Kierowania Ogniem baterii Schleswig-Holstein. Oprócz wystaw na kolejnych piętrach budowli zwiedzający mają też przepiękny widok ze szczytu wieży.
Od 25 do 30 sierpnia odbędzie się w Helu kolejna edycja D-Day Hel. Jest to widowisko militarne, które przyciąga gości z całego kraju. D-Day Hel jest największą rekonstrukcją historyczną w Polsce.
Tomasz Szczerbicki (PAP)
szt/ miś/
