Żydowski Instytut Historyczny uhonorował ppor. Teodora Pajewskiego

Tablica umieszczona na ścianie domu przy ul. Radzymińskiej 2 przypomina rok 1943 i czas spędzony w tym miejscu przez Emanuela Ringelbluma. Uwolnienie historyka z obozu pracy w Trawnikach było możliwe m.in dzięki odwadze Teodora Pajewskiego. W imieniu ojca, z rąk przedstawicieli ambasady Izraela, medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata odebrał jego syn Wiesław Pajewski.

Emanuel Ringelblum, historyk, pedagog, twórca podziemnego archiwum Getta Warszawskiego, patron Żydowskiego Instytutu Historycznego, trafił do mieszkania przy ul. Radzymińskiej 2 po uwolnieniu z obozu pracy w Trawnikach.

„Odsłaniając tablicę przypominamy o człowieku dla którego najważniejszą wartością było ludzkie życie. Odwaga, człowieczeństwo i honor, tak cenne zwłaszcza w ciemnych czasach niemieckiej okupacji, pomogły wielu przedstawicielom społeczności żydowskiej, o czym zawsze będziemy pamiętać” – mówiła dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego, Monika Krawczyk.

Wśród osób zaangażowanych w tę akcję był właśnie ppor. Teodor Pajewski żołnierz 7 Pułku Ułanów Lubelskich Brygady Mazowieckiej stacjonującej w Mińsku Mazowieckim, uczestnik Związku Walki Zbrojnej i żołnierz Armii Krajowej.

Udzielił on Ringelblumowi schronienia we własnym mieszkaniu przy ul. Brukowej 8 w Warszawie, następnie pomógł mu przedostać do mieszkania swojej szwagierki przy Radzymińskiej 2. „To właśnie te wydarzenia upamiętnia tablica, o której zawieszenie zabiegał Żydowski Instytut Historyczny” – poinformowała PAP Aleksandra Galant, z działu komunikacji ŻIH. „Odsłaniając tablicę przypominamy o człowieku dla którego najważniejszą wartością było ludzkie życie. Odwaga, człowieczeństwo i honor, tak cenne zwłaszcza w ciemnych czasach niemieckiej okupacji, pomogły wielu przedstawicielom społeczności żydowskiej, o czym zawsze będziemy pamiętać” – mówiła dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego, Monika Krawczyk.

CZYTAJ TAKŻE

Archiwum Ringelbluma

Teodorowi Pajewskiemu udało się także wyprowadzić z getta warszawskiego reżysera Jonasza Turkowa oraz Rachelę Auerbach. Była ona bliską współpracowniczką Emanuela Ringelbluma oraz członkinią Oneg Szabat, konspiracyjnej organizacji która gromadziła materiały dokumentujące losy Żydów w getcie warszawskim. Auerbach była jedną z trzech osób należących do organizacji, które przeżyły zagładę. Dziś Żydowski Instytut Historyczny - jak poinformowała Galant - zabiega o jej upamiętnienie i nadanie jej imienia jednemu ze stołecznych skwerów.

Pajewski uratował z obozu pracy SS w Poniatowej Polę Elster. W trakcie powstania warszawskiego Teodor Pajewski przygarnął czterech żydowskich uciekinierów z więzienia „Gęsiówka”, wcielił ich do swojego oddziału Armii Krajowej – Batalionu im. Walerego Łukasińskiego i zbudował dla nich schron.

Za swoje zasługi został nagrodzony medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Teodor Pajewski zmarł w 1986 r. w Birmingham. Ceremonia przekazania medalu synowi Teodora Pajewskiego, odbyła się w Żydowskim Instytucie Historycznym.

W czwartkowej uroczystości przekazania medalu synowi Teodora Pajewskiego w Żydowskim Instytucie Historycznym wzięli udział m.in. dyrektor ŻIH Monika Krawczyk oraz chargé d’affairs Ambasady Izraela Shani Tayar. Sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Wojciech Kolarski obecny był podczas odsłonięcia tablicy. Przy ul. Radzymińskiej 2.

Sprawiedliwy wśród Narodów Świata to najważniejsze izraelskie odznaczenie cywilne nadawane osobom nie mającym pochodzenia żydowskiego, które ratowały Żydów w czasie II wojny światowej. Przyznaje je instytut Yad Vashem w Jerozolimie. Do tej pory przyznano niemal 30 tysięcy odznaczeń – ponad 7 tysięcy uhonorowanych to Polacy.(PAP)

Anna Bernat

abe/ pat/